اردبیل

برای کشف شهری در شمال غربی ایران، مدینه فاضله دوران صفویان در دامنه کوه سبلان آماده شوید. اردبیل از شهر های قدیمی در ایران که در بین مناطق شمالی و غربی ایران قرار گرفته و در گذشته نیز با قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم به عنوان یکی از مهم ترین شهرهای تجاری شناخته می شده است. این شهر با دارا بودن قدمتی بیش از 4700 سال از قدیمی ترین شهر ها در ایران به شمار می رود، از دیدنی ترین مکان های این شهر باید به منطقه سرعین اردبیل اشاره کرد، که به دلیل وجود چشمه های آب گرم هر ساله بازدیدکنندگان زیادی را مجذوب خود می کند. گشت و گذار در عمارت های آجری و بازارهای سرپوشیده در مجاورت جاده ابریشم با مردمانی که به گویش شیرین آذری با هم صحبت می‌کنند و حضور در بین شاهکار های معماری ایرانی تجربه ای وصف ناپذیر خواهد بود.

آشنایی با شهر اردبیل

از نام های باستانی و کهن این شهر می توان به (اردویل) اشاره کرد، این نام برگرفته از دو زبان زرتشتی و آریایی است، کلمه (آرد) در زبان زرتشتی به معنای مقدس و کلمه (ویل) در زبان آریایی به معنای شهر می باشد و ترکیب این دو زبان بر روی این شهر نام شهر مقدس را آشکار می سازد، علاوه بر این نام های دیگری هم مانند دارالارشاد، دارالملک، دارالعرفان و دارالامان در فهرست نام های قدیمی اردبیل قرار دارند. زبان رسمی در این شهر ترکی آذربایجانی است، اما در بخش های مختلف اردبیل زبان های دیگری هم وجود دارد، که از جمله آن ها می توان زبان های تالشی، تاتی اشاره کرد. مردم منطقه عنبران به زبان تالشی و مردم منطقه نه شاهرود و خلخال از زبان تاتی برای ارتباط با یکدیکر استفاده می کنند.

بنابراین می توان به سادگی از پیشینه نامگذاری این شهر نیز با خبر شد، وجود برخی از مهمترین آثار باستانی و تاریخی در این شهر گواهی بر تاریخ پر رمز و راز اردبیل است. الواح گلی از مهمترین آثاری است که نشان می دهد اردبیل در گذشته با نام هایی همچون آرتا و آراتتا شناخته می شده است. اولین سنگ بنای شکل‌ گیری این استان به سال ۱۳۹ تا ۱۶۳ باز می گردد، در آن زمان نام اصلی اردبیل "فیروز گرد" بوده است. در زمان حکمرانی بنی امیه اردبیل به عنوان پایتخت و مرکز حکومت شناخته می شد، می ‌توان گفت که دوران صفویه، دوران اوج اعتبار استان اردبیل بوده است. چراکه قرارگیری این استان در منطقه ای بسیار حساس به عنوان یک منطقه کاملاً تجاری باعث می شد تا صادرات برخی از مهم ترین محصولات از جمله پشم، قالی و خشکبار در این زمان به بهترین شکل ممکن انجام گیرد.

استان اردبیل با فاصله ۶۱ کیلومتری از دریای خزر و با ارتفاع ۱۴۰۰ متر بالاتر از سطح دریا درست در شرق کوه سبلان قرار گرفته است. این شهر به طور عمده تا اواخر بهار محل جولان طوفان های سرد است، مورخان پارسی زبان تاریخ شکل گیری این شهر را به دوره ساسانیان نسبت داده اند، اما حدود سال ۶۰۰ تا ۶۶۱ اردبیل محل اقامت فرماندار و حاکم ساسانیان بود. حاکمان محلی تا سال ۱۲۲۰ زمانی که شهر به واسطه تسخیر شدن توسط مغولان به طور کامل ویران شد، در این منطقه به طور مداوم جنگیدند. اردبیل تمام شهرت و اهمیت خود را از دست داد، اما زمانی که در قرن سیزدهم میلادی "عارف صوفی شیخ شافع الدین، آن را به "مرکز نظم صفوی" تبدیل کرد، اردبیل دوباره به شهری پر رونق تبدیل شد.
اما بسیاری از گنجینه ها در اردبیل پس از غارت روس‌ها در سال ۱۸۲۷ از بین رفت. اردبیل را می‌توان شهری احاطه شده توسط کوه سبلان به عنوان یکی از رشته کوه های البرز معرفی کرد، منطقه که زمستان های آن سرد و تابستان ‌هایش کاملاً معتدل است. اردبیل شهری با طبیعت نفس گیر و چشم‌نواز است، شهری که به واسطه دارا بودن برترین جاذبه های طبیعی شامل دریاچه ها، جنگل ها، آبشارها، رودخانه ها و تالاب های زیبا محلی برای گذشت زمان بدون دغدغه است!

