ترمه، یک نوع پارچه گرانبهای بافته شده از جنس الیاف لطیف می باشد که جز صنایع دستی نفیس کشور ایران در حوزه ی نساجی محسوب می شود. در بافت ترمه، از نقش های متنوع منحنی شکل مانند بته جقه و گل های شاه عباسی، با رنگ های متنوع استفاده می شود.
در نقاط مختلف کشور ایران ترمه ها، با نقش های متفاوتی بافته می شوند. به عنوان مثال ترمه یزد، مشهور به زیبایی بسیار زیاد می باشد. برای بافت این صنایع دستی از پشم مرغوب با الیاف بلند و ابریشم مناسب استفاده می شود. نخ های بکار برده شده برای بافت ترمه با استفاده از رنگ های گیاهی و مواد مصنوعی طبیعی به رنگ های ( عنابی، قرمز، نارنجی، مشکی و سبز) رنگرزی می شوند. از جمله معروف ترین طرح و نقش ها برای بافت ترمه میتوان به طرح های: گل های شاه عباسی، بته جقه، امیری، راه راه یا محرمات، بته سروی، بته بادامی و شاخ گوزنی با رنگ های متنوع اشاره کرد. سرمه دوزی با سیم نقره بر روی بته گل های ترمه موجب بالا رفتن قیمت آن تا چند برابر شده و یکی از مصداق های کیفیت این پارچه می باشد.
ترمه چیست؟
ترمه نوعی پارچه نفیس می باشد که در سراسر دنیا از آن به عنوان یک هنر و نماد ایرانی یاد می شود. این پارچه ی زیبای با طرح، نقش و رنگ های باشکوه، نماد های بسیار زیادی از ایران باستان را درون خود جای می دهد. این پارچه یک هدیه و سوغات محبوب در میان مردم می باشد.
چگونه کیفیت ترمه را بفهمیم؟
یکی از مهم ترین مسائل در خرید ترمه، کیفیت آن می باشد که میتوان بر اساس دوخت پارچه ، گل بوته ها و جنس ترمه از آن مطلع شد. ترمه های اصیل عمدتا دست دوز بوده و از همتای ماشینی خود ظریف تر می باشند. از جمله کاربرد های این نوع پارچه می توان به، رومیزی ترمه، کوسن ترمه، سجاده نماز، لحاف کرسی ترمه، پشتی ترمه و یا تابلو های ترمه اشاره نمود. این نکته را در نظر بگیرید برخی افراد بر این باورند که ترمه فقط یک نوع پارچه نیست و ریشه در اعتقادات ایرانیان و دین زرتشت دارد. بته جقه، نمادی از درخت سرو خمیده به عنوان یک درخت بهشتی در داستان های زرتشتیان می باشد.
در طراحی ترمه ها می تواند از ده ها رنگ استفاده شود، تعداد رنگ های بکار رفته در بافت ترمه در قیمت تمام شده آن نقش بسزایی ایفا می کند. اما مسئله مهم تر، ارائه پارچه های ترمه از جنس پلی استر بی کیفیت می باشد، که این مسئله بیشتر به زمینه ی ترمه ابریشمی ضربه وارد می کند زیرا ترمه های بی کیفیت پلی استری کاملا شبیه به ترمه های ابریشمی و پشمی ماشینی می باشند.
از چه روش هایی می توان کیفیت ترمه را متوجه شد؟
با استفاده از روش های زیر می توانید از کیفیت ترمه خریداری شده خود مطلع شوید.
- شستن
یکی از بهترین روش ها برای فهمیدن کیفیت ترمه شست و شوی آن می باشد. ترمه های با کیفیت به هنگام شست و شو، طرح و رنگ های خود را از دست نمی دهند، در حالی که نمونه های تقلبی به هنگام شست و شوی از خود رنگ پس می دهند.
- تراکم
ترمه های با کیفیت دارای تراکم بیشتری نسبت به پارچه های کم کیفیت می باشند، برای فهمیدن میزان تراکم کافی است قسمتی از ترمه را به دو طرف بکشید، به هنگام انجام این عمل این نکته را در نظر بگیرید کیفیت ترمه با میزان کشیده شدن آن رابطه عکس دارد، یعنی هرچه پارچه بیشتر کش بیاید ترمه دارای کیفیت کمتری می باشد.
- تقارن
به هنگام تا کردن ترمه از روی خط تقارن آن باید، طرح های بافته شده پارچه بر هم منطبق باشند.
- ضخامت
رابطه ضخامت با کیفیت در ترمه بافی رابطه ای مستقیم می باشد، به این صورت که هر چه ضخامت بیشتر باشد معمولا کیفیت بافت آن نیز بیشتر است.
- عبور نور
هرچه تراکم بافت ترمه بیشتر باشد عبور نور در آن کمتر رخ می دهد و پارچه از کیفیت بیشتری برخوردار می باشد.
- وزن
هرچه وزن ترمه بیشتر باشد می تواند گفت، کیفیت ترمه بالاتر، تاروپود آن ظریف تر و تراکم و زیبایی آن بیشتر می باشد.
