واحد پول ایران

احتمالا شما هم از پدربزرگ مادربزرگ‌های خود شنیده‌اید که در گذشته واحد پول ايران قِران بوده؛ این واحد پول در دوره قاجار رواج داشته و از جنس نقره بوده است. این پول به شکل سکه‌های نیم قرانی (ده شاهی)، یک قرانی، دو قرانی و پنج قرانی وجود داشته و مورد استفاده مردم قرار می گرفت. در فروردین سال 1311 واحد پول ایران به ریال تغییر پیدا کرد و تحولی در نظام اقتصادی ایجاد شد. جالب است بدانید بعد از آن هم سکه‌های دو ریالی به دوزاری و سکه‌های پنج ریالی به پنج زاری شهرت پیدا کردند. بر اساس استاندارد ایزو 4217 ، ریال ایران با علامت اختصاری IRR در معاملات جهانی به کار می‌رود.

اسکناس ها و سکه ها رایج ایران

در حال حاضر اسکناس‌های رایج ایران 1000، 2000، 5000، 10000، 20000، 50000 و 100000 ریالی و اسکناس‌های ایران چک 500000 ، 1000000 ، 2000000 ، 5000000 هستند. همچنین سکه‌های رایج کشور هم 250، 500، 1000، 2000 و 5000 ریالی هستند که هم اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تاریخچه پول ایران

ریال که واژه‌ای اسپانیایی و پرتغالی به معنای شاهنشاهی است، از زمان حضور افرادی از این دو کشور در خلیج فارس و ارتباط آنها با ایرانی‌ها وارد زبان فارسی شد. ریال نخستین بار در سال 1176 خورشیدی ترویج یافت. این سکه در جهان رسمیت داشت و ارزش آن معادل 1250 دینار یا یک هشتم تومان ارزش داشت.

از اوایل قرن هفتم تا اوایل حکومت پهلوی واحد پول ایران دینار بود. در سال 1203 تغییر واحد پول ایران اتفاق افتاد و قِران جایگزین دینار شد؛ هر قران معادل با هزار دینار یا یک دهم تومان بود که بدین صورت واحد پول ایران سیستم اعشاری پیدا کرد.

در سال 1308 قانونی مبنی بر تغییر پول ملی ایران صورت گرفت و بر اساس آن ریال به جای قران با وزن خالص حدودی 0.366 گرم طلا انتخاب شد اما از جانب مردم پذیرفته نشد. مردم 10 ریال را به عنوان یک تومان در نظر گرفتند و به همبن ترتیب برایشان امری جا افتاده شد؛ تا جایی که حتی مسئولین کشور هم از همین واژه استفاده کردند. انتشار پول قدیمی ایران حدود 40 سال به عهده بانک شاهنشاهی بود تا این که در سال 1309 حق انتشار اسکناس از بانک مذکور سلب گردید و به بانک ملی ایران واگذار شد.

پول ایران در دوره های تاریخی مختلف

در طول تاریخ واحدهای پولی دیگری هم مورد استفاده بوده‌اند. نخستین سکه‌های ریال (سری دوم ریال در دستگاه اعشاری) به صورت سکه‌های 1، 2، 5، 10 و 25 دینار و همچنین نیم، 1، 2 و 5 ریالی انتشار می‌یافتند. در دوره پهلوی سکه‌های طلا با ارزش 100 ریال هم ضرب می‌شدند.

در ابتدا سلطان محمود غزنوی سکه 100 دیناری را با نام محمودی منتشر نمود و به دنبال آن شاهان سامانی هم سکه‌های 50 دیناری را با نام شاهی ضرب کردند. در دوره حکومت صفویه نیز شاه عباس سکه‌ای به ارزش 200 دینار ضرب کرد و آن را عباسی نامید؛ در این دوره روابط پرتغال با ایران گسترش پیدا کرد و سکه‌های پرتغالی با نام رئال رایج شدند. این سکه‌ها ارزشی معادل با 1175 دینار داشتند. سکه رئال با گذر زمان به عنوان ریال شناخته شد و در کشورمان برای مبالغ بالا مورد استفاده قرار گرفت.

در اواخر قرن 18 میلادی نادرشاه افشار هم شروع به ضرب سکه‌ای به ارزش 500 دینار کرد و نام نادری را بر آن نهاد. اما بر خلاف تصور او این نام توسط مردم پذیرفته نشد و در مدت کوتاهی از لفظ ده شاهی برای این پول استفاده کردند. هر شاهی برابر با 50 دینار و هر 10 شاهی معادل با 500 دینار بود. در دوره قاجار پول ايران متشکل از شاهی، قران و تومان بود.

پس از انقلاب اسلامی ایران که در سال 1357 روی داد، طرح سکه‌ها نیز تغییراتی پیدا کرد و نقش شاه از روی آنها حذف گردید. بدین ترتیب در سال 1358 سکه‌های 50 دیناری و در سال 1359 سکه‌های 50 ریالی رایج شدند و مورد استفاده قرار گرفتند. در سال 1371 سکه‌های جدید 1، 5، 10، 50 و 100 ریالی و در سال 1372 هم سکه‌های 250 ریالی ضرب شدند.