مساحت و جمعیت شهر اردبیل

شهر اردبیل یکی از شهر های توریستی و تفریحی در کشور ایران است که بر اساس آخرین آمارهای ثبت شده با وسعتی بیش از 1800  کیلومتر مربع و جمعیتی کمتر از 700 هزار نفر عنوانِ هفدهمین شهر ایران از نظر تراکم جمعیت را داراست، البته که این شهر از جمله شهرهای ایران با رشد مثبت جمعیت به شمار می رود. مردم اردبیل آذربایجانی هستند و ترکی آذربایجانی گویش و لهجه اصلی این مردمان است، اکثریت مردم تابع اسلام هستند و تنها بخشی از ساکنین شهر اردبیل پیرو دین مسیحی ارمنی می باشند که البته در دهه‌های اخیر  از این شهر مهاجرت کرده اند. اردبیل به 10 شهرستان اردبیل، بیله سوار، گرمی، خلخال، کوثر، مشگین شهر، نمین، سرعین، نیر و پارس آباد تقسیم شده است، منطقه ارسباران در سال 2010 از آذربایجان شرقی به استان اردبیل منتقل شد و اکنون در نقشه های جدید استان اردبیل نیز وجود دارد. اردبیل یکی از سی و یک استان ایران، هم مرز با جمهوری آذربایجان ، استانهای آذربایجان شرقی، زنجان و گیلان است. این استان محل زندگی بسیاری از اماکن فرهنگی و تاریخی و همچنین جاذبه های گردشگری با چشم اندازهای خیره کننده است به گونه ای که سالانه تعداد زیادی گردشگر را از داخل و خارج کشور به خود جذب می کند.

فرهنگ و آداب و رسوم مردم اردبیل

اردبیل جزء شهرهای غنی از نظر تاریخ و فرهنگ در ایران به شمار می‌ رود، مردمان این شهر نیز از فرهنگی بسیار غنی برخوردار هستند و می ‌توان گفت که مهمان نوازی و مهربانی از مهم ترین خصوصیات اخلاقی مردمان اردبیل می باشد. جالب است بدانید که تاریخ پنج هزار ساله این شهر یکی از مهمترین عناصر تاثیرگذار در فرهنگ و آداب و رسوم مردمان آن به شمار می آید. بسیاری از بازدیدکنندگان معتقدند که تنها یک بار سفر به اردبیل کافی نیست، برای کشف دل انگیزترین جاذبه های گردشگری این شهر باید بار ها و بار ها به آن قدم گذاشت. ۲۶ ژوئیه به عنوان روز ملی اردبیل نامگذاری شده است. به طور کلی می ‌توان گفت که مردم اردبیل از مهمان نواز ترین نژادهای ایرانی هستند و در کنار این مهمان‌ نوازی، آب و هوای معتدل و جاذبه ‌های توریستی فوق ‌العاده باعث محبوبیت استان اردبیل در بین دیگر شهرهای ایران شده است.

آداب و رسوم عروسی در اردبیل جذاب و در عین حال دوست داشتنی است، وقتی دختری از طرف خانواده داماد انتخاب می شود، بعد از صحبت خانواده ها تعارف کردن چای شیرین نشانه قبولی این خاستگاری است. هزینه های مراسم عقد به عهده داماد است اما خواندن خطبه عقد در خانه عروس انجام می شود. قبل از بردن عروس به خانه بخت، مراسمی ویژه زنان برگزار می شود، هم چنین آماده سازی لباس عروس در این جشن صورت می گیرد. از معروف ترین سرگرمی ها در اردبیل می توان به "گیرجنه" اشاره کرد. شکل و شمایل این بازی تقریبا شبیه به فرفره می باشد، با این تفاوت که شیء نخ مانندی را دور آن می‌پیچند و سپس با حرکت یک باره و سریع نخ را به سمت جلو می بردند و سپس هنگام برگشت فرفره را جدا کرده و با حرکت نخ به سمت عقب، فرفره به حرکت در می آید.

