حرم مطهر امام رضا (ع) یکی از زیباترین مکان های مقدس با معماری ویژه و منحصر به فرد است که در استان خراسان رضوی قرار داشته و همه ساله میزبان جمعیت عظیمی از پیروان مذهب تشیع در سراسر جهان و به خصوص مردم ایران است. با توجه به گستردگی و وسعت صحن و سرای حرم امام رضا (ع)، در اختیار داشتن یک نقشه حرم امام رضا برای زائران ضروری خواهد بود. این مهم در خصوص افرادی که برای اولین بار به مشهد سفر کرده و قصد زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) را دارند از ضرورت ویژه ای برخوردار است، چرا که عدم آشنایی آن ها با این مکان گسترده، آن ها را با مشکلات متعددی مواجه می کند.
نقشه کامل حرم مطهر امام رضا
نقشه حرم امام رضا (ع) به همراه خیابان های منتهی به آن یکی از مهم ترین ابزارهای موجود جهت زیارت برای زائرین مرقد امام رضا (ع) است. زمانی که از نقشه یک حرم سخن می‌گوییم از یک فضای مربعی شکل که یک بقعه مبارکه، گنبدها مرقدها و ضریح های مقدس را در دل خود جای داده است سخن به میان می آوریم. حرم مطهر امام رضا (ع) نیز از جوانب مختلف به رواق ها، صفه ها و مساجد مرتبط می گردد.اگر قصد دارید تا وسعت و گستردگی حرم مطهر امام رضا (ع) را به خوبی درک کنید، باید بگوییم که این حرم دارای ۲۸ رواق است و تنها یکی از رواق های آن به عنوان رواق امام خمینی (ره) دارای مساحت ۶۳۰۰ متر مربعی است. این رواق تنها گوشه ای از حرم مطهر را تشکیل می دهد. وسعت کلی حرم مطهر امام رضا (ع) در شهر مشهد ۵۹۸.۶۵۷ متر مربع است و به همین علت به عنوان بزرگترین مسجد جهان نیز شناخته می شود. اطلاع از چنین گستره ای باعث شده است بسیاری از مسافران و زائرین تور مشهد به اهمیت استفاده از نقشه حرم امام رضا پی ببرند.
نقشه صحن های حرم امام رضا
صحن به فضاهای باز اطراف مرقد امام رضا گفته می شود. این فضاها در قالب ۸ فضای مجزا دسته بندی شده و نقشه هر کدام از آن ها نیز در در قالب نقشه صحن های حرم مطهر ارائه می گردد. در این میان، صحن انقلاب زیباترین صحن حرم مطهر امام رضا (ع) شناخته می شود که البته قدیمی ترین صحن در میان موارد ذکر شده نیز هست و در شمال مرقد مقدس قرار دارد. صحن آزادی در قسمت شرقی حرم، صحن جمهوری اسلامی در قسمت غربی، صحن قدس در قسمت جنوبی، صحن هدایت در قسمت شمال شرقی، صحن جامع رضوی در بخش جنوبی، صحن کوثر در شمال شرقی و صحن غدیر در ضلع غربی صحن جامع رضوی قرار دارد.
صحن انقلاب اسلامی حرم امام رضا
صحن انقلاب اسلامی که قدمت زیادی دارد و اولین صحنی است که در حرم امام رضا ساخته شده است. این صحن در زمان سلطان حسین بایقرا در سال 875 ساخته شده است. در قسمت جنوبی این صحن پنجره فولاد قرار دارد. در صحن انقلاب چهار ایوان قرار دارند که عبارتند از ایوان عباسی در شمال صحن ،ایوان طلای نادری در جنوب صحن ،ایوان نقاره خانه در قسمت شرقی صحن و ایوان ساعت در قسمت غربی صحن. شاید برای شم جالب باشد که بدانید آیین نقاره زنی از بالای این ایوان برگزار می شود. معماری این صحن به سبک معماری اسلامی است. در صحن انقلاب اسلامی مقبره مشاهیر و بزرگان این سرزمین همچون مقبره شیخ حرعاملی ،آرامگاه مرحوم شیخ حسنعلی اصفهانی (معروف به نخودکی) و مقبره شیخ مجتبی قزوینی قرار دارد.
صحن آزادی حرم امام رضا
در قسمت شرقی حرم امام رضا، صحن آزادی قرار دارد که در گذشته به صحن نو نیز معروف بود. این صحن در سال 1282 به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. سالها بعد در زمان ناصرالدین شاه نیز ایوان آن طلاکاری شد. ایوان های زیادی در این صحن وجود دارد و معروف ترین آن ایوان طلا است. سه ورودی از این صحن به داخل آن وجود دارد.
صحن جمهوری اسلامی حرم امام رضا
صحن جمهوری اسلامی بعد از انقلاب جمهوری اسلامی در سال 1368 ساخته شد. در غرب حرم امام رضا قرار دارد. در این صحن برای اولین بار از آبخوری با سیستم چشمی استفاده شده است. همچنین یک ساعت آفتابی در آن قرار دارد. معماری آن به سبک اسلامی است و ایوان های طلا یا باب الولایه (ایوان شرقی)، باب العلم (ایوان شمالی)، باب الغدیر (ایوان غربی) و باب الشهاده (ایوان جنوبی) در این صحن قرار دارد.
صحن قدس حرم امام رضا
صحن قدس نیز پس از پیروزی انقلاب ساخته شد و در قسمت جنوبی حرم امام رضا قرار دارد. در وسط این صحن نمایی از بیت المقدس ساخته شده است. ابعاد آن یک هشتم ابعاد بیت المقدس است. در این صحن یک سقاخانه نیز قرار دارد که جنس آن از طلا است. مساحت آن ۲۵۱۰ متر مربع و ۱۲۷۰۰ متر مربع زیر بنای آن است، همچنین بعنوان کوچک ترین صحن حرم مطهر محسوب می شود.
