خوشبختانه یا متاسفانه اعتقادات مربوط به بادهای زار از کشور اتیوپی به قسمتی از کشور ایران نفوذ کرده و این مراسم را تبدیل به یک سنت و جاذبه گردشگری مهم تبدیل کرده است. گر چه آیین زار از دیگر کشور ها به ایران آمده اما مراسم زار در آبادان متفاوت و متناسب با فرهنگ ایرانی می باشد که دیدن آن می تواند برای ایرانیان و سایر گردشگران بین المللی جذاب باشد. سایت لحظه آخر هم اکنون شما را به آشنایی با یکی از مراسم های ناشناخته در خطه جنوبی ایران دعوت می کند. اگر علاقه مند به کسب اطلاعات هر چه بیشتر در خصوص مراسم های ایرانی هستید پس لحظه آخر را همراهی کنید.
آشنایی با آیین زار، مراسمی جهت جن گیری در جنوب ایران
هر ساله علاوه بر اتیوپی در شهر های اسلامی منطقه خاورمیانه نظیر حبشه، آبادان، هرمزگان و غیره مراسمی با عنوان مراسم زار برگزار می شود که در این مراسم شخصی به نام مامازار یا بابا زار در روز سه شنبه اقدام به خارج سازی جن از فرد بیمار می کند. مراسم زار در آبادان کاملا متفاوت تر از کشور های دیگر انجام می شود. به طور کلی زار به معنای باد فرا زمینی و یا جن است با توجه به اینکه اهالی جنوب نزدیک به دریا هستند بر این عقیده اند که باد ها ممکن است جن را در بدن فردی وارد کنند که این جن موجب بیماری و شیدایی شدن در شخص می شود. با توجه به این عقیده در روز سه شنبه و زمان خاصی قبل از مراسم افراد حاضر لباس مناسب می پوشند و پس از آراستن موها و استفاده از عطر در مراسم حاضر می شود. البته بابازار و یا مامازار وظیفه دارد شخص بیمار را تا یک هفته زیر نظر گرفته و برای او دارویی تجویز کند. جالب است بدانید که اگر شخص بیمار مرد است نباید به سگ نگاه کند و اگر بیمار بابازار زن می باشد نباید به مرغ چشم بدوزد.
در روز مراسم در حالی که موسیقی خاصی با طبل نواخته می شود و افراد به رقص خاصی مشغول هستند آیین زار با حضور افرادی که خود زمانی مبتلا به بیماری بودند، برگزار می شود. آنچه که مراسم زار در آبادان را متفاوت می کند موسیقی زار و برپایی ضیافتی با گیاهان معطر، غذا و خون است.
در اواسط مراسم زار و همزمان با رقص و موسیقی بیمار مجبور به نوشیدن خون می شود زیرا در غیر این صورت جن نمی تواند صحبت کند! در طول رقص، بیمار با حرکات موزون حرکت می کند و به تدریج دچار حالتی شبیه به تشنج و یا توهم می شود. در هنگامی که این اتفاق به وقوع پیوست فقط بابازار می تواند با جن صحبت کند و از جن های رسوخ کرده از بدن بیمار درخواست کند تا از بدن او خارج شود و یا او را اذیت نکنند. کمی بعد شخص به هوش می آید و بر طبق سنت و آیین باید لباس سفید بپوشد و از خوردن الکل اجتناب کند و گناهی مرتکب نشود چرا که زار و یا اجنه در کمین هستند.
معنای زار
همان طور که پیش تر گفته شد با توجه به اینکه شهر های جنوبی ایرانی نزدیک به دریا هستند مردم این نواحی بر این عقیده هستند که باد های موسمی جنوبی همراه خود اجنه را وارد این مناطق می کنند که وارد شدن این موجودات و باد های فرازمینی موجب درد و بیماری در اشخاص می شود که درمان این بیماری ها در مراسم خاصی به نام مراسم زار امکان پذیر است. با توجه به این تفاسیر زار به معنای جن یا بادهای فرازمینی می باشد و به اشخاصی که پس از شرکت در آیین زار بهبود می یابد اهل هوا گویند.
