استان گیلان

استان گیلان به مرکزیت کلانشهر رشت از استان های شمالی ایران می باشد. این استان در میان رشته کوه های البرز، کوه های تالش و دریای کاسپین(خزر) قرار گرفته و با مساحت 14044 کیلومتر مربع دارای 17 شهرستان است. استان گیلان از شمال به دریای کاسپین و کشور آذربایجان، از غرب به استان اردبیل، از شرق به استان مازندران و از جنوب به استان های قزوین و زنجان محدود می شود.

معرفی استان گیلان

استان گیلان از سال 1344 در تقسیمات کشوری ایران به عنوان استان مستقل شد. اقلیم و طبیعت استان گیلان دارای تفاوت بسیار با دیگر مناطق ایران است. وجود تعداد زیادی رودخانه که از کوه ها سرازیر می شوند باعث شده این منطقه دارای رطوبت زیادی باشد. این استان در انتهای غربی رشته کوه البرز و بخش غربی جلگه های حاشیه دریای خزر واقع شده است. در شمال غرب، ارتفاعات تالش که به صورت حوضه ای پیوسته امتداد دارند گیلان و آذربایجان را از یکدیگر جدا می کند. سماموس که با نام سمام کوه نیز شناخته می شود نام بخشی از رشته کوه البرز و نام قله ای است به اسم قله سمام که با 3721 متر ارتفاع، مرتفع ترین قله استان گیلان می باشد. بیش از چهل رودخانه در گیلان جریان دارند که از مهم ترین آنها میتوان سفید رود را نام برد. آستاراچای، گرگان رود، دیناچال، حسن کیاده، دهکا، رود چمخاله، کیان رود و پیله رود نیز از رود های مهم این استان هستند. ممتاز بودن اقلیم استان گیلان باعث به وجود آمدن پوشش گیاهی غنی شده است، در حاشیه جنوبی دریای خزر و نیمرخ شمالی رشته کوه البرز ناحیه رویشی هیرکانی مانند یک نوار سبز وجود دارد. این ناحیه به دلیل تغییرات دما و بارندگی زیاد همچنین حاصلخیزی خاک حاوی گونه های گیاهی زیادی است.

مرکز استان گیلان

کلان شهر رشت در مرکز استان گیلان قرار دارد. رشت بیش از چهار و نیم قرن پیش مرکز استان گیلان شد. در استان گیلان و استان های همجوار رشت را با نام شهر همیشه بیدار یاد می کنند. کلانشهر رشت پرجمعیت ترین شهر شمال ایران در بین سه استان حاشیه دریای خزر می باشد. این شهر بزرگترین سکونتگاه جنوبی دریای خزر نیز محسوب می شود. رشت سومین شهر بازدید شده توسط گردشگران در سال 1392 بوده است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری رسمی سال 1395 بالغ بر 679995 نفر است. همچنین جمعیت این شهر در تعطیلات و ماه های گردشگری به دو میلیون نفر نیز می رسد. آب هوای این شهر معتدل و شبه مدیترانه ای است که دارای زمستان های سرد و مرطوب و تابستان های گرم و شرجی است. رتبه اول میزان بارش مراکز استانهای ایران به شهر رشت اختصاص دارد و این شهر به شهر باران های نقره ای مشهور می باشد. در سال 2015 شهر رشت به شبکه شهرهای خلاق جهان به عنوان شهر خلاق خوراک شناسی زیر نظر یونسکو پیوست. امروزه شهر رشت یکی از قطب های کشاورزی در سطح کشور است. رشت یکی از قطب های تولید برنج در ایران می باشد و همچنین تولید کننده بزرگ فولاد و از قطب های  تولید نانو دارو های ضد سرطان و از مهم ترین شهر های کشور ایران است.

تاریخچه استان گیلان

گیلان دارای تاریخی غنی می باشد و قدمت آن به دوران باستان بر میگردد. در حفاری های تپه مارلیک که قدمتی سه هزار ساله دارد ظروف سفالی، اسلحه های برنزی و مجسمه های کوچک از جنس طلا، نقره، و برنز و آرامگاه پادشاهی به همراه مجموعه زیادی از جواهرات کشف شد. که نشان از ثروتمندی مردمان این منطقه در گذشته دارد. اقوامی چون کاسپی ها کادوسی ها و آمارد ها پیش از میلاد در کرانه دریای خزر ساکن بوده اند. تا قرن هفتم میلادی گیلان در منطقه نفوذ هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان قرار داشته است پس از فتح ایران به دست اعراب سلسله های محلی زیادی در این منطقه ظهور کردند. در هجوم عربان دیلمیان مقاومت شدیدی از خود نشان دادند و گیلان به اشغال آنها در نیامد. هرچند که منابع خلفای عباسی خبر از پرداخت مالیات توسط گیلانیان می دهند، به نظر مرسد که آنان مردمان باختر سفیدرود بوده اند و مردمان خاور سفید رود هیچگاه تحت کنترل آنها نبوده اند. تقریبا اولین مسلمانانی که از حدود قرن دوم هجری به بعد وارد این سرزمین شده و سکونت کردند علویان بوده اند که به علت مبارزه یا مخالف با حکومت عباسی به این سرزمین راه پیدا کرده اند.

