مسجدالنبی (ص) یا مسجد پیامبر یکی از مساجد پر اهمیت برای مسلمان واقع در شهر مدینه و شبه جزیره عربستان است که نماد و الگوی معماری اسلامی است. داخل مسجد النبی (ص) دارای فضایی بسیار ساده است در این مسجد می توان نمونه هایی از ساده زیستی پیامبر اسلام، محل عبادت او و قسمت وارد شدن فرشته وحی بر او را مشاهده کرد. مخاطب گرامی لحظه آخری در این مقاله قصد داریم مسجد النبی (ص) را از دیدگاهی دیگر مورد بررسی قرار دهیم اگر می خواهید در خصوص این مسجد اطلاعات جدیدی به دست آورید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
آشنایی با مسجد النبی
مسجد النبی (ص) (به عربی: المسجد النبوي) که به نام مسجد پیامبر (ص) هم شناخته می شود، این مسجد توسط خود پیامبر ساخته شده به عنوان دومین مسجدی که به دستور حضرت محمد (ص) در عربستان تأسیس شده وجود دارد. معماری این مسجد به همراه فضای داخل مسجد النبی (ص) و باب های مسجد النبی نشان دهنده یکی از بزرگ ترین مساجد جهان است. این مسجد بعد از مسجدالحرام در مکه، دومین مکان مقدس در اسلام محسوب می شود.
تاریخچه ساخت مسجد النبی (ص) از جایی آغاز شد که پس از ورود پیامبر به مدینه و تعیین محلی برای عبادت مردم، پیامبر شتری به نام قصوا را در مدینه رها کردند تا شتر محل دقیق مسجد را تعیین کند. شتر در زمین دو جوان یتیم به نام های سهل و سهیل نشست آن ها ابتدا زمین به عنوان هدیه به پیامبر پیشنهاد دادند؛ اما حضرت قبول نکرد و بهای زمین مسجد را شخصی به نام ابو ایوب آل انصار پرداخت و ساخت مسجد آغاز شد. بر اساس تاریخ اسلام ساخت مسجد النبی (ص) هفت ماه به طول انجامید و عمده مصالح در ساخت مسجد النبی (ص) شامل تنه های درخت نخل، خاک رس و برگ خرما بود. پس از جنگ خیبر فضای داخل مسجد النبی (ص) گسترش یافت. این مسجد هر ساله تحت امر حاکمان وقت دچار تغییر و تحولات زیادی مانند ساخت باب های مختلف مانند باب بانوان، باب جبرئیل، باب الرحمه و ... شد تا به امروز به دست ما رسید.
بر اساس تاریخ اسلام این مسجد در گذشته در واقع یک ساختمان در فضای باز بود که به عنوان یک مرکز اجتماع مسلمانان، دادگاه و یک مدرسه مذهبی شناخته می شد پیامبر اسلام در این مسجد بر روی منبر به افراد علاقه مند قرآن می آموختند. چندی بعد حکام اسلامی مسجد را بسیار گسترش و تزئین کردند و دیوارها، درها و مناره های آن را به نام خود و نیاکان شان در این مسجد ساختند. یکی از برجسته ترین ویژگی های مسجد النبی (ص) گنبد سبز آن در گوشه جنوب شرقی مسجد است که در گذشته خانه عایشه یکی از همسران پیامبر بود.
دیگر نام های مسجد النبی
مسجد النبی (ص) به تعداد زبان های موجود در دنیا دارای اسامی مختلفی است؛ اما از جمله نام های معروف این مسجد می توان به مسجد پیغمبر، مسجد الحرام، الحرام النبوی، الحرام المدانی، The Mosque و ... اشاره کرد.
معرفی بخش های داخلی مسجد النبی
تاریخ نشان دهنده آن است که خانه حضرت محمد (ص) در مدینه در واقع مسجد النبی (ص) محسوب می شد. معماری خانه او به سبک معماری عربی در قرن 7 بوده است. اگر بخواهیم این محل مبارک را شبیه سازی کنیم داخل مسجد النبی شامل یک حیاط بزرگ احاطه شده با اتاق های طولانی است که درون آن ها از تعداد زیادی ستون استفاده شده است.
