روستای پالنگان

به نظر می‌رسد صدها سال قبل معجزه‌ای مانند شکافتن دریا اتفاق افتاده و کوهی که ناهموار بود شکافته شده است. کوهی مرتفع و صعب‌العبور، با نهری زلال در دل دره برای نهادن خشت روی خشت تا بنا کردن سرپناهی برای شروع زندگی، سر فرود آورد. چیزی خارج از این دنیا، شبیه به یک افسانه عجیب اما واقعی در شکاف صخره‌ای حک شده بود. روستای پالنگان با سبک معماری منحصربه‌فرد در کردستان زیبا قرار گرفته است. این روستای پلکانی با تاریخی پر حادثه را وقتی خیلی به آن نزدیک نباشید، نخواهید یافت. 

معرفی روستای پالنگان

برای اکثر روستاهای باستانی کردستان امنیت یک کلید محسوب می‌شود. بنابراین، روستای پالنگان تقریبا از چشم پنهان است. این روستای کوهستانی 1000 ساله را با خانه‌های زیبای آن، روی کوه‌های کنده‌کاری شده بنا نهاده‌اند. پالنگان در دو طرف تنگه باریکی دره تنگی ‌ور، در حدود 50 کیلومتری شمال غربی شهر کامیاران و در کردستان قرار دارد. بر اساس آخرین سرشماری، حدود 1000 نفر در این روستای تاریخی زیست کرده و به گویش کردی اورامی تکلم می‌کنند. اکثر آ‌‌‌‌‌ن‌ها در صنعت ماهی‌گیری محلی مشغول به فعالیت هستند. 
با آمدن کوروش کبیر یهودیان بسیاری سال‌ها در قلعه روستای پالنگان زندگی می‌کردند. آثاری از گورستان یهودیان در نزدیکی باغ شیخ عمر که متعلق به امپراتوری هخامنشی با کتیبه‌هایی روی سنگ قبر مربوط به قرن هفتم است، وجود دارد. نام ساکنان محلی این قسمت از قلعه، محله موسی یا محله یهودیان است. سال‌ها بعد زرتشتیان در این قلعه می‌زیستند. مادامی‌که مسلمان‌ها به ایران آمدند رهسپار این قلعه شدند. اما آن‌ها را مجبور به پذیرش اسلام نکرده‌اند، پس بر آیین کهن خود، دین یاری‌الحق یکی از شاخه‌های زرتشت ماندگار شدند. 
در روستای پالنگان خانه‌ها یکی بر فراز دیگری ساخته شده به گونه‌ای که انگار به دامنه کوه تکیه داده‌اند. در واقع باید گفت که سقف خانه‌های پایینی حیاط خانه‌های بالایی هستند. طراحی و ساخت‌ و ساز این روستا سازگار با محیط زیست بوده و در کل شبیه به یک پلکان شیبدار، در دو طرف دره قرار گرفته است. خانه‌ها با سبک معماری منحصربه‌فرد و با سنگ بنا شده‌اند. منبع آب این روستا از رودخانه تنگی ‌ور و 20 چشمه آن تامین می‌شود. لازم به ذکر است که می‌توان فرهنگ قدیمی را مشاهده و در عین حال یک تجربه کامل را کسب کرد. ناگفته نماند که روستای پالنگان روستایی کردنشین است. 

معنی پالنگان چیست؟

در ابتدا ممکن است با شنیدن نام پالنگان به این فکر کنید که به معنای لنگیدن به هنگام راه رفتن در خیابا‌ن‌های روستا اشاره می‌کند. این تصور از آنجایی شکل می‌گیرد که یک پا همیشه در موقعیتی تقریبا پایین‌تر از پای دیگر قرار دارد. در فرضیه دوم ممکن است با شنیدن پالنگان به یاد پلنگ بیفتید که این فرضیه مهم‌ترین فرضیه برای نام‌ گذاری روستا بود. گفته می‌شود در گذشته در کوه‌های این منطقه پلنگ زندگی می‌کرد و علت نام‌ پلنگان همین بوده است. فرضیه دیگر به کلمه پال برمی‌گردد. پال در زبان محلی مردم این منطقه معنای تکیه‌گاه را دارد. فرضیه آخر این است که بعضی‌ها بر این باورند پالو در لغت‌نامه هورامی به معنای پایتخت، شهر، دژ، قلعه یا جایی بوده است که در آن‌ چشمه‌های جوشان قرار دارند. پس به این علت که پالنگان در کنار رود قرار گرفته، این فرضیه می‌تواند درست باشد.