قیمت ترمه چقدر است؟
این مسئله کاملا مشخص می باشد که هرچه کیفیت ترمه بالاتر باشد به همان میزان قیمت آن نیز افزایش می باشد. کیفیت و قیمت ترمه تحت تاثیر: رنگبندی، کیفیت ابریشم، ضخامت، گلها، مغذی دوزی و هر نوع خدمات دیگر بر روی این پارچه می باشد.
- کیفیت ابریشم
یکی از مهمترین مسائل در تعین قیمت ترمه، کیفیت ابریشم بکار برده شده برای بافت آن می باشد. انواع ابریشم بکار رفته برای بافت ترمه بر اساس کیفیت دارای دسته بندی های مختلف و حتی ناخالص از جنس پنبه و پلی استر می باشند.
- رنگ
کیفیت و پرکاری ترمه با رنگ بندی آن رابطه ی مستقیم دارد، این نکته را در نظر بگیرید که هرچه ترمه از کیفیت بیشتری برخوردار باشد اثبات رنگ در آن بیشتر خواهد بود و قطعا قیمت بیشتری نیز دارد. ( * رنگ بندی های هر شرکت منحصر به فرد بوده و کد گذاری های مخصوص به خود را دارد )
- مغذی دوزی
یکی دیگر از نکات قابل توجه در تشخیص کیفیت ترمه، مغذی دوزی می باشد، در ترمه های با کیفیت پایین خبری از سرمه دوزی، توپر دوزی برجسته، یراق دوزی، آستر کشی، زرک دوزی، و زغره دوزی نیست و معمولا تمامی کار ها با راسته دوزی انجام شده است.
نحوه شست و شو، نگهداری و اتو زدن ترمه
پارچه ترمه به دلیل تراکم زیاد در پود های خود و همچنین بافت منحصر به فردی که دارد، دارای مقاومتی مناسب بوده و نسبت به سایر پارچه ها به نسبت پر دوام تر می باشد. از جمله مهمترین عوامل در رنگ پریدگی ترمه می توان به نور و رطوبت اشاره نمود، به این علت که قسمت های سیاه ترمه در برابر حرارت و نور از حساسیت بیشتری برخوردار می باشد و به راحتی نور را به خود جذب می کند.
یکی از مهم ترین نکاتی که باید در نگهداری از ترمه بدانید این مسئله است که، بید به عنوان دشمن ترمه شناخته می شود و به همان شکلی که، پارچه های پشمی با استفاده از نفتالین ( متداول ترین روش ) در برابر بید زدگی محافظت می شوند باید ترمه را نیز از این مسئله محفوظ نگه داشت.
در شست و شوی ترمه باید این نکته را در نظر بگیرید که با توجه به این مسئله که معمولا ترمه، دارای یراق و آستری بوده شستشوی این صنایع دستی با استفاده از آب به آن آسیب میرساند، و نکته جالب توجه دیگر این است که دمای بالای آب و مواد شیمیایی موجود در شوینده ها موجب خرابی بافت ترمه میشوند پس بهترین روش برای شست و شوی این محصول خشک شویی می باشد.
تاریخچه ترمه بافی در ایران
می توان شروع صنعت ترمه بافی در ایران را متعلق به اوایل دوره صفویه دانست، برخی افراد بر این باورند که ترمه بافی متولد قلب آسیای مرکزی و ارتفاعات کشمیر می باشد، برخی دیگر بر این باورند که این صنعت ابتدا در ایران شروع شده و سپس به کشمیر رسیده است.
این مسئله را با جرات می توان بیان کرد، که این پارچه بسیار ظریف بافته شده در ایران، دارای ذوق، سلیقه، ابتکار ایرانی، جنس و طرح های خیالی بی نظیری می باشد که در دنیا کم نظیر است. این هنر در دوره شاه عباس صفوی به تکامل و اوج شکوفایی رسید که این مسئله موجب شهرت گرفتن جهانی و تبدیل ترمه به یک محصول صادراتی ایران شد.
در زمان های گذشته طرح های ترمه را به روش انگشتی ایجاد می کردند اما در عصر حاضر با استفاده از دستگاه چهار وردی نقش های این پارچه ظریف ایجاد می کنند. ( *دستگاه چهار وردی نوعی دستگاه نساجی برای شعربافی و ایجاد طرح های سنتی می باشد. )
صنعت ترمه بافی از اوایل دوره ی صفویه در ایران رونق داشت اما اکنون در حال منسوخ شدن می باشد و تنها در استان یزد و در برخی کارگاه های کوچک ترمه بافی این صنعت در حال پیگیری و انجام است.
نکات مهم در خرید ترمه
- اغلب شرکت های فعال در زمینه ی تولید ترمه، کدگذاری ها و نشان های مخصوص به خود را دارند و محصول نهایی خود را امضا می کنند، به هنگام خرید به این امضاها دقت فرمایید.
- شرکت هایی که از کیفیت محصول نهایی خود اطمینان دارند برای آن ضمانت قرار می دهند که توجه به این ضمانت ها به هنگام خرید می تواند به شما کمک زیادی برساند.
- به هنگام خرید تقارن بودن طرح های ترمه را مورد بررسی قرار دهید.
- در خرید خود به کیفیت بیشتر از قیمت توجه نمایید.
- یکی از مهم ترین مسائل در خرید ترمه ثبات رنگ و جنس الیاف آن می باشد.