اگر می توانید، روزهای آخر سال را برای سفر به شهر اردبیل انتخاب کنید، روزهایی که در این شهر آئین و مراسم "تکم خوانی" با غنی ترین ادبیات به اجرا در می آید. تکم، حیوانی چوبی است که آینه و پارچه های رنگی، بدنه آن را تشکیل می دهند، فردی که تکم خوانی می کند را "تکمچی" می نامند. اردبیل دارای مراسم و آئین هایی است که به ثبت ملی درآمده است، از جمله این مراسم باید به "طشت گذاری" اشاره کرد. آئینی سنتی و قدیمی که پس از سال 91 به فهرست آئین های خاصِ این شهر افزوده شد و در میان آثار به ثبت رسیده جای گرفت.

سوغات و صنایع دستی شهر اردبیل

اردبیل تنها یک شهر از ایران نیست، بلکه حاوی فرهنگی غنی و متفاوت است که قطعا می تواند هر بازدیدکننده ای را به مجذوب خود سازد. اردبیل با دارا بودن صنایع دستی متعدد از جمله قالی بافی، مسند بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی شهرتی خاص در بین سایر استان های شمال غربی ایران دارد. شهرت اردبیل به فرش، عسل، شیرینی، تخمه آفتابگردان بوداده، محصولات نمدی، چوبی و ظروف سفالی وابسته است، غذای سنتی آن "آش دوغ" است، البته سوپ ماست ترش همراه با نخود و سبزیجات را نیز باید در فهرست مهم ترین غذاهای محلی این استان قرار داد.
طراحی و ساخت انواع سازهای سنتی مانند سنتور، کمانچه، تنبک و سه تار از دیگر فعالیت هایی است که می توان به آن اشاره کرد. ما استان اردبیل را با دشت های وسیع و زیبا و چشمه های آب گرم می شناسیم. پس از شناخت لباس های ویژه زنان در این منطقه، متوجه خواهید شد که زیبایی های این شهر تنها محدود به یک وجه خاص نیست. لباس های محلی زنان در اردبیل از طبیعت ساخته شده است و به نوبه خود جلوه ای از طبیعت این شهر است. برای دیدن ردپایی از لباس های محلی زنانه در این شهر می توان شهرهایی همچون مغان، جعفر آباد، بیله سوار، اصلان دوز را برای سیر و سفر انتخاب کرد. در اردبیل قومی از عشایر به نام شهسوان وجود دارند، این قوم شاید یکی از معدود اقوام اردبیلی اند که از لباس های محلی استفاده می کنند، در حالی که مردم شهر از لباس محلی استفاده نمی کنند. لباس زنان این قبیله از 9 قسمت تشکیل شده است، این لباس ها با استفاده از رنگ های روشن دوخته شده اند و آن را "تومان کوینک" می نامند. نکته اصلی در مورد لباس این زنان شباهت آن با لباس مردم گیلان است، که به دلیل کنار هم قرار گرفتن محل زندگی آنها طبیعی به نظر می رسد. 

شباهت شکل، فرم و الگوی تنبان (شلوار) عشایر اردبیل با لباس گیلان قابل توجه است. مردان عشایر از کلاه فلوت که در اصطلاح کپی نامیده می شود، استفاده می کنند و جالب است بدانید که این دقیقا همان کلاهی است که مردان گیلک نیز از آن استفاده می کنند. همچنین باید گفت که مردان در عشایر اردبیل کت و شلوار ساده یا کت پشمی می پوشند، که قطعا موضوعی عجیب به نظر نمی رسد. طراحی لباس زنان و فرم کلاه مردان عمدتا نشان دهنده موقعیت اجتماعی و اقتصادی آنها است. به عنوان مثال، گلدوزی سکه های طلایی و نقره ای روی لباس، اصلی ترین تزیینات لباس محلی زنانِ اردبیلی است.