بابازار و مامازار کیست؟
افرادی که اعتقاد زیادی به دعا نویس دارند، می دانند که زمانی که جن وارد بدن شخصی می شود نوشتن هیچ دعایی کارآمد نیست؛ لذا مامازار و یا بابازار را پیشنهاد می دهند در واقع مامازار و یا بابازار زن و یا مردی است که امکان برقراری ارتباط با بادهای فرازمینی، نیروی اهریمنی و یا اجنه را دارد. به بیان ساده تر مامازار یک زن متبحر در این امر و بابازار یک مرد کاربلد در درمان بیماری های این چنینی می باشد. بابازار و یا مامان زار در این مراسم سنتی توانایی ارتباط با جن ها را دارد که این نیرو به صورت ارث از خویشاوندان به او رسیده است در نتیجه هر شخصی نمی تواند بابازار شود. اغلب بابازار و یا مامازار ها افرادی هستند که رابطه نزدیکی با پروردگار خود دارند و در واقع هدف از برگزار آیین زار توسط آن ها درمان اشخاص می باشد و کسب درآمد مقوله اصلی این مراسم نیست اما شخص بیمار موظف می باشد پس از بهبودی کامل هدیه ای با عنوان هدیه زار را درون یک پارچه قرار دهد و به مامازار و یا بابازار دهد تا از او تشکر کند.
نحوه برگزاری مراسم زار
مراسم زار در آبادان، هرمزگان، جزیره قشم به عنوان یکی از محبوب ترین و مشهورترین سنت ها با موسیقی متفاوت و آداب و رسوم خاص برگزار می شود. در این مراسم برای افرادی که دچار بیماری شدند، قربانی می شود. در این ناحیه عقیده مردم و بابازار بر این است که نمی توان زار و یا بادهای فرا زمینی را پنهان کرد اما می توان با آن ها زندگی مسالمت آمیزی داشت از این رو در آیین زار پس از گرد هم آمدن اهل هوا، بابازار، شخص بیمار و اجرای موسیقی زار در کنار رقصی مخصوص همین مراسم حیوانی قربانی می شود و از خون آن به شخص بیمار خورانده می شود. سپس بابازار در جهت ارتباط گرفتن با اجنه های رخنه کرده در بدن شخص بیمار می کوشد تا از آن درخواست کند تا زندگی مسالمت آمیزی با بیمار داشته باشد البته که چنین کاری چندان آسان نیست و بابازار از چندین روز قبل به شخص بیمار داروهای خاصی را می خوراند.
پس از به هوش آمدن بیمار او باید در اسرع وقت هدیه ای در خور به بابازار اعطا کند و موظف شود تا بازه ای مشخص لباس سفید بر تن کند و از دروغ و ریا و هر گونه گناه دور باشد. مصرف الکل پس از درمان شخص نباید مصرف شود تا مجددا نیروی اهریمنی بر شخص غالب نشود و او را آزار ندهد. بر اساس تحقیقات این مراسم معمولا در سه شنبه ها برگزار خواهد شد و این مراسم در هر خطه جنوبی ایران اندکی متفاوت است.
مراسم زار در قشم دارای دو مرحله اصلی در طول مراسم به نام های جدایی و ادغام است که به آماده سازی برای مراسم زار مرحله جداسازی می گویند؛ که معمولا در این مرحله با شکوه و ناراحتی از بیماری توسط شخص شروع می شود و بیمار باید به بابازار یا مامازار مراجعه کند و در خصوص علائم خود سخن بگوید. بابازار یا مامازار با توجه به گفته های شخص ممکن است او را در جهت رفتن به دکتر تشویق کند و یا خود پس از تشخیص، بیمار را در جریان می گذارد که باید از خوردن هر گونه دارو شیمیایی و گیاهی متفرقه خودداری کند و به عقاید خود ایمان داشته باشد.
اگر بیمار این موضوع قبول کرد مامازار یا بابازار با انتخاب دارویی بر پایه گیاهان معطر دارویی به مدت 7 روز اقدام به درمان شخص می کند و در این مدت 7 روز فقط اشخاصی خاص حق بازدید از بیمار را دارند. پس از 7 روز مرحله جدایی به اتمام می رسد و بیمار با بدنی تمیز آماده مرحله بعدی خواهد شد.
مرحله ادغام مراسم زار در قشم بسیار حائز اهمیت است و عدم شرکت در آن گناه محسوب می شود. در مرحله ادغام که از آن به عنوان مرحله اصلی نیز یاد می شود اهل هوا به صورت یک حلقه جمع می شوند و بیمار در مرکز می ماند در حالی که یک تکه پارچه، با تخم مرغ، خرما، کانفی و گیاهان معطر روی زمین پهن شده است. سر بیمار با پارچه سفید پوشانده تا او از نگاه غریبه ها در امان بماند و گیاهان معطر در اطراف بیمار پخش می شود سپس شرکت کنندگان از دود حاصل از مخلوط معطر اظهار ناراحتی می کنند در این هنگام بابازار یا مامازار موسیقی زار که با طبل برپا می شود را آغاز می کند و با ریتم خاصی می خواند و شرکت کنندگان او را دنبال می کنند. اعتقاد بر این است که در طول آواز خواندن، اجنه و یا زار بد با علائم خاصی ظاهر می شود که تنها توسط شخص تحت سلطه قابل تشخیص است. در این حین در شخص بیمار یک احساس درونی قوی برای حرکت و لرزیدن احساس می شود که در برخی افراد با لرزش شدید و بی هوشی همراه است.
