دومین دیوار بزرگ دفاعی جهان

این دیوار آجری نمادی از سیستم دفاعی شمال ایران در گذشته است و یکی از مهم ترین سازه های موجود در این کشور به شمار می آید که از کناره دریای خزر آغاز شده و به مناطق اطراف کوه های گیلداغ در شمال شرقی ایران منتهی می شود. 

دیوار گرگان کاملاً مطابق با اصول مهندسی و به بهترین شکل ممکن ساخته شده بود اما متاسفانه امروزه اغلب بخش های این دیوار بزرگ بر اثر عوامل طبیعی به طور کامل نابود شده اند و تنها بخش کوچکی از این مجموعه باقی مانده است.

در رابطه با مشخصات ظاهری دیوار باید بدانید که ارتفاع دیوار گرگان در بخش های مختلف متفاوت بوده و عددی بین 6 تا 10 متر می باشد، همچنین لازم به ذکر است که این دیوار به سبب مصالحی که در ساخت آن به کار رفته است سرخ رنگ بوده و به همین جهت نیز در برخی از منابع تاریخی از این دیوار با عنوان مار سرخ یا دیوار سرخ یاد شده است.

توجه داشته باشید که در رابطه با جنس و مواد به کار رفته در ساخت دیوار بزرگ گرگان، اختلاف نظر وجود دارد، اما بخش باقی مانده از این دیوار کاملاً آجری بوده و وجود کوره های آجرپزی قدیمی در اطراف محل دیوار احتمال اینکه تمام قمست های سازه آجری بوده اند را تقویت می کند.

 

 

 

اطلاعات دقیقی در رابطه با سال ساخت و حتی سازندگان دومین دیوار بزرگ دفاعی جهان در دست نیست، اما اغلب محققان معتقد اند که این سازه در بین سال های 484 تا 615 میلادی به دستور انوشیروان ساسانی ساخته شده است، البته باید توجه داشته باشید که نظرات دیگری نیز در این زمینه وجود دارد و همانطور که در ابتدا اشاره کردیم اطلاعات دقیقی در دست نداریم.

جالب است بدانید که برخی از کارشناسان معتقد اند که دیوار تاریخی و بزرگ گرگان همزمان با دیوار چین و برای مقابله با حمله اقوام صحرا گرد نظیر هپتال ها ساخته شده است، همچنین لازم به ذکر است که مطالعه بر روی قسمت های باقیمانده دیوار نشان می دهد، این مجموعه حدود یک قرن پس از ساخت نیز فعال بوده و از آن به عنوان یک سازه امنیتی استفاده می شد، اما به مرور زمان تمامی دژ ها و بخش های موجود بر روی این دیوار متروکه شدند.

 

 

 

این مجموعه نیز همانند سایره سازه های موجود در دنیا دارای بخش های مختلفی است که در این قسمت به معرفی آن ها می پردازیم.

همانطور که می دانید این دیوار کاربردی دفاعی داشته و هدف اصلی از ساخت آن نیز محافظت از ایران در برابر تهاجم اقوام صحرا گرد بوده است به همین جهت در حاشیه دیوار خندقی حفر شده که در نقاط هموار عرض آن به 30 متر و در نقاط کوهستانی به 10 متر می رسد، نکته ای که در رابطه با این خندق ها باید بدانید این است که در مواقع لزوم و هنگام حمله دشمن، به منظور بالا بردن سطح امنیت دیوار و جلوگیری از دسترسی دشمن به سازه، داخل خندق ها را با استفاده از آب های رودخانه گرگان رود پر می کردند. از آنجایی که این مجموعه کاملاً هوشمندانه و اصولی ساخته شده بود معماران در ابتدای خندق ها سدی را احداث کرده بودند تا بتوانند با سرعت بیشتری آن ها را از آب پر کنند.

لازم به ذکر است که تمامی خاک های حاصل از حفر خندق، به پشت دیوار منتقل شده و از آن ها برای ساخت نوعی سنگر استفاده می شد.

 

 

 

بررسی ها نشان می دهد که دیوار گرگان تنها کاربرد دفاعی نداشته است و با توجه به بررسی های انجام شده، می توان گفت که این مجموعه محل استقرار یا اردوگاه سرباز ها نیز محسوب می شد، چرا که در طی کاوش ها و بررسی های صورت گرفته در دیوار گرگان بنا هایی نظیر آتشگاه، استراحتگاه و چندین قلعه و دژ کشف شده است.

این قلعه ها اغلب مستطیلی شکل بوده و در ساخت آن ها از آجر و خشت خام استفاده شده است.

 

 

 

رودخانه گرگان رود یکی از مهم ترین رودخانه های موجود در منطقه شمالی ایران می باشد که نقش بسیار مهمی در روند تأسیس دومین دیوار دفاعی جهان داشته است.

سازندگان دیوار گرگان با حفر کانال های طولانی یک سیستم آبرسانی بسیار پیشرفته و کاربردی تأسیس کردند که امروزه نیز از آن ها برای هدایت آب رودخانه به سایر نواحی استفاده می شود، جالب است بدانید تا به امروز بیش از 50 کیلومتر از کانال های آب این مجموعه شناسایی شده اند و طولانی ترین کانال کشف شده از در امتداد غرب به شرق دیوار بوده و حدود 10 کیلومتر طول دارد.

همانطور که در بخش معرفی خندق دیوار اشاره کردیم، در زمان های لازم داخل خندق ها را از آب پر می کردند و می توان گفت که این امر نیز جزئی از سیستم آبرسانی پیشرفته این مجموعه می باشد.

 

 

 

- بررسی ها نشان داده است که برای ساخت این دیوار بزرگ حدود 90 سال زمان صرف شده است.

- این سازه ارزشمند در تاریخ 29 تیر ماه سال 1378 با شماره 2345 در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.

- دیوار تاریخی گرگان، بزرگ ترین دیوار آجری دنیا به شمار می آید.

- این دیوار با طول 200 کیلومتری که دارد، لقب سومین دیوار بزرگ تاریخی دنیا را نیز از آن خود کرده است.

- دیوار گرگان، طولانی ترین اثر تاریخی موجود در کشور ایران می باشد.

- در گذشته حدود 30000 سرباز می توانستند در طول دیوار استقرار یابند.

- در منابع تاریخی متعددی به وجود دیوار گرگان اشاره شده است.

- اولین پژوهش ها برای بررسی دیوار تاریخی گرگان در سال 1275 هجری توسط ژاک دمرگان انجام شده و تا امروز نیز این بررسی توسط کارشناسان مختلف ادامه دارد.

 

بهترین زمان بازدید با توجه به اینکه دیوار گرگان در مناطق شمالی کشور واقع شده است، گردشگران تور شمال می توانند در تمامی فصل های سال از آن بازدید کنند اما بهترین زمان بازدید از دیوار گرگان با توجه با شرایط آب و هوایی اوایل فصل های بهار و پاییز می باشد.

دسترسی به دیوار گرگان اغلب قسمت های سالم تر، قابل بازدید و باقی مانده از دیوار گرگان که حدود 2 کیلومتر طول دارد در منطقه پیشکمر و در 96 کیلومتری شهر گرگان واقع شده است و گردشگران تور شمال ابتدا باید خود را به کلاله رسانده سپس به روستای تمرقره قوزی بروند، اهالی این روستا می توانند راهنمایان خوبی برای گردشگران باشند.

امیدواریم مطالعه این بخش از سایت لحظه آخر اطلاعاتی کلی در رابطه با این دیوار وسیع در اختیارتان قرار دهد و این اطلاعات در سفر با تور شمال برایتان مفید واقع شود.