صحن هدایت حرم امام رضا
در قسمت شمال شرقی حرم امام رضا صحن هدایت قرار دارد، وسعت آن ۱۴۴۰ مترمربع است و . این صحن از سمت شمال شرقی به بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مدرسه علمیه و سردر طبرسی و از جنوب غربی به دانشگاه علوم اسلامی رضوی و بست شیخ طبرسی و مهمانسرای حضرت و از سوی جنوب و جنوب شرقی به ساختمان اداری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مقبره پیرپالاندوز و سردر نواب صفوی منتهی می‌شود.
صحن جامع رضوی حرم امام رضا
بزرگترین صحن حرم امام رضا نیز بعد از انقلاب ساخته شده است. مساحت آن 117000مترمربع است. این صحن گنجایش 7 هزار نمازگزار را دارد. صحن جامع رضوی از ۳۰ حجره و ۴۶ غرفه تشکیل شده است که از طریق باب الرضا (ع) و باب الجواد (ع) به خیابان‌های امام رضا(ع) و خسروی نو ارتباط دارد و از دو سوی درب شرقی و غربی به بست‌های شرقی و غربی راه دارد. در اضلاع صحن جامع رضوی سه ایوان و سردر بزرگ ساخته شده است که در طرفین هر ایوان دو گلدسته طلا کاری شده با ارتفاع بیش از ۳۰ متر قرار دارد که به دلیل اهمیت ضلع قبله ،ایوان و گلدسته‌های آن از نظر ابعاد بزرگتر از دو ایوان دیگر است.
چرا به نقشه حرم نیاز داریم؟
بهره مندی از یک نقشه مناسب، علاوه بر اینکه یک مسافرت مطلوب تر را برای شما به دنبال دارد، منجر به عدم اتلاف وقت و بنابراین استفاده بهینه از زمان نیز می گردد. با توجه به اینکه اصولاً مدت زمان اختصاص یافته به یک سفر زیارتی و دیگر انواع مسافرت ها محدود است بنابراین استفاده از زمان در مسافرت یک امر مهم و حائز اهمیت خواهد بود؛ بنابراین پیشنهاد می کنیم پیش از مسافرت به مشهد و زیارت حرم امام رضا (ع) و همچنین در خلال مسافرت خود از مطالعه این مقاله و بررسی نقشه های موجود در آن غافل نگردید.
نقشه خیابان های اطراف حرم امام رضا
مناطق اطراف حرم امام رضا، منطقه ثامن مشهد را تشکیل می دهند. حرم مطهر یکی از بزرگ ترین میدان های جهان بوده و اطراف آن دارای یک بافت قدیمی است، با این حال رشد هتل ها و هتل آپارتمان ها در منطقه ثامن مشهد منجر به افزایش بافت مدرن و جدید در مشهد شده است. حرم امام رضا از بخش شمالی به خیابان طبرسی، از بخش جنوبی به خیابان امام رضا، در بخش شرقی به خیابان نواب صفوی و در بخش غربی به خیابان شیرازی منتهی می گردد.
خیابان طبرسی مشهد
این خیابان به علت قرار گرفتن در ضلع شمالی، یکی از پرترافیک ترین خیابان های شهر مشهد است. علت نام گذاری آن وجود آرامگاه شیخ طبرسی در این مسیر بوده و امکان مشاهده آن بر روی نقشه حرم مطهر امام رضا و خیابان های اطراف وجود دارد.
خیابان امام رضا
این خیابان مسیر جنوبی حرم مطهر را تشکیل می دهد. حجم مراکز اقامتی در این بخش بسیار زیاد بوده و با کیفیت ترین مراکز اقامتی را تشکیل می دهند. این خیابان از قدیمی ترین خیابان های شهر مشهد است که در گذشته به خیابان تهران شهرت داشته و امروزه به محبوب ترین خیابان ممکن برای افرادی که در هتل های نزدیک حرم اقامت نموده اند تبدیل شده است.
خیابان نواب صفوی مشهد
این خیابان از یک طرف به حرم مقدس و از طرف دیگر به پنج راه پایین خیابان منتهی می گردد، به همین علت در گذشته به پایین خیابان شهرت داشته است. این خیابان که در مسیر شرقی حرم مطهر قرار گرفته، دارای یک بافت قدیمی است و مساجد و هتل های بسیار زیادی به همراه مدرسه تاریخی در آنجا مشاهده می شوند. از طریق این خیابان امکان دسترسی به مدرسه عباسقلی خان مشهد و آرامگاه پیر پالاندوز وجود دارد.
خیابان شیرازی مشهد
این خیابان نقطه مقابل خیابان نواب صفوی بوده و در گذشته به بالا خیابان شهرت داشته است و امروزه ضلع غربی حرم مطهر در منطقه ثامن را تشکیل می دهد. هتل ها و هتل آپارتمان های بسیار زیادی نیز در این منطقه وجود دارند که فاصله بسیار اندکی با حرم داشته و همچنین می توان شاهد اماکن تفریحی متنوعی در این مسیر بود. از جمله مهم ترین جاذبه های تاریخی در این منطقه می توان به آرامگاه نادرشاه افشار اشاره کرد. خیابان شیرازی به میدان شهدا در مشهد نیز منتهی می شود. این میدان یکی از بزرگ ترین میدان های شهر مشهد است و از این طریق امکان دسترسی به خطوط دو و سه قطار شهری وجود دارد.
ناشناس 1403/05/06
لحظه آخر 1402/06/22