چگونه به روستای پالنگان برویم؟

برای رسیدن به پالنگان باید از شهر کامیاران (در 60 کیلومتری سنندج و 55 کیلومتری کرمانشاه) در حدود 40 کیلومتر رانندگی کنید. در واقع می‌توان هم از مسیر سنندج و هم از مسیر کرمانشاه به این روستا رسید. در راه سنندج به پالنگان باید حدود 2 ساعت رانندگی کنید. بعد از عبور از دهستان ژاورود به دره‌ تنگی‌ ور می‌رسید. رود تنگی ‌ور از وسط این دره می‌گذرد که در دو طرف این رود، روستای پالنگان بنا شده است. در صورت حرکت در مسیر کرمانشاه هم، از جاده کرمانشاه به سنندج می‌گذرید و به سمت کامیاران می‌روید. پس از ۴۸ کیلومتر از جاده روستای توبره‌ریز به تابلوی روستای پالنگان خواهید رسید.
آدرس
استان کردستان، 48 کیلومتری شمال غرب شهرستان کامیاران، بخش ژاورود، 800 متری دره تنگی ور.

جاهای دیدنی روستای پالنگان

علاوه بر طبیعت زیبای روستای پالنگان، آداب و رسوم و فرهنگ محلی مردم از دیگر جاذبه‌های این روستا است. در روزهای غیرکاری مانند پاییز و زمستان در اکثر کوچه‌ها و مناظر طبیعی روستا بازی‌های محلی و تفریحاتی انجام می‌شوند. اسب سواری، شلوغی، آرایشگاه، کوشا کوشا و چاک چاک که از جمله این تفریحات هستند. در ادامه به جاهای دیدنی روستای پالنگان اشاره خواهیم کرد.

چشمه پالنگان

در روستای پالنگان 20 چشمه وجود دارد که از آن‌ها می‌توان به شیخ علا الدین، شیخ خاتون و شیخ عمر اشاره کرد. برخی از این چشمه‌ها دائمی و برخی دیگر فصلی هستند. در اطراف روستای پالنگان چندین چشمه آب معدنی وجود دارد. پیشنهاد می‌شود که حتماٌ از چشمه‌های آب معدنی (گواز) دیدن کنید. گفته می‌شود رنگ آب این چشمه‌ها به دلیل وجود آهن و گوگرد در آن تغییر کرده و به رنگ سفید تبدیل شده است. مردم محلی آنجا می‌گویند که آب این چشمه‌ها در درمان برخی بیماری‌ها مانند بیماری پوستی، مجاری تنفسی و روماتیسم مفید هستند. مسیر پایانی این چشمه‌ها، رودخانه‌های سیروان و تنگی‌ ور است. 

آبشارهای پالنگان

چشمه‌‌های آبی واقع در این دره باعث شکل‌گیری آبشارهای خیره‌کننده‌ای شده است. آب‌های این آبشارهای سفید و درخشان از بالای سنگ‌ها و صخره‌ها به پایین پرتاب می‌شوند. پس بازدید از آبشارهای دیدنی را فراموش نکنید. به علت موقعیت مکانی روستای پالنگان از هر جای این روستا که بگذرید صدای آب گوش‌هایتان را نوازش می‌کند. از دیگر مسیر رسیدن به این آبشارها نیز دیدنی هست برای رفتن به این زیبایی باید از رودخانه عبور کنید و به سرچشمه برسید.

رودخانه پالنگان

در فاصله 700 تا 800 متری جنوب شرقی روستای پالنگان، رودخانه تنگی ور قرار دارد. این رودخانه از قلب روستا می‌گذرد و بخش اعظم آب‌ خود را 20 چشمه جوشان دریافت می‌کند. رودخانه تنگی ور آب زلال و خنک خود را مدیون این چشمه‌ها است. این رودخانه زیبا پس از گذشتن از روستا، در 300 متری غرب پالنگان به رودخانه پر آب سیروان پیوند می‌خورد.

قلعه پالنگان

در حدود یک کیلومتری جنوب شرقی روستای پالنگان در دل دره و در نزدیکی چشمه‌ها، بقایای بنای مستحکمی به نام (قلعه پالنگان) وجود دارد. هیچ‌کس نمی‌داند که اولین بار چه کسی آن را ساخته یا در چه زمانی ساخته شده است. در آن‌جا نشانه‌هایی از آتشکده‌ها و پل‌های باستانی در داخل و خارج این بنا، مساجد و پل‌های قدیمی که اکثراً ویران شده‌اند، دیده می‌شود. قدمت این قلعه به دوره مادها و سیاکسارس می‌رسد. 7 قلعه دیگر نیز در آن‌جا نمایان است که آن‌ها را به خاطرات یکی از شهرهای باستانی دوران مادها نسبت داده‌اند.

قبرستان

در نزدیکی قلعه در روستای پالنگان، بقایای گورهای باستانی وجود دارد. افسانه‌های محلی ادعا می‌کنند که گورهای گروهی از پناهندگان یهودی از دورانی فراموش شده در حال فرار از یک دشمن باستانی بوده‌اند. این گورستان دارای قبرهایی به خط کوفی است.