• حلوا 

از معروف ترین خوراکی ها در این منطقه حلوا است، این حلوا که قدمتی نزدیک به 100 سال دارد در فصل زمستان آماده می شود.

• قچکورگی

زمان عید نوروز شیرینی های مختلفی نه تنها در اردبیل بلکه در سراسر ایران پخته می شوند که از جمله مهم ترین این شیرینی ها در استان اردبیل می توان به قچکورگی اشاره کرد. این شیرینی در واقع یکی از خوش مزه ترین و در عین حال دوست داشتنی ترین شیرینی هایی است که مردم اردبیل آن را برای عید نوروز انتخاب می کنند.

• قرابیه

 از دیگر شیرینی های معروف در استان اردبیل قطعا باید به قرابیه اشاره کرد، این شیرینی نه فقط یک پیشنهاد عالی برای گردشگران است، بلکه می تواند تجربه ای واقعا خاص و متفاوت از شهر اردبیل را در ذهن به جای بگذارد. 

• گلیم بافی

گلیم باقی از جمله دست سازه های مورد علاقه گردشگران اردبیل است، این دست سازه ها در استان اردبیل از قدمت بالایی برخوردار هستند و بیشتر طرح ها و نقوش آن از طبیعت و پیرامون آن الهام گرفته می شود. 

• فرش و قالی 

فرش و قالی را باید به عنوان پرآوازه ترین صنایع دستی در اردبیل معرفی کرد، این قالی ها به علت نقوش زیبایی که دارند در ایران و حتی در جهان معروف هستند.

• تراش شیشه

تراش شیشه از دیگر سوغات این شهر محسوب می شود، این هنر حاصل نگاره های مختلفی است که بر روی شیشه حکاکی می شود و می تواند در نهایت باعث خلقِ اثری چشم نواز گردد.

آب و هوای اردبیل چگونه است؟

در واقع اردبیل به عنوان یکی از بهترین شهر ها از نظر شرایط آب و هوایی در کشور شناخته می‌شود، که در تمامی فصول سال به ویژه فصل بهار و تابستان زمان اوج حضور گردشگر در این شهر است. نام اردبیل که به عنوان یک نام کاملاً پارسی شناخته می‌شود، به معنای شهری مقدس است. اردبیل از زیر مجموعه های آذربایجان شرقی است که با پیگیری های ساکنان این شهر، منطقه (شهر) اردبیل از آذربایجان جدا و به یک شهر مستقل تبدیل شد. وجود آب و هوای مطبوع و کشاورزی در این شهر باعث مهاجرت مردم از برخی نقاط ایران به اردبیل شده است. آب و هوای اردبیل معتدل کوهستانی است. اردبیل منطقه ای کاملا کوهستانی است که متوسط دمای سالانه آن به بیش از 5.8 درجه سانتی گراد می رسد، این موضعوع موجب شده تا این شهر زمستان هایی سرد را تجربه کند.

مکان های ديدنی اردبيل

سفر به اردبیل در حقیقت فرصت بازدید از برجسته ترین مجموعه تصوف در ایران و آشنایی با اجداد پادشاهان صفوی است، اردبیل گنجینه ای از اسراسر مخفی و پنهان است که برای کشف آن به ساعت ها زمان نیاز خواهید داشت. قدم زدن در مناطق قدیمی و محله های برجسته و عمارت هایی که مخفی اما اسراسر آمیزاند، راه رفتن در کوچه های باریک و خیره شدن به بازارهای تاریخی این شهر تنها بخشی از موضوعاتی که باید به آن فکر کنید.

اردبیل این فرصت را به شما می دهد تا در بازارهای تاریخی و مناطق مختلف این شهر، از مساجد و کاروانسراها، از صنایع دستی، از پل های تاریخی و آداب و رسومی که هرگز در هیچ نقطه دیگری شاهد آن نخواهید بود، دیدن کنید. صرفِ ناهار محلی در کافه های دنج اردبیل و مرور تاریخ و فرهنگ این شهر، هدیه دیگری است که حتما پس از ورود به این شهر آن را دریافت می کنید. اگر تصمیم گرفتید برای رسیدن به شهر از گردنه حیران عبور کنید، بهتر است جاده خلخال-اسالم را انتخاب کنید، مه عظیمی سراسر این جاده را در بر می گیرد که شاید دیدن آن خالی از لطف نباشد. زیبایی مسحورکننده جاده شاید پایانی عالی برای یک سفرِ خاطره انگیز باشد!