تاریخ بیانگر این است که بیشتر مساجد ساخته شده در سرزمین های عربی از همین سبک پیروی می کند. چرا که ویژگی های مشترک معماری یک مسجد به شدت تحت تأثیر سنت های منطقه ای، زمان و مکان ساخت آن شکل گرفته است؛ اما سبک، چیدمان و دکوراسیون داخلی در تمام مساجد عربستان می تواند متفاوت باشد. ولی وجهه اشتراک تمام مساجد جهان ایجاب می کند که از لحاظ دکوراسیون داخلی نیز مشابه هم باشند. فضای داخل مسجد النبی (ص) و باب های مسجد النبی (ص) هر کدام دارای داستان مخصوص به خود است که در ادامه در مورد آن خواهیم صحبت خواهیم کرد.
روضه شریفه
روضه شریفه، روضه المطهره و یا روضه النبی محلی در مسجد النبی (ص) است که در آن قسمت منبر پیامبر قرار گرفته و پیامبر عظیم شان اسلام در این محل تعداد زیادی حدیث النبوی، آیات قرآن و ... را نقل کرده است. بر اساس احادیث النبوی این ناحیه به عنوان روضه بهشتی نیز یاد شده است. در میان محل قرارگیری روضه شریفه اختلاف نظر زیادی بین علمای شیعه و سنی وجود دارد به گونه ای که برخی تمام مسجد النبی را روضه شریفه می دانند.
باب های مسجد النبی
همان طور که پیشتر گفته شد پس از جنگ های موفق آمیز پیامبر و گرایش روز افزون مردم عربستان به دین اسلام جمعیت ورودی مردم به داخل مسجد النبی (ص) افزایش یافت که این امر موجب تاسیس باب های زیادی در این مسجد شد که در ادامه در مورد آن شخص خواهیم گفت.
باب جبرئیل
باب جبرئیل یکی از باب های مسجد النبی (ص) به شمار می رود که در دیوار شرقی مسجد قرار گرفته است که زمانی به نام باب النبی شهرت داشت اما پس از ملاقات پیامبر با فرشته وحی نام این باب به باب جبرئیل تغییر کرد.
باب الرحمه
یکی دیگر از باب های مسجد النبی که در دیوار غربی مسجد النبی (ص) واقع شده است بر گرفته از یکی احادیث پیامبر است که نقل است شخصی از پیامبر طلب نزول باران کرد و پیامبر اسلام پس ورود از باب الرحمه از خدا طلب نزول باران کرد. از آن پس نام این باب به باب الرحمه تغییر یافت. زائران عزیز باید بدانند که به باب «باب عاتکه» نیز مى گویند.
باب السلام
یکی از باب های قدیمی مسجد النبی (ص) که در دیوار غربی مسجد قرار دارد باب السلام است که بر اساس تاریخ از زمان بنای مسجد وجود داشت.
باب النساء
یکى از درهاى مهم مسجد که تنها از قدیم مختص رفت و آمد زن‌ها به مسجد است باب النساء می باشد که هنوز هم به همین نام مشهور است.
باب البقیع
یکی از درهای قدیمی مسجد است که به روی قبرستان بقیع گشوده می شود. امروزه مسجدالنبی (ص) با ظاهری زیبا و معماری غنی اسلامی دارای هفت ورودی اصلی و 81 ورودی است.
صفه
صفه یا Suffa یا عرشه آغات محلی پشت مسجدالنبی (ص) است، این قسمت زمانی ساخته شد که حضرت محمد صلی الله علیه و آله دستور دادند تا سقف آن را با درختان نخل سایبان درست کنند. هدف از ساخت این بخش دادن محل اسکان به مهاجران بود که فاقد خانه و خانواده بود. در اغلب مواقع پیامبر وقت خود را به افرادی که در این محل سکنا یافته بودند اختصاص می داد.
مقام جبرئیل
مقام جبرئیل یا اسطوانه مربعة القبر محلی است که فرشته وحی بر پیامبر وارد می شد این محل قرن هاست که قابل دسترس نیست. پس از رحلت پیامبر این مکان یکی قسمت های متبرک مسجد النبی (ص) شناخته می شد که امکان زیارت وجود داشت اما امروز بنا به دلایلی امکان زیارت در این منطقه وجود ندارد. بر اساس برخى روایات، قبر حضرت فاطمه سلام الله علیها نیز در این قسمت قرار دارد.