در قرن نوزدهم در اثر منافع استعماری روسیه و بریتانیا، ایران دچار مشکلات سیاسی، اقتصادی شده بود. گیلان در حوزه تاثیرات روسیه به سر می برد و ارتباطش با این کشور باعث ایجاد تحولات گسترده ای در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در این منطقه شد. از جمله این تحولات می توان به مواردی که در ادامه اورده شده اشاره کرد: تجارت خارجی افزایش یافت، حمل و نقل دریایی و تاثیرات آن بر صادرات و واردات و مصرف زیاد شد که رفاه در ایالت گیلان را افزایش داد.
در قرن بیستم نیز پس از به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی توسط محمد علی شاه، مجاهدان مشروطه خواه گیلانی به همراه عشایر بختیاری تهران را فتح و نظام مشروطه را در ایران مستقر کردند. فرمانده مشروطه خواهان گیلان سپهدار اعظم تنکابنی نیز صدر اعظم ایران شد. 
با آغاز جنگ جهانی اول و ورود نیروهای خارجی به خاک ایران اوضاع سیاسی کشور آشفته شد و زمین داران بزرگ گیلان با پشتیبانی کنسولگری روسیه بر غارت اهالی شهرها و روستاها افزوده بودند، میرزا کوچک خان به همراه هفت نفر دیگر پایگاه های جنگ های چریکی دهقانی را در گیلان به راه انداخت. وقوع زمین لرزه منجیل-رودبار در  سال 1369 که بر اثر آن 35000 نفر جان خود را از دست دادند و بیش از دویست هزار واحد مسکونی تخریب شد از حوادث تلخ تاریخ گیلان است.

مساحت و جمعیت استان گیلان

بر اساس سرشماری سال 1395 جمعیت استان گیلان 2530696 نفر است که 3/3 درصد از جمعیت ایران را شامل می شود. استان گیلان دهمین استان پرجمعیت کشور و دومین استان پرجمعیت شمال ایران پس از مازندران است. این استان دارای 14044 کیلومتر مربع مساحت و جایگاه سوم  تراکم جمعیت در کشور با 177 نفر در هر کیلومتر مربع را دارد.

شهرهای استان گیلان

مرکز این استان کلانشهر رشت می باشد که با دارا بودن 46 درصد از جمعیت استان پرجمعیت ترین شهر شمال کشور و یازدهمین شهر پرجمعیت ایران است از دیگر شهر های مهم و پرجمعیت این استان میتوان به لاهیجان، تالش، لنگرود، رودسر، صومعه سرا، بندر آستارا و بندر انزلی که مهم ترین بندر ایران در حاشیه دریای خزر است اشاره کرد.

زبان و مذهب مردم گیلان

در گیلان دو گروه عمده زبانی وجود دارد یعنی زبان گیلکی و زبان تالشی و دو گروه زبانی جزئی یعنی کردی و تاتی نیز وجود دارند. زبان ترکی آذربایجانی نیز در این استان استفاده می شود. حدود سه میلیون نفر زبان گیلکی را به عنوان زبان اول یا دوم در استانهای گیلان و مازندران صحبت میکنند. همچنین به زبان کرمانجی نیز در چند روستای اطراف شهرستان رودبار صحبت می شود. بیشتر مردم استان گیلان همچون اکثریت مردم ایران پیرو مذهب شیعه هستند. بخی از تالش ها اقلیت قابل توجهی سنی شافعی را در مرکز و شمال تالش شکل می دهند.

