اگر از شما بخواهند معروف‌ترین ارگ ایران را انتخاب کنید، نام کدام مکان به ذهنتان می‌آید؟ ارگ بم، ارگ الموت یا ارگ کریمخان زند؟ شما چقدر این مکان‌ها را می‌شناسید؟ ارگ کریم خان برخلاف دو مکان دیگر در مرکز شهر قرار دارد و دسترسی آسان به این مکان باعث شده تا در بین گردشگران از محبوبیت بیشتری برخوردار باشد. ارگ زیبای کریمخان از آثار باشکوه دوره زندیه است که توسط کریمخان زند معروف به وکیل الرعایا در سال ۱۱۸۰ هجری قمری ساخته شده است. کریمخان بعد از به قدرت رسیدن و انتخاب شیراز به عنوان پایتخت، تصمیم گرفت؛ مانند میدان نقش‌جهان اصفهان، میدانی وسیع در شمال شیراز بسازد. این ارگ در آن زمان، محل حکومت و زندگی این پادشاهی بود و به همین علت به ارگ کریمخانی شناخته می‌شود. در ادامه این مقاله با ما در لحظه آخر همراه باشید تا در یک تور شیراز گردی، سری به ارگ کریمخان شیراز بزنیم و شما را با گوشه و کنار این بنای تاریخی کم‌نظیر آشنا کنیم.
ارگ کریم خان کجاست؟
ارگ کریمخانی در یکی بهترین مناطق شیراز واقع در خیابان کریمخان شیراز قرار دارد. این خیابان یکی از خیابان‌های اصلی شهر است و به بسیاری از بناهای تاریخی مهم شهر نیز نزدیک است. ارگ در میدانی به نام شهدا قرار دارد. وقتی به میدان برسید، پس از خارج‌شدن از یکی از خروجی‌های شهر به سمت خیابان هجرت بروید تا ارگ کریمخان را در مقابل خود ببینید.
آدرس ارگ کریمخان: شیراز، ابتدای خیابان کریمخان زند، نبش میدان شهرداری
نحوه دسترسی به ارگ
همان‌طور که گفتیم این مکان تاریخی در موقعیت بسیار خوبی از شهر شیراز قرار دارد که همین موضوع دسترسی شما را به آن بسیار ساده می‌کند. در صورت استفاده از وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس و مترو، می‌توانید به راحتی خودتان را به مقصد برسانید. اگر ترجیح می‌دهید با مترو شیراز مسیرتان را طی کنید، نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به ارگ کریمخان، ایستگاه وکیل الرعایا است. شما بعد از پیاده شدن از مترو، با کمی پیاده‌روی می‌توانید خود را به مقصد برسانید. در صورتی هم که از خودروی شخصی استفاده می‌کنید، لازم است این نکته را بدانید که این جاذبه گردشگری علاوه بر اینکه پارکینگ ندارد، جای پارک کمی هم در اطراف آن وجود دارد؛ بنابراین باید در خیابان‌های اطراف دنبال جای پارک باشید.
تاریخچه ارگ کریم خان
