سفرنامه ناصرالدین شاه به چمن سلطانیه که به کوشش زهرا موسیوند و نادر پروانه تصحیح و آماده چاپ شده، از جمله سفرنامه‌های این شاه قاجار است که تاکنون به چاپ نرسیده‌است. این سفرنامه علاوه بر عزل و نصب‌ها، بازدید از شهرها، اوضاع سیاسی و اجتماعی و شکارهای ناصرالدین شاه، از لحاظ جغرافیای تاریخی مسیر سفر نیز حائز اهمیت فراوان است.
ناصرالدین شاه از معدود پادشاهانی است که به نگارش خاطرات و سفرنامه‌های خود دست زده‌است. از این پادشاه قاجاری تعدادی سفرنامه و یادداشت روزانه باقی است که میتوان آنها را به دو دسته یادداشت‌ها و سفرنامه‌ها؛ و خودِ سفرنامه‌ها را نیز به دو دسته سفرهای داخلی و خارجی تقسیم کرد.
حدوداً تمامی سفرنامه‌های ناصرالدین شاه به چاپ رسیده است که از جمله آنها میتوان به سه سفرنامه فرنگستان در سال‌های ۱۲۹۰، ۱۲۹۵ و ۱۳۰۶ قمری، سفرنامه عتبات در سال ۱۲۷۸ ق با عنوان «شهریار جاده‌ها»، دو سفرنامه خراسان در سال‌های ۱۲۳۸ و ۱۳۰۰ ق، دو سفرنامه مازندران ۱۲۹۲ ق، سفرنامه عراق عجم در سال ۱۳۰۹ ق و سفرنامه قم اشاره کرد.
در برخی از تحقیقات جدید از سفر ناتمامی از ناصرالدین شاه به چمن سلطانیه نام برده شده‌است لذا شاید عدم دسترسی به نسخه حاضر یکی از دلایل این مساله بوده باشد. «سفرنامه ناصرالدین شاه به چمن‌سلطانیه» که به کوشش زهرا موسیوند و نادر پروانه تصحیح و آماده چاپ شده‌است، یکی دیگر از سفرنامه‌های ناصرالدین شاه است که تاکنون به چاپ نرسیده‌است.
این سفرنامه از لحاظ زمانی مقدم بر سفرنامه‌های قبلی است و وقایع دویست روزه‌ای را از تاریخ ۲۵ شعبان ۱۲۷۵ تا ۲۲ ربیع الاول ۱۲۷۶ قمری دربرمی‌گیرد. در این سفر، ناصرالدین شاه از هشتاد منزل عبور و از شهرهای مختلف از جمله قم، محلات، ملایر، همدان، سنندج، بیجار، میانه، تبریز، زنجان، چمن‌سلطانیه و قزوین و... بازدید می‌کند.
این سفرنامه علاوه بر عزل و نصب‌ها، بازدید از شهرها، اوضاع سیاسی و اجتماعی و شکارهای ناصرالدین شاه، از لحاظ جغرافیای تاریخی مسیر سفر نیز حائز اهمیت فراوان است.
ناصرالدین شاه در طول این سفر نیز با علمای شهرهای مختلف که حدوداً اسامی آنها به پنجاه نفر می‌رسد، دیدار می‌کند. بسیاری از شاهزادگان و صاحب‌منصبان از جمله کیومرث‌میرزا ملک‌آرا، علیقلی‌میرزا اعتضادالسلطنه، بهمن‌میرزا بهاءالدوله، احمدمیرزا عضدالدوله، میرزا محمدخان سپهسالار، فرخ‌خان امین‌الدوله، عباسقلی‌خان معتمدالدوله، میرزا سعیدخان وزیر دول خارجه، امیراصلان‌خان مجدالدوله و میرزاجعفرخان مشیرالدوله و... در این سفر، شاه قاجار را همراهی می‌کردند.
سام ابن محمدقلی ملقب به ملک آرا و متخلص به رضوان که از شاعران دربار ناصری است، به دستور شاه این سفرنامه را به رشته تحریر درمی‌آورد و به قول وی:
ز امر شه این دفتر آراستم
همه عذرها سر به سر خواستم
و گر نیست پذیرفته عذر صواب
بگو مدعی این قلم این کتاب
در این اثر که مصححان آن سال‌ها در حوزه تخصصی اسناد کار کرده‌اند و کارشناس ارشد تاریخ هستند و به زودی هم کتابشان راهی بازار می‌شود، با توجه به ساختار سفرنامه سعی بر آن شده تا صرفاً به تشریح اصطلاحات و واژه‌های نامانوس نپردازند بلکه تمامی اشعار، آیات، احادیث، اسامی صاحب‌منصبان، روحانیان و نام همه شهرها و روستاها مستندسازی و توضیح داده شود.