حجرات رسول خدا و حضرت فاطمه
يكى از بهترين نقاط مسجد النبی (ص) که مدفن رسول خدا (ص) است؛ این ناحیه است. پیامبر بنده محبوب خدا ميراث گران بهاى اسلام، در ناحیه دفن شده اند که بسیار از نظر مسلمانان متبرک و گرامی است. نقل است به هنگام تأسيس فضای داخل مسجد النبی (ص) حجره‌هايى براى زندگى پيامبر (ص) و همسران او ساخته شد كه تا حدود نود سال پس از رحلت آن حضرت نيز سرِ پا بود. اولین حجره براى سوده، پس از آن عايشه و ... ساخته شد. در امتداد حجره ها اتاقی برای حضرت زهرا (س) ساخته شد. بر اساس تاریخ پیامبر در خانه عایشه و یا در میان خانه عایشه و خانه حضرت زهرا (ص) رحلت کردند. پس از مرگ ابوبکر و عمر آن دو نیز در کنار پیامبر دفن شدند. این حجره ها توسط ولید بن عبدالملک در اواخر قرن اول علی رغم میل مردم تخریب شد.
ستون های مسجد
از زمان بنای مسجد النبی (ص) چندین ستون معروف به نام های ستون ُخَلَّقه، ستون مهاجران یا ستون عایشه، ستون توبه، ستون السّریر، ستون مَحْرَسْ، ستون وُفود، ستون تهجد، ستون حنانه وجود دارد که هر بار پس از بازسازی مسجد تغییری نمی کرد و هم چنان پابرجاست. امروزه بیش از 2104 ستون در این مسجد در طی بازسازی های متعدد بنا شده است. زائران برای تشخیص ستون های قدیمی از سایر ستون ها باید بدانند ستون های قدیمی در بخش جنوبی مسجد قرار دارند و به رنگ سفید هستند و دارای توضیحاتی مخصوص به خود هستند.
مناره های مسجد
عمر بن عبدالعزیز اولین شخصی بود که در این مسجد مناره تأسیس کرد. طبق گفته کثیر بن حفص در این مسجد 4 مناره وجود داشت که یکی از چهار مناره مشرف به خانه مروان بن الحکم بود، مسجد النبی (ص) در طی سال های اخیر دستخوش تغییراتی زیادی شده است. طول اولین مناره مسجد النبی توسط شخصی به نام ابن زبلا تعیین شد و سپس تمام مناره ها متناسب با این مناره ساخته شد.
تاریخ نشان می دهد در گذشته مناره کوچکی بین باب السلام و باب الرحمه وجود شده که بعداً به مناره باب الرحمه معروف شد. در هنگام مرمت مسجدالنبی (ص) شکافی در مناره جنوب شرقی ایجاد شد که این مناره کاملا تخریب شد و امروز با سنگ های بازالتی ساخته شده است. از جمله قدیمی ترین مناره های مسجد النبی (ص) می توان به مناره السلام اشاره کرد که از زمان پیامبر تا امروز با مرمت باقی مانده است این مناره در قسمت جنوب غربی مسجد واقع شده است.
جمع بندی
از عربستان تا تمام نقاط دنیا، مسجد النبی به نام های مختلف و معماری اصیل عربی خود در سطح جهان مشهور است. مسجد النبی (ص) به زبان عربی به عنوان محل اجتماع مسلمانان برای نماز است. این مسجد در گذشته های دور محل زندگی پیامبر و اهل بیت او بوده است. هر ساله زائران زیادی از سراسر جهان به جهت بازدید از مسجد النبی (ص) به عربستان سفر می کنند که هر کدام دارای خاطرات و گفته های زیادی هستند از این رو از شما مخاطب عزیز لحظه آخری درخواست داریم اگر به عربستان سفر کرده اید تجربه و حس خود را در مورد فضای داخل مسجد النبی (ص) در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