پل‌های تاریخی

شواهد موجود روی رودخانه تنگی ور نشان دهنده پل‌هایی قدیمی است. پل‌هایی که مانند فیلم‌های تخیلی روی رودخانه‌ای خروشان قرار دارند و هر لحظه ترس خراب شدن آن‌ها بسیار ترسناک، اما در عین حال لذت‌بخش خواهد بود. تصور سقوط در رودخانه در کنار شنیدن صدای جیر جیر پل‌های چوبی چقدر هیجان‌انگیز می‌شود و داستان فیلم‌های هالیوودی را تداعی می‌کند. تماشای این همه زیبایی، نگریستن به دل تاریخ روستای پالنگان و قدم گذاشتن روی پل‌هایی از جنس چوب و سنگ، روزی بی‌نظیر را به شما هدیه خواهد داد.

مجتمع شیلات پرورش ماهی

مردم روستای پالنگان محصولات کشاورزی همچون چون گندم، جو و... تولید کرده و در باغ‌های خود میوه‌هایی مانند انار، توت فرنگی و... برداشت می‌کنند. از غذاهای این روستا می‌توان به ماهی کبابی، آش دوینه، آش دوغ کردی، شلمین اشاره کرد که بسیار لذیذ هستند. آن‌ها از سبزیجات و گیاهان کوهی برای درست کردن غذاهای خود استفاده می‌کنند. در روستای پلنگان خوردن ماهی کبابی را از دست ندهید. این ماهی‌ها در مجتمع شیلات پرورش می‌بایند که یکی از معروف‌ترین غذاهای محلی محسوب می‌شوند. شیلات، مجتمع پرورش ماهی بوده، در آن یک سری حوضچه‌های موازی قرار گرفته که هر کدام صاحب خود را دارند. آن‌ها به طور انحصاری ماهی قزل آلا را پرورش می‌دهند. هر حوض دارای فضای ناهارخوری خصوصی خود است. در آنجا علاوه بر ماهی، نانی محلی به نام ساجی نیز وجود دارد. همچنین می‌توانید بهترین عسل‌های طبیعی را از روستای کهن پالنگان تهیه کنید.

بهترین زمان سفر به روستای پالنگان

روستای پالنگان به طور کلی در فصل بهار در شکوه کامل قرار دارد. بدون شک بهترین زمان برای سفر به آن‌جا اواخر اسفند است زیرا دشت‌ها کاملاً سبز بوده و درختان از شکوفه‌ها پوشیده شده‌اند. سبک زندگی روستایی‌ها در پالنگان به این صورت هست که مردها گوسفندها را می‌چرانند، زن‌ها لباس‌ها را می‌شویند و بچه‌ها روی پشت بام‌ها بازی می‌کنند. روستای پلکانی پالنگان واحدی از صلح و آرامش است. نوروز بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جشن برای مردم ایران مخصوصا روستای پالنگان است. در جشن نوروز همراه با موسیقی فولکلور و رقص، مشعل بزرگی روشن می‌شود. از این رو بازدید از این روستای چشم‌نواز به ویژه در ایام نوروز توصیه می‌شود. مراسم سال نو در روستای پالنگان متفاوت بوده و طعم کاملاً خاصی دارد. اینجا یکی از اصیل‌ترین حضورهای اصالت ایرانی را احساس خواهید کرد. در واقع شما خود را در میان نوادگان اهورامزدا خواهید دید.

اقامت و استراحت در روستای پالنگان

مهم‌ترین مورد در مسافرت‌ها برای خیلی از مردم محل اقامت است. در واقع جایی‌ که می‌خواهید در آن سکونت کنید باید تمیز و مرتب و امن و آرام باشد. در روستای پالنگان برای اقامت در شب می‌توانید از مردم آنجا سراغ خانه‌های اجاره‌ای را بگیرید که مخصوص اجاره دادن به مسافران است. یا اینکه می‌توانید از برپا کردن چادرها بهره ببرید. اگر قصد ماندن در شب را ندارید می‌توانید به باغ‌های محی‌الدین یا شیخ عمر بروید. در این باغ‌ها با پرداخت مبلغی می‌توانید تا غروب اقامت داشته باشید یا حتی چادرهایتان را برپا کنید.

کلام اخر

از آنجایی‌که قدمت روستای پالنگان به دوران قبل از اسلام در ایران و دوران ساسانیان می‌رسد،‌ معماری خانه‌های آن نیز بسیار قدیمی و متناسب با آن زمان است. این روستا در ابتدا در حدود دو کیلومتری محل فعلی خود قرار گرفته بود، جایی که روستای جدید در حدود 500 سال پیش ساخته شد. هوای گرم تابستان پالنگان باعث کوچ عشایر به ارتفاعات می‌شود که با اجرای بسیاری از نمایش‌های سنتی عشایری کردی همراه است. نمایش‌هایی همچون گریان، چپاله و سیاچمانه، گردشگران زیادی را به این روستا کشاند.
 بازدید از روستای پالنگان یک فرار ارزشمند از روزمرگی‌های زندگی است. اینجا سرزمین روستاهای پلکانی، پالنگان نام دارد.