منبع: خبرگزاری مهر
ناصرالدین شاه از معدود پادشاهانی است که به نگارش خاطرات و سفرنامه‌های خود دست زده‌است. از این پادشاه قاجاری تعدادی سفرنامه و یادداشت روزانه باقی است که میتوان آنها را به دو دسته یادداشت‌ها و سفرنامه‌ها؛ و خودِ سفرنامه‌ها را نیز به دو دسته سفرهای داخلی و خارجی تقسیم کرد.
حدوداً تمامی سفرنامه‌های ناصرالدین شاه به چاپ رسیده است که از جمله آنها میتوان به سه سفرنامه فرنگستان در سال‌های ۱۲۹۰، ۱۲۹۵ و ۱۳۰۶ قمری، سفرنامه عتبات در سال ۱۲۷۸ ق با عنوان «شهریار جاده‌ها»، دو سفرنامه خراسان در سال‌های ۱۲۳۸ و ۱۳۰۰ ق، دو سفرنامه مازندران ۱۲۹۲ ق، سفرنامه عراق عجم در سال ۱۳۰۹ ق و سفرنامه قم اشاره کرد.
در برخی از تحقیقات جدید از سفر ناتمامی از ناصرالدین شاه به چمن سلطانیه نام برده شده‌است لذا شاید عدم دسترسی به نسخه حاضر یکی از دلایل این مساله بوده باشد. «سفرنامه ناصرالدین شاه به چمن‌سلطانیه» که به کوشش زهرا موسیوند و نادر پروانه تصحیح و آماده چاپ شده‌است، یکی دیگر از سفرنامه‌های ناصرالدین شاه است که تاکنون به چاپ نرسیده‌است.
این سفرنامه از لحاظ زمانی مقدم بر سفرنامه‌های قبلی است و وقایع دویست روزه‌ای را از تاریخ ۲۵ شعبان ۱۲۷۵ تا ۲۲ ربیع الاول ۱۲۷۶ قمری دربرمی‌گیرد. در این سفر، ناصرالدین شاه از هشتاد منزل عبور و از شهرهای مختلف از جمله قم، محلات، ملایر، همدان، سنندج، بیجار، میانه، تبریز، زنجان، چمن‌سلطانیه و قزوین و... بازدید می‌کند.
این سفرنامه علاوه بر عزل و نصب‌ها، بازدید از شهرها، اوضاع سیاسی و اجتماعی و شکارهای ناصرالدین شاه، از لحاظ جغرافیای تاریخی مسیر سفر نیز حائز اهمیت فراوان است.
ناصرالدین شاه در طول این سفر نیز با علمای شهرهای مختلف که حدوداً اسامی آنها به پنجاه نفر می‌رسد، دیدار می‌کند. بسیاری از شاهزادگان و صاحب‌منصبان از جمله کیومرث‌میرزا ملک‌آرا، علیقلی‌میرزا اعتضادالسلطنه، بهمن‌میرزا بهاءالدوله، احمدمیرزا عضدالدوله، میرزا محمدخان سپهسالار، فرخ‌خان امین‌الدوله، عباسقلی‌خان معتمدالدوله، میرزا سعیدخان وزیر دول خارجه، امیراصلان‌خان مجدالدوله و میرزاجعفرخان مشیرالدوله و... در این سفر، شاه قاجار را همراهی می‌کردند.
سام ابن محمدقلی ملقب به ملک آرا و متخلص به رضوان که از شاعران دربار ناصری است، به دستور شاه این سفرنامه را به رشته تحریر درمی‌آورد و به قول وی:
ز امر شه این دفتر آراستم
همه عذرها سر به سر خواستم
و گر نیست پذیرفته عذر صواب
بگو مدعی این قلم این کتاب
در این اثر که مصححان آن سال‌ها در حوزه تخصصی اسناد کار کرده‌اند و کارشناس ارشد تاریخ هستند و به زودی هم کتابشان راهی بازار می‌شود، با توجه به ساختار سفرنامه سعی بر آن شده تا صرفاً به تشریح اصطلاحات و واژه‌های نامانوس نپردازند بلکه تمامی اشعار، آیات، احادیث، اسامی صاحب‌منصبان، روحانیان و نام همه شهرها و روستاها مستندسازی و توضیح داده شود.
منبع: خبرگزاری مهر