آرامگاه و مزار شیخ صفی در اردبیل

آرامگاه و مزار شیخ صفی در اردبیل که به عنوان میراث جهانی نیز شناخته می شود، کتابی شگفت انگیز را پیش روی شما می گشاید، در هر صفحه از این رمانِ جذاب داستان هایی در مورد صوفیان و شیخ صفی، تأسیس سلسله صفوی، جنگ های مهم ایران، زیارتگاه ها و سنگ قبرهای سربازان روایت می شود. دیوارها و کتیبه های کاشی کاری شده حیرت انگیزترین نمایشی است که شاهد آن خواهید بود. شیخ صفی الدین نام عارفی از سلسله صفوی در قرن سیزدهم بود، مقبره شیخ صفی الدین در ابتدا تنها یک خانه و مزار بود، اما بعدها به زیارتگاه تبدیل شد. علاوه بر شیخ صفی الدین، افراد دیگری مانند شاه اسماعیل اول نیز در این امامزاده دفن شده اند. این مقبره میراث جهانی یونسکو و الگوی معماری اسلامی در قرون وسطی است وبه عنوان شاخص ترین اثر در اردبیل شناخته می شود. قندیل خانه و چینی خانه دو اتاق با شکوه در این مجموعه هستند که با تزئیناتی خیره کننده بازدیدکنندگان را متحیر می کنند.

مسجد جامع اردبیل 

مسجد جامع اردبیل که به "مسجد جامع" نیز شهرت دارد، جزء یکی از قدیمی ترین بناها و مساجد در این استان شناخته می شود که البته باید آن را به عنوان یک بنا تاریخی و منحصر به فرد نیز معرفی کرد. بر اساس شواهد موجود قدمت این مسجد متعلق به دوران سلسله سلجوقی است، هنگام حمله مغول ها به ایران در قرن 12 ساختار اصلی مسجد جامع اردبیل به طور کلی تخربب شد. امروز فقط چند قسمت از این مسجد باقی مانده است، مسجد جامع اردبیل در مجاورت یک آتشکده قدیمی قرار گرفته است که همین موضوع به علت نمایشی از همزیستی مذاهب مختلف باعث حیرت بازدیدکنندگان می شود.

امامزاده شیخ جبرائیل 

شیخ جبرائیل یا شیخ "کلخوران" جد پادشاهان صفوی و پدر شیخ سایالدین بود، قدمت آرامگاه شیخ جبرائیل که در 3 کیلومتری استان اردبیل واقع شده است، به بیش از قرن 14 باز می گردد. اصلی ترین تزئینات این بنای تاریخی متعلق به عصر صفوی است اما بعدها نیز تغییراتی در این مقبره انجام گرفت.

بازار اردبیل کجاست؟

بازار باستانی یا بازار قدیمی اردبیل یکی دیگر از بازارهای سنتی در ایران است، آثاری از دوره های مختلف تاریخ ایران مانند سلجوقیان، قاجاریان، صفویان و زندیان در ساختار فعلی این بازار وجود دارد، بازار اردبیل جزء یکی از مهمترین مراکز تجاری ایران در گذشته نیز بوده است. به عبارتی می توان گفت که این بازار نمادی از هنر، فرهنگ و تاریخ دوره های مختلف است و البته که نام دیگر بازار اردبیل "قیصریه" می باشد. بازار اردبیل از پر رونق ترین بازارهای تجاری در شمال غربی ایران بوده است. در زمان صفویان برخی از کاروانسراها، مساجد، حمام ها، فروشگاه های آن برای حرم شیخ صفی وقف شده و عواید آن صرف امور خیریه می شده است. این بازار سرپوشیده هنوز پویا و زنده است که مردم محلی آن را به مراکز خرید مدرن ترجیح می دهند.
بازار اردبیل مانند بسیاری دیگر از بازارهای سنتی ایرانی یک بازار معمولی است، این بازار شکل و طرحی "خطی" دارد و از بخش های مختلفی تشکیل شده است، که به لحاظ ساختاری، بنایی کاملا حرفه ای است. این مکان هنوز هم مهمترین بازار اردبیل است، در بازارهای سنتی ایرانی احساس می کنید که به گذشته سفر کرده اید.