این بنا یکی از مهم‌ترین بناهای ساخته شده در زمان سلسله زندیه است که در آغاز حکومت کریمخان در شمال شیراز ساخته شده است. ارگ کریمخان در طی این سال‌ها کاربری‌های گوناگونی داشته است. این ارگ در ابتدا مکان زندگی و سلطنت کریمخان محسوب می‌شد؛ ولی متاسفانه بعد از روی کار آمدن حکومت قاجار، کاربرد این بنا تغییر کرد که طی آن سال‌ها آسیب‌هایی نیز به ساختمان آن وارد شد. در دوره قاجار فرمانروایان و حاکمان، بنا بر به سلیقه شخصی، تغییرات زیادی در ارگ کریمخان اعمال کردند. از جمله اینکه در حیاط مرکزی دست به ایجاد یک سلسله عمارت زدند که با معماری ارگ هم‌خوانی نداشت یا روی نقاشی‌های دوران زندیه را پوشاندند و تزییناتی دیگر مطابق باسلیقه خود ایجاد کردند. آنها برای این کار سطح دیوار را با تیشه خراشیدند و تخریب زیادی در بنا ایجاد کردند تا بتوانند آن بنا را مطابق سلیقه خود تزیین کنند. پس از آن، ارگ کریمخانی در دوره پهلوی در سال 1310 به زندان شهربانی تبدیل شد. حاکمان پهلوی، برای جا دادن زندانی‌ها، تالارها را دوطبقه کردند و هرکدام را به 4 تا ۶ سلول تبدیل کردند ک این باعث آسیب‌های بسیاری به ارگ شد. خوشبختانه در سال ۱۳۵۰ این ارگ در اختیار اداره فرهنگ و هنر قرار گرفت و پس از تلاش‌های بسیار در ۱۴ خردادماه سال ۱۳۵۱ با شماره ثبت ۹۱۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری ارگ کریم خان
میدان اطراف این مکان، در گذشته میدان توپخانه نام داشته است. در ضلع شمال میدان، دیوان‌خانه کریمخان و در ضلع شرقی میدان بازار وکیل بنا شده است. اگر به قسمت جنوبی میدان نگاه کنید، حمام وکیل و مسجد وکیل را مشاهده می‌کنید و کمی آن طرف‌تر ارگ در قسمت جنوب غربی میدان واقع شده است. وقتی وارد این مکان شوید، در ابتدا با یک فضای وسیع مستطیلی شکل با حیاطی زیبا روبرو خواهید شد. سبک معماری این بنا مانند بسیاری دیگر از خانه‌های تاریخی، از معماری درون‌گرا پیروی می‌کند. معماری درون‌گرا دارای دو ویژگی است که شامل نداشتن ارتباط بصری مستقیم فضاهای داخل با فضای شهری بیرون خود و بازشدن حیاط و یا صفه‌های سرپوشیده به سمت روزن‌ها و اتاق‌ها، می‌شود. با توجه به اهمیت این بنا برای کریمخان، در ساخت آن بهترین مواد به کار رفته و ماهرترین معماران در ساخت آن کوشیده‌اند. زمین ارگ کریمخان شیراز مستطیل است و از دو بخش نظامی و مسکونی تشکیل شده است. مساحت این ارگ ۱۳ هزار متر مربع و زیربنای آن چهار هزار متر مربع است. بیرون این بنا ساده است؛ ولی درون آن تزیینات ظریف و زیبایی به کار رفته که نشان از تبحر سازندگان آن می‌دهد. در بالای سردر ورودی ارگ کاشی‌کاری زیبا و چشم‌نواز از نوع هفت‌رنگ دیده می‌شود که صحنه نبرد رستم و دیو سفید را به تصویر کشیده است. البته این کاشی‌کاری مربوط به دوره قاجار است و اگر دقت کنید، می‌توانید تفاوت آن را با بقیه بخش‌های ساختمان حس کنید. وقتی وارد تالارهای این ارگ شوید، شاهد ارسی کاری‌های بسیار زیبا و بدیعی خواهید بود. ارسی به پنجره‌های چوبی گفته می‌شود که در آن از شیشه‌های رنگی استفاده شده و به‌صورت کشویی عمودی باز و بسته می‌شود. این بخش از ساختمان می‌تواند لوکیشن بسیار خوبی برای عکس‌هایتان باشد.