در سال 1383 سکه‌های 500 ریالی رواج بیشتری پیدا کردند و در سال 1388 سکه‌های 1000 ریالی رونمایی شدند. افزون بر آن سکه‌های 250 و 500 ریالی در اندازه‌های کوچک‌تر ضرب شدند. در سال 1389 نیز سکه های 2000 و 5000 ریالی انتشار یافتند. 

چاپ پول در ایران

چاپ اسکناس در ایران از سال 1311 توسط بانک ملی آغاز گردید. نخستین اسکناس‌های چاپ شده هم 5، 10، 20، 50، 100 و 500 ریالی بودند که امروزه به ندرت می‌توان آنها را یافت. اسکناس 1000 ریالی در سال 1314، 2000 ریالی در سال 1330 و 5000 ریالی و 10000 ریالی در سال 1332 منتشر شدند. از سال 1340 انتشار پول‌های کاغذی به بانک مرکزی سپرده شد. در سال 1357 بر روی عکس پول‌های ایران تصویری درهم پیچیده از صورت شاه وجود داشت. نخستین چاپ پول حقیقی جمهوری اسلامی به صورت اسکناس های 100، 200، 500، 1000، 5000 و 10000 ریالی بود و چاپ 2000 ریالی هم در سال 1365 صورت گرفت. امام خمینی(ره) تا زمان حیات خود هیچگونه اجازه‌ای مبنی بر درج تصویرش بر روی پول رایج ایران نداده بود اما پس از مرگ ایشان این اتفاق رخ داد و اسکناس‌ها مزین به تصویر ایشان شدند.

تبدیل پول

این روزها بحث تبدیل واحد پول ایران و یا به عبارتی واحد جدید پول ایران را به کرات می‌شنویم. بر اساس بررسی‌هایی که در سال‌های قبل صورت گرفته بود، واحد پول ایران تومان شد و طبیعتا تغییری اساسی در نرخ پول ایران صورت می گیرد. برخی معتقدند تبدیل واحد پول از ریال به تومان و حذف صفرهای آن سبب می گردد ارزش پول ایران کاهش محسوسی پیدا کند و در نهایت اوراق بهادار تهران در نتیجه بالا رفتن ارزهای خارجی رشدی چشمگیر پیدا کند.

از طرفی حذف صفرهای ریال و تبدیل آن به تومان باعث می‌شود ارزش پول ایران به ارزهای بین‌المللی نزدیک‌تر شود و این امر در روابط اقتصادی بین‌المللی موثر است. هم اکنون بر اساس آمار منتشر شده درباره با ارزش‌ترین پول دنیا، پول ایران در قعر جدول قرار دارد و در واقع بی ارزش ترین پول دنیا شناخته می‌شود. پول جدید ایران طبیعتا تحولات بزرگی در نظام اقتصادی و واحدهای اقتصادی نظیر دفاتر حسابداری، چاپ اسکناس‌ها، دسته چک‌ها و یا قوانین نگهداری حساب‌ها و امور بانکی به وجود می‌آورد که مدتی زمان می‌برد تا برای مردم و جامعه عادی شود. عکس پول ایران را مشاهده می‌کنید:

پول های قدیمی ایران بعد از حذف صفرها چه می شود؟

بانک مرکزی اعلام نموده در صورت اجرایی شدن تغییرات، هیچ الزامی جهت جمع‌آوری اسکناس‌ها و پول‌های قبلی وجود ندارد و این پول‌ها در کنار اسکناس‌های جدید وارد چرخه اقتصادی کشور می‌شوند.

مزایای تغییر واحد پول ایران      

برخی از مزایای تغییر واحد پول ایران به شرح زیر است:

• سهولت عملیات حسابرسی و حسابداری
• بهبود خواندن و ثبت اعداد بزرگ
• حمل پول کمتر برای خریدها
• کاهش تورم
• ممانعت از ورود ارزهای خارجی به داخل کشور
• صرفه‌جویی در هزینه‌های چاپ اسکناس
• کاهش استفاده بی‌رویه از چک‌های بانکی
• اشغال فضای کمتر رایانه برای آمار و اطلاعات مالی

معایب تغییر واحد پول ایران

برخی از معایب تغییر واحد پول ایران به شرح زیر است:

• عدم پذیرش این طرح از سوی افراد سالمند
• احتمال کاهش درآمدهای صادراتی
• ناسازگاری دفاتر و صورت حساب‌های مالی و امکان عدم تطبیق اطلاعات جدید و قدیم

دو روی یک سکه، نمادی از هویت ایرانی

در این مطلب همه چیز را درباره واحد پول ایران و تغییرات آن در گذر زمان بررسی کردیم. تمام سکه‌ها و اسکناس‌هایی که کشورمان در تاریخ به خود دیده است به نوبه خود نشانی از تاریخ و هویت ماست و به همین جهت بررسی و مطالعه آنها اهمیت دارد. اگر نکته دیگری درباره این موضوع وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بهره ببرند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.