موزه مردم شناسی اردبیل 

حمام های تاریخی زیادی وجود دارند که امروزه به عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرند، حمام ظهیرالاسلام از سلسله ایلخانی یکی از این حمام های تاریخی است. این مکان امروز به موزه مردم شناسی اردبیل تبدیل شده و بسیاری از مجسمه ها با لباس های سنتی در آن نگهداری می شوند، که فرصتی ایده آل را برای شناخت بیشتر فرهنگ و آداب و رسوم مردم اردبیل در اختیار گردشگران قرار می دهد.

کوه سبلان

در نزدیکی شهر اردبیل کوهی با ارتفاع 4811 متر وجود دارد که آن را سومین کوه بلند ایران می نامند، نام این کوه "سبلان" است. قله کوه سبلان در بیشتر فصول سال پوشیده از برف است. سبلان در واقع یک استراتوسولکان غیر فعال است و از اواسط سپتامبر تا اوایل ژوئن دریاچه ای در چاله آتشفشانی آن، پوشیده از یخ است. این دریاچه زیبا با بیش از 4800 متر مرتفع ترین دریاچه جهان است، از بالای کوه می توانید منظره ای پانوراما از مناطق دیدنی  اطراف این کوه را مشاهده کنید.

چشمه های آب معدنی سرعین

سرعین شهری کوچک در استان اردبیل که به دلیل چشمه های آب معدنی بسیار زیاد به شهرت و محبوبیتی جهانی دست پیدا است. سرعین مهمترین مرکز یا معدن چشمه های آب گرم است، از آنجایی که این منطقه در نزدیکی یک استراتوس آتشفشان یعنی سبلان قرار گرفته است، چشمه های آب معدنی آن حاوی گوگرد با خواص درمانی بسیار قوی است.

پل معلق مشگین شهر اردبیل بزرگترین پل خاورمیانه

در مشگین شهر اردبیل شاهد پلی معلق به طول 365 متر خواهید بود، این پل طولانی ترین پل معلق خاورمیانه است، عبور از این پل معلق مشگین شهر تجربه ای همراه با استرس، آدرنالین و لذت بردن از طبیعتی زیبا و متحیرکننده است. پل معلق که در سال 2015 در شهر مشگین شهر افتتاح شد، یکی از ارزشمندترین دیدنی ها و جاذبه هایی است که بخشی از هویت اردبیل را تشکیل می دهد. گفته می شود این پل با 345 متر طول، 3 متر عرض و 80 متر ارتفاع، بزرگترین پل در نوع خود در سراسر خاورمیانه است. 

جنگل Fandoqlou فندقلو

در 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر نمین جنگلی به نام جنگل Fandoqlou واقع شده که یکی از جاهای دیدنی اردبیل است. این جنگل به عنوان بزرگ ترین قطب فندق کشور شناخته می شود و سالانه میزبان ده ها هزار بازدید کننده از سراسر جهان است. در حالی که دهها هتل در شهر اردبیل برای اقامت در دسترس هستند، قطعا با قدم گذاشتن در این جنگل، دست از آن نخواهید کشید. Fandoqlo (به معنای واقعی کلمه پر از درختان فندق) با مساحت حدود 85000 هکتار، به دلیل مناظر دیدنی و خیره کننده بسیار مشهور است. گل رز، بابونه، پنسی وحشی و توت فرنگی وحشی از گونه های گیاهی موجود در این منطقه است. جنگل فندقلو به عنوان زیستگاه خرس قهوه ای، مرغ، قرقاول، کبک و عقاب طلایی شناخته می شود. Fandoqlo در 25 کیلومتری اردبیل واقع شده است، آسمان زیبا جنگل که با صدها ستاره تزئین شده قطعا شما را وسوسه خواهد کرد تا حتی برای یک روز هم که شده در این محل اقامت کنید.

شهر یری

شهر یری مکانی باستانی و مرموز است که قدمت آن به 8000 سال پیش باز می گردد، ممکن است که در هیچ جای دیگری از کره زمین شاهد آثار و مکان تاریخی مانند "شهر یری" نباشید. در این مکان حدودا 280 سنگِ تراشیده شده وجود دارد که ارتفاع آن ها از 70 تا 360 سانتی متر متغیر است.