هنگامی که اجنه توسط بابازار شناسایی شود او مکالمه را با آن آغاز می کند تا بفهمد جن در ازای تنها گذاشتن بیمار چه می خواهد؟ ماما زار یا بابا زار از طریق بیمار با جن صحبت می کند. جن خواسته های خود را نام می برد که ممکن است به سادگی چند دعا یا یک قربانی باشد. سپس رهبر فرقه با بستن یک تکه پارچه به دور بازوی بیمار عمل اتصال» را انجام می دهد.
جالب است بدانیم اگر خواسته زار بی پاسخ بماند او همچنان بیمار را اذیت می کند و ممکن است در دفعات بعدی خواسته های بزرگ تری داشته باشد. پس از به هوش آمدن بیمار حیوانی ذبح می شود و با بیرون رفتن زار از بدن شخص مرحله ادغام نیز به پایان می رسد و پس از آن بیمار کنونی به اهل هوا می پیوندد و موظف است در مراسم های بعدی شرکت کند.
مراسم زار در قشم برای شخص بیمار تا هفت روز ادامه دارد و شخص باید برخی از قوانین را رعایت کند که این قوانین شامل عدم برقراری رابطه جنسی با افرادی که به او حلال نیستد و عدم دست زدن به اجساد مرده، عدم فروش وسیله یا درخواستی که زار خواسته و غیره است. مراسم زار در آبادان یا جزیره قشم می تواند یک تجربه جدید و شگفت انگیز برای درک عمیق از آداب و رسوم مردم خطه جنوب باشد که البته این تجربه به افرادی که از اجنه واهمه دارند پیشنهاد نمی شود.
موسیقی مراسم زار
آنچه که مراسم زار در آبادان را از سایر کشور های اسلامی مانند عراق، دبی، عمان و غیره متمایز می کند موسیقی متفاوت این مراسم است. در واقع موسیقی مراسم زار در آبادان با فرهنگ این شهر و سایر شهر های سواحل جنوبی ایران عجین شده سخن با اهل هوا بیانگر این است که شخص شفا یافته پس از برپایی مراسم زار باید به مدت هفت روز به موسیقی زار گوش دهد و هم چنین هر جن با یک نوع موسیقی شروع به سخن گفتن با بابازار یا مامازار می کند و این موضوع یعنی موسیقی مراسم زار تنها به یک نوع ریتم محدود نمی شود و در واقع هر بیماری یا باد فرازمینی با یک موسیقی با بابازار یا مامازار سخن می گوید. طرفداران مراسم زار بر این عقیده اند که موسیقی زار بسیار مقدس می باشد و نباید در هر هنگام از آن ها استفاده نمود؛ بنابراین تنها زمان استفاده از موسیقی زار در زمان های اتصال با اجنه های موجود در بدن شخص بیمار است و نباید از این ریتم و موسیقی هر شخصی آگاه باشد.
جمع بندی
زار در معنای لغوی به زبان ایرانی به معنای اجنه و یا نیروی اهریمنی می باشد اما در مناطق آفریقایی Zār اصطلاحی برای توصیف نوعی از مالکیت روح است گر چه عده ای معتقد اند که مراسم زار در آبادان برگرفته از شمال آفریقا می باشد اما عامل آنچه که مراسم را در این دو کشور متفاوت می کند، استفاده از موسیقی زار در سواحل جنوبی ایران است. عموم مردم جنوبی ایران معتقدند که می توان بیماری صرع، فلج شدن اعضای بدن، افسردگی و غیره را با شرکت در این مراسم درمان کرد مشروط بر اینکه اعتقاد وجود داشته باشد. گر چه این مراسم می تواند علم پزشکی را زیر سوال ببرد و به عنوان مراسمی با عنوان خرافه پرستی شناخته شود اما دیدن این مراسم و آگاهی در مورد آن می تواند یک شناخت متفاوت از فرهنگ مردم خونگرم جنوب کشورمان باشد. از نظر شما کاربر گرامی آیا اجنه می توانند در بروز بیماری ها موثر باشند؟ نظرات شما و تجربیات شما در خصوص این موضوع می تواند موجب دلگرمی ما شود پس حتما نظرات و دیدگاه خود را در خصوص این موضوع با لحظه آخر به اشتراک بگذارید.