هتل های اطراف ارگ کریم خان
نام هتل | تعداد ستاره | آدرس هتل | فاصله (کیلومتر) | فاصله با ماشین |
|---|---|---|---|---|
هتل ارگ | 3 | شیراز، خیابان تختی، بالاتر از چهارراه راهنمایی | 1.1 کیلومتر | 2 دقیقه با خودرو |
هتل آریانا | 2 | شیراز، خیابان زند، خیابان توحید | 1 کیلومتر | 2 دقیقه با خودرو |
هتل رودکی | 3 | شيراز، خيابان رودكي | 1.2 کیلومتر | 3 دقیقه با خودرو |
هتل قوام | 1 | شیراز، دروازه اصفهان، کوچه افراسیابی | 1.2 کیلومتر | 3 دقیقه با خودرو |
هتل تچر | 2 | شیراز، خیابان فردوسی، حد فاصل پل باغ صفا و چهارراه رودکی، روبروی مخابرات امام خمینی | 1.2 کیلومتر | 2 دقیقه با خودرو |
هتل کریمخان | 4 | شیراز، خیابان رودکی | 1.2 کیلومتر | 3 دقیقه با خودرو |
هتل هما | 5 | شیراز، میدان گاز، خيابان مشكين فام، جنب پارک آزادی | 1.6 کیلومتر | 3 دقیقه با خودرو |
هتل پرسپولیس | 5 | شيراز، حد فاصل چهارراه حافظ به ميدان قائم (اطلسی) | 1.8 کیلومتر | 4 دقیقه با خودرو |
رستوران ها اطراف ارگ کریم خان
نام رستوران | آدرس | شماره تلفن |
|---|---|---|
رستوران شرزه | شیراز، خیابان طالقانی، خیابان مسجد وکیل، رستوران شرزه | 32241963 |
رستوران صوفی | شیراز، خیابان ستارخان، رستوران صوفی | 07136490000 |
رستوران کته ماس | شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، تقاطع پیروزی (سه راه نمازی)، طبقه زیرین مهمانپذیر سعید، رستوران کته ماس | 32231919-32231818 |
رستوران شاطر عباس | شیراز، بلوار آزادی، خیابان خاک‌شناسی، رستوران شاطر عباس | 07132270914 |
رستوران نخلستان | شیراز، بلوار صنایع، روبروی صنایع الکترونیک، بعد از خیابان فرمانداری، رستوران نخلستان | 07136231629 |
رستوران کریم خان زند | شیراز - خیابان طالقانی، مقابل ساختمان دارایی، ورودی قلوه سنگی، پاساژ کریم خان، رستوران سنتی کریم خان زند | 07132228146 - 07132228149 |
رستوران سنتی وکیل | شیراز - خیابان طالقانی، روبروی اداره دارایی، رستوران سنتی وکیل | 07132228312 |
رستوران عمارت شاپوری | شیراز - بلوار کریم خان زند، خیابان انوری، تقاطع اهلی، باغ و عمارت شاپوری، رستوران عمارت شاپوری | 07132347491 |
رستوران دوسی | شیراز - میدان شهرداری، خیابان پیروزی، کوچه ۴، رستوران دوسی | 07132280001 |
جاهای دیدنی نزدیک به ارگ کریم خان
نام مکان | فاصله تا ارگ (کیلومتر) | فاصله با ماشین | فاصله پیاده |
|---|---|---|---|
بازار وکیل | 650 متر | 8 دقیقه | 9 دقیقه |
حمام وکیل | 550 متر | 8 دقیقه | 8 دقیقه |
موزه پارس | 450 متر | 8 دقیقه | 6 دقیقه |
موزه وکیل | 270 متر | 8 دقیقه | 4 دقیقه |
مسجد جامع | 3.5 کیلومتر | 13 دقیقه | 25 دقیقه |
مسد نصیرالملک | 2.7 کیلومتر | 13 دقیقه | 22 دقیقه |
نارنجستان قوام | 3.1 کیلومتر | 14 دقیقه | 26 دقیقه |
لازم به ذکر است که علت زیادتر بودن فاصله زمانی بعضی از مکان‌ها با ماشین، به این خاطر است که مسیر ماشین رو و مسیر پیاده‌روی به این جاهای دیدنی متفاوت است و به همین دلیل، بهتر است که پس از رفتن به ارگ، به صورت پیاده به بازدید از اطراف آن بروید.
ارگ کریم خان؛ از زندگی شاهانه تا مرگ بی‌رحمانه
در این بخش از سایت لحظه آخر ما به معرفی ارگ کریمخان زند پرداختیم و در مورد خصوصیات مرتبط با آن صحبت کردیم. این بنا که در مرکز شیراز قرار گرفته و به همین خاطر دسترسی بسیار خوبی به دیگر دیدنی‌های شهر دارد. ساختمان ارگ به‌خاطر دو کاربری متفاوت در دوران زندیه و قاجاریه دو تکه است. در سمتی با دیوارهای بسیار ظریف و زیبا روبه‌رو هستیم و در طرف دیگر به‌واسطه اینکه در دوران قاجار از ارگ کریمخان استفاده نظامی می‌شد، بعضی از دیوارها نقاشی‌ها آن کنده شده است. بازدید از این بنای تاریخی فرصت مناسبی است تا علاوه بر آشنایی با معماری منحصربه‌فرد دوران زندیه، در این مکان عکس یادگاری بگیریم. اگر شما هم تجربه دیدن از ارگ کریمخان را داشته‌اید، می‌توانید نظرات خود را برای ما یادداشت نمایید.