دریاچه شورابیل اردبیل

دریاچه شورابیل قطعا در لیست محبوب ترین جاذبه های طبیعی استان اردبیل قرار می گیرد، قدم زدن یا دوچرخه سواری در اطراف این دریاچه دوست داشتنی که در قلب شهر اردبیل واقع شده، تجربه ای بسیار عالی است. شورابیل تنها دریاچه ای در ایران است که دقیقا در قلب یک شهر یعنی در وسطِ شهر واقع شده است. منظره این دریاچه زیبا که جلوه ای از کوه سبلان را به نمایش می گذارد، از فاصله ای بسیار دور واقعا شگفت انگیز خواهد بود. تماشای تصویری شگفت انگیز به ویژه به هنگام غروب خورشید تجربه ای است که نباید از کنار آن به سادگی عبور کرد. این دریاچه در جنوب شهر واقع شده و فضایی خیره کننده و آرام بخش را برای شما به ارمغان می آورد، در آنجا دیگر نیازی به انجام هیچ کاری به جز "تماشا" نخواهید داشت، شما فقط می توانید در کنار دریاچه بنشینید، به منظره خیره شوید و هوای تازه را استشمام کنید.

امکاناتی در اطراف دریاچه برای گردشگران فراهم شده تا در مدت حضور بازدیدکنندگان، هیچ مشکلی ایجاد نشود. رستوران، کافی شاپ، پارک تفریحی، هتل و باغ وحش از جمله مهم ترین امکاناتی است که می توان به آن اشاره کرد. در اطراف دریاچه می توانید شاهد مسیرهایی برای دوچرخه سواری و همینطور قایق رانی هرچند به شکلی مبتدی اما واقعا لذت بخش، باشید. این دریاچه با مساحتی بیش از 16 هکتار بزرگترین دریاچه ایران در داخل یک شهر است! این دریاچه در ابتدا حوضچه ای سراسر پوشانده شده از گل و لای با غلظت زیاد نمک و مواد معدنی بود، اما در سال 1998 به منظور رقیق سازی دریاچه، رودخانه ها به آن متصل شدند و مقدار نمک این دریاچه به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرد.

کلیسای مریم مقدس اردبیل

کلیسای مریم مقدس در میدان اردبیل واقع شده است، تاریخ دقیق ساخت این کلیسا مشخص نیست اما در ورودی آن تاریخ 1876 درج شده که مربوط به سال طراحی و ساخت این بنا می باشد. این بنا توسط خانواده میرزاایا به نام "گالویس میرزاایان" ساخته شد. پدر آن خانواده که یک ارمنی در اردبیل بود با خطر ارمنی، نوشته ای را روی این کلیسا حک کرده است. شکل هندسی بیرونی کلیسا مستطیل است و شکل داخلی آن یک مربع با چهار لولای بلند است. پنجره های پایین گنبد و دیوار ساختمان نور کلیسا را تأمین می کند، این کلیسا تا سال 1944 فعال بود و آخرین مراسم مذهبی و نماز جماعت در سال 1944 توسط روحانی ونکوور زاماگورسیان در آن برگزار شد. 

از آن زمان به دلیل مهاجرت خانواده های ارمنی به تبریز و تهران، مراسم مذهبی در این کلیسا به طور کامل متوقف شد، در حال حاضر بخش مهمی از هویت کلیسا از جمله حمام و مدرسه به طور کامل از بین رفته است و ساختمان کلیسا به ساختمانی متروکه و ویرانه بل شده است. از سال 1370 مدیریت کلیسای مریم مقدس از سوی شورای خلافت ارامنه ارمنستان به میراث فرهنگی اردبیل واگذار شد، که با اعطای کمک های ارمنی بازسازی شده و امروزه از آن به عنوان مکانی فرهنگی و هنری استفاده می شود.

مسجد میرزا علی اکبر اردبیل

مسجد میرزا علی اکبر که مسجدی نسبتا مجلل شناخته می شود، در مرکز شهر نزدیک به بازار اردبیل واقع شده است. گنبد مسجد روی 30 ستون به قطر حدود 88 سانتی متر بنا شده، این مسجد دارای دو منبر، یکی چوبی و دیگری به صورت غلتکی است.