ایران، سرزمین سنت های زیبای باستانی است و هریک از سنت هایی که در گوشه و کنار این کشور پهناور رواج دارد، حاکی از فرهنگ غنی و اعتقادات و باورهای مردم آن می باشد. سنت گل غلتان به عنوان یکی از جالب ترین سنت های ایرانی شناخته می شود و هر ساله عده زیادی این مراسم را برای نوزادان خود اجرا می کنند. گل غلتان نوزاد که هر سال در فصل بهار انجام می گیرد، با حضور گردشگران داخلی و خارجی همراه است و یکی از جاذبه های فرهنگی کاشان به شمار می آید.
این مراسم با شکوه همزمان با فصل رویش گل محمدی و گل چینی و گلاب گیری در شهرهای مرکزی ایران از جمله دامغان و شهر امیریه در استان سمنان انجام می گیرد. خوب است بدانید آیین گل غلتان نوزادان در سال 1389 در فهرست آثار ملی کشور به عنوان اثر معنوی استان سمنان به ثبت رسیده است و تلاش برای ثبت جهانی این سنت قدیمی ایرانی نیز ادامه دارد. برای اینکه بیشتر با این جشنواره سالانه جذاب آشنایی پیدا کنید در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
سنت گل غلتان نوزاد چیست؟
سنت گل غلتان نوزاد در دامغان و دیگر شهرهای استان سمنان به این صورت انجام می شود که ابتدا کودک را حمام می کنند سپس او را روی پارچه سفیدی خوابانده و گلبرگ های گل محمدی را روی بدن برهنه نوزاد می ریزند. چهار نفر از زنان خانواده که معمولا مادر، عمه، خاله و مادربزرگ کودک هستند، چهار گوشه پارچه را می گیرند و نوزاد را خوب در گل ها می غلتانند. میهمانان در حین تطهیر نوزاد شعر می خوانند یا صلوات می فرستند. یکی از شعرهایی که در هنگام اجرای این مراسم زمزمه می شود این شعر است: ای سرو شنا از کجا آمده ای/ ای خرمن گل ز باغ جان آمده ای/ خون شد جگرم برای دیر آمدنت/ ای خرمن گل ز باغ جان آمده ای
بعد از اتمام مراسم، از میهمانان با شیرینی و شربت پذیرایی می شود. سنت گل غلتان نوزاد برای کودکانی که در فصل بهار به دنیا می آیند، بعد از حمام روز دهم آنها انجام می شود ولی امروزه رسم بر این است برای کودکانی که اولین بهار زندگیشان را تجربه می کنند نیز مراسم گل غلتان انجام شود. بسیاری از خانواده های این منطقه تلاش می کنند تا حد امکان سنت گل غلتان نوزاد را به اجرا در بیاورند. اعتقاد مردم شهر سمنان به سنت گل غلتان در حدی است که گاهی برای کودکانی که در فصول دیگر سال متولد می شوند هم این مراسم را برگزار می نمایند و از گل های محمدی که در فریزر نگهداری کرده اند استفاده می کنند.
گلبرگ هایی که در مراسم گل غلتان استفاده شده اند دور ریخته نمی شوند بلکه آنها را خشک کرده و برای مصارف گوناگونی استفاده می کنند. به عنوان مثال گلبرگ ها را برای معطر کردن جانماز یا به عنوان یکی از اقلام جهیزیه عروس به کار می برند. برخی از خانواده ها شب قبل از گل غلتان، مراسم حنابندان کوچکی برگزار می کنند و بر سر انگشتان کودک خود حنا می گذارند و شعر می خوانند. همچنین سرگرمی هایی مثل سمنو پزان، رقص چوب و اجرای موسیقی توسط نوازندگان محلی به این سنت زیبا، شور و هیجان بیشتری می بخشد.
خواص گل غلتان نوزاد
گل محمدی با رایحه مطبوع و دلپذیری که دارد همانند داروی آرام بخش و ضد استرس عمل می کند. همچنین این گل خاصیت ضد افسردگی نیز دارد. همه این خواص موجب شده است مردم سمنان و منطقه کویری کشور، سالیان سال از گل محمدی برای یکی از مهم ترین رسم های خود یعنی رسم گل غلتان نوزاد استفاده کنند. مردم این منطقه بر این باورند غلتاندن نوزاد در گل های محمدی باعث می شود کودک پوستی شاداب و با طراوت داشته باشد و مهم تر از آن، از نوزاد در برابر آلژی های فصلی محافظت شود.
افراد این مناطق معتقدند گل غلتان نوزاد سبب دوری کودک از بیماری ها و زشتی ها است و رایحه گل محمدی باعث می شود نوزاد خندان و خوشرو باشد. گفتنی است تاب دادن نوزاد در پارچه سفید و درمیان گل های محمدی از جهاتی همانند غسل تعمید در ادیان دیگر می باشد اما باید توجه داشت این سنت قدیمی برگرفته از افسانه های کهن ایرانی همچون افسانه گل خندان است. آیین گل غلتان نوزاد نمادی می باشد از برکت و خوشبختی که یک نوزاد با تولد خود برای خانواده اش به ارمغان می آورد.
زمان مراسم گل غلتان کاشان
کاشان در فصل بهار به شهری سرسبز و با طراوت تبدیل می شود که از گل های نو شکفته و درختان شکوفه زده پوشیده می گردد. محبوب ترین گلی که در کاشان یافت می شود، گل محمدی است. همه ما کاشان را با گلاب های خوش عطر و گل محمدی می شناسیم. آیین گل غلتان نوزاد که یکی جشنواره های محلی این شهر می باشد، در فصل رویش گل های محمدی در نیمه اردیبهشت ماه هرسال برگزار می شود و گردشگران زیادی را از سراسر کشور و از نقاط مختلف دنیا به سمت خود می کشاند. سنت گل غلتان نوزاد در دامغان استان سمنان از دیرباز میان مردم این منطقه رواج داشته است و امروزه تبدیل به یک جشنواره ملی شده که به سوی جهانی شدن گام بر می دارد.
از گذشته تا کنون، مردم در حین گل چینی و آیین گل غلتان و همینطور در حین گلاب گیری شعر زیر را با همدیگر می خواندند و این سنت زیبای باستانی را به عقاید دینی خو پیوند می زدند: همه كوه و كمر بوي تو داره يا محمد / كدوم گل قامت و روي تو داره يا محمد/ همون ماهي كه از كوه مي‌زنه سر/ نشان طاق ابروي تو داره يا محمد/ مشامم تازه از بوي محمد/ به قربان گل روي محمد/ اگر باشد مرا صد جان شيرين/ فداي لاخه موي محمد/ محمد در عرب سردار دينه/ محمد نور رب العالمينه/ محمد كه خدا پيغمبريش داد/ چراغ آسمان شمع زمينه