فرهنگ و آداب رسوم مردم گیلان

در استان گیلان، آداب و رسوم زیادی به خصوص برای استقبال از سال نو وجود دارد که برخی از آنها کم رنگ شده و امروزه فقط در مناطق روستایی برگزار می شوند. یکی از مراسم آخر سال نوروز خوانی است که مردم به استقبال بهار میروند پیش از آغاز فصل بهار افرادی که به آنها نوروز خوان گفته می شود در کوچه و خیابانها به راه می افتند و اشعاری در وصف بهار می خوانند.  شعر و موسیقی از دیرباز جایگاه ویژه ای نزد گیلانیان داشته به نحوی که در بیشتر مراسمات سنتی مثل مراسم عروسی، مراسم پیشواز از نوروز و مراسم کشاورزی ترانه های خاصی اجرا می کردند. در حال حاضر نه موزه در گیلان مشغول فعالیت هستند که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند.

آب و هوای استان گیلان

آب و هوای استان گیلان معتدل و مرطوب است. رشته کوه البرز و کوهستان های تالش مانع از عبور رطوبت دریا می شوند و در بیشتر ماه های سال رطوبت هوا بالاست. رطوبت هوا باعث تعدیل آب و هوا می شود و یخبندان های شدید یا روز های خیلی گرم به ندرت در این منطقه اتفاق می افتد.

مکان های دیدنی استان گلستان

استان گیلان دارای مکان های گردشگری بسیاری است در ادامه به معرفی چند مورد از آنها می پردازیم.

• میدان شهرداری رشت مربوط به دوره پهلوی است و از جاهای دیدنی رشت به شمار می آید. در تاریخ 26 آذر 1356 مجموعه میدان شهرداری رشت با شماره ثبت 1516 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
• آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی در جنوب شهر رشت در محله سلیمان داراب،در میان گورستان سلیمان داراب واقع شده است.
• یک مقصد ایده آل برای گردشگران پارک جنگلی گیسوم می باشد و در فاصله 90 کیلومتری جاده رشت به آستارا و 15 کیلومتری جنوب تالش  قرار گرفته است.
• ماسال شهر کوچکی در جنوب رشت است که ییلاق هایی با آب و هوایی بی نظیر و فضایی مه آلود، آبشارهایی بلند و مراتع سرسبز آرامشی وصف نشدنی دارد.

زیباترین روستا های گیلان

در ادامه به معرفی برخی از زیباترین روستاهای استان گیلان می پردازیم.

• ییلاق سوئه چاله: این مکان که در 25 کیلومتری شهر ماسال واقع شده است از بهترین جاذبه های گردشگری گیلان محسوب می شود. مناظر رویایی که در ارتفاع سه هزار متری از سطح آبهای آزاد در کنار تعداد زیادی هتل های کوهستانی و جنگل ابر ایجاد شده این مکان را به یکی از بهترین مقاصد گردشگری استان گیلان تبدیل کرده است.
• روستای امامزاده ابراهیم شفت یکی دیگر از زیباترین روستاهای گیلان می باشد که به خاطر خانه های زیبا و جنگل های پر تراکمش به شهرت رسیده این روستا در منطقه احمد سرگوراب شهرستان شفت قرار دارد.
• روستای جواهردشت رودسر که علاوه بر طبیعت بکر دارای یک امامزاده قدیمی، منازل روستایی برای اقامت و چندین کافه و رستوران نیز است از دیگر روستاهای زیبای گیلان می باشد این روستا در شهرستان رودسر قرار گرفته است.
• روستای دربند آستارا که در جوار تالاب استیل آستارا قرار گرفته است از بهترین جاذبه های منطقه می باشد. این روستا در شهرستان آستارا قرار گرفته است و امروزه به عنوان اولین روستای دارای هتل پنج ستاره در ایران شناخته میشود. 
• روستای قلعه رودخان گیلان، بزرگترین قلعه آجری ایران می باشد که مدتی محل اقامت میرزا کوچک خان جنگلی بود است. برای مراجعه به بالاترین نقطه دژ باید بیش از هزار پله را طی کنید تا زیبایی های این مکان را ببینید. این روستا در شهرستان فومن واقع شده است.

سوغات گیلان

نوع آب و هوا و اقلیم این منطقه باعث شده که محصولات کشاورزی گوناگون و محصولات دامی بسیاری به عمل آید. برنج، زیتون، چای، مرکبات، بادام زمینی، کلوچه فومن، عسل، انواع ماهی تازه و ماهی دودی و شور از سوغاتی های استان گیلان به شمار می روند. 

غذاهای محلی استان گیلان

گیلان به دلیل داشتن زیتون، ماهی و انواع سبزی های محلی داری غذاهای خاصی است. از معروفترین غذاهای محلی استان گیلان می توان باقلا قاتق، میرزاقاسمی، اناربیج، کال کباب، مرغ فسنجان، ترش شامی، سیرقلیه و بورانی بادمجان را نام برد.