يكی از مهم ترين و مقدس ترين بناهای دين اسلام، كعبه يا خانه خدا می باشد. كعبه در شهر مكه عربستان واقع شده است. كعبه به معنای چهار گوش بوده كه برگرفته از شكل اين بنا است.همچنين اين بنا نام های ديگری همچون بيت الله، به معنی خانه خدا و بيت الحرام، به معنای خانه ی دارای حرمت نيز دارد. در كتاب مقدس قرآن ذكر شده كه كعبه در ابتدا به دست حضرت آدم بنا شد و پس از آن حضرت ابراهيم و پسرش اسماعيل بنای كعبه را به دستور خدا بازسازی نمودند. اين سازه حتی پيش از اسلام نيز مکانی مقدس به شمار می رفت. در دوران پيش از اسلام، سران قبايل بت پرست عرب، در زمانی معين گردهمایی ای در كعبه داشتند و در آن جا بت های خود را مي پرستيدند.
تاریخچه کعبه
متاسفانه اطلاعات مستند زيادی در مورد تاريخچه اين بنا موجود نيست و عمده مطالب موجود، از پژوهشگران و عالمان اسلام است.
در قرآن به كعبه بدين شكل اشاره شده است:
«اِنَّ أَوَّل بَیتٍ وُضِعَ لِلنَاسِ لَلَّذی بِبَکَّةَ مُبَارَکاً وَهُدًی لِلعَالَمینَ» (آل عمران/۹۶)
این بنا تا پيش از فتح مکه در دست ابوسفيان و خاندان قريش قرار داشت. كعبه در آن زمان محل نگهداری و پرستش بت ها شده بود و سالانه مردم از کشورها و شهرهای دیگر برای زیارت بت ها یا نگهداری و سپردن بت هایشان به مكه سفر می کردند. در اين ميان قربانی ها يا هدایایی نيز به كعبه و بت های داخل آن تقديم می كردند. بزرگان قريش كه از اين راه سود و اموال زیادی را به جیب می زدند، در هنگام بعثت محمد (ص)، آن را نپذيرفتند چرا كه نگران قطع شدن سود و اهدايي های كعبه بودند. سران قریش در اطراف کعبه بت های مختلفی قرار داده بودند. نام برخی از آن ها لات، عزی، اسافه، نائله، منات و… بود. بزرگ ترين بت، هبل بود که روايت شده است كه بعد از فتح مکه به فرمان پيامبر و به دست علی شکسته شدند.
در دوره بعد از اسلام کعبه چهار بار کاملا ویران و دوباره بنا شد. دو بار اول مربوط به سده اول هجری است. در جریان جنگ هایی که بین امویان و عبدالله بن زبیر فرماندار وقت مکه صورت می گرفت کعبه دو بار ویران شد. بار اول آتش گرفت و بار دوم توسط سپاهیان حجاج بن یوسف با منجنیق سنگ باران شد. سومین تخریب مکه به ۹۳۰ میلادی برمی گردد که قرامطه، يكی از شيعيان اسماعيلی به مکه حمله کردند و حجاج را قتل عام کردند و چاه زمزم را با جنازه های کشتگان پر کردند. آنان حجرالاسود را ربودند و با خود به احسا بردند. تخریب چهارم کعبه در نتیجه سیلی بود که در سال ۱۶۲۹ میلادی رخ داد. پس از آن سلطان مراد چهارم ساختمان کعبه را با سنگ های گرانیتی از نو بنا کرد که این ساختمان تا عصر حاضر به جا مانده است.
مشخصات کعبه
طول اضلاع كعبه یعنی از رکن اسود تا رکن عراقی ۶۸/۱۱ متر، طول رکن عراقی تا شامی، از طرفی كه حجر اسماعيل قرار دارد، ۹۰/۹ متر، طول رکن شامی تا رکن یمانی 12 متر و طول رکن یمانی تا رکن اسود ۱۸/۱۰ متر است. بنای کعبه از سنگ های سیاه و محكمی ساخته شده که با کنار زدن پرده روی كعبه، قابل ديدن خواهد بود. این سنگ ها که از زمان بنای کعبه از سال ۱۰۴۰ هجری قمری تا به امروز استوارانه قرار دارند، از کوه های مکه به ویژه جبل الکعبه که در محله شبیکه مکه قرار دارد، استخراج شده و در ساخت كعبه به كار رفته اند.
ارکان کعبه
به هریک از چهار گوشه کعبه، ركن گفته می شود. پس كعبه چهار ركن دارد. اين ركن ها عبارتند از:
- رکن حجرالاسود:سنگ سیاه آسمانی است. به اعتقاد مسلمانان شیعه، هنگام بنای کعبه توسط آدم، این سنگ را فرشتگان از بهشت آوردند و آدم آن را در گوشه ای از خانه خدا نصب کرد. بعد از بازسازی اين بنا توسط قريش، اين سنگ به دست حضرت محمد در جای اصلي خود يعني حجر الاسود نصب شد.
- رکن عراقی
- رکن شامی
- ركن يماني: رکن یمانی که قبل از رکن حجرالاسود قرار دارد.
در كل نام ركن به ركن حجرالاسود اطلاق داده مي شود. مسیر طواف از رکن حجرالاسود آغاز شده، سپس به رکن عراقی می رسد و پس از آن به رکن شامی و سپس به رکن یمانی رسيده و در انتها دوباره به ركن حجر الأسود مي رسد. برای مطاف حد و تعداد تعيين نشده است و تا هر جای مسجد الحرام طواف كردن مشكلي ندارد اما مستحب است که در صورت فراهم بودن شرايط و نبود ازدحام، طواف در میان کعبه و مقام ابراهیم انجام شود.
پرده کعبه
روی بنای کعبه پارچه ای سیاه رنگ قرار دارد که نام آن «پرده کعبه» یا «جامه کعبه» (به عربی: کسوة الکعبه) است. نخستین فردی که روي كعبه را پوشاند، تُبع حمیری پادشاه یمن بود. هنگامی که مهدی عباسی به خلافت رسید خادمان کعبه از پرده های زیاد روی كعبه گله كردند و او نيز دستور داد تا فقط يک پوشش روی كعبه مانده و باقي را بردارند و سالی یک بار آن را عوض کنند این سنت تا به امروز ادامه دارد و بر آن آیه هایی از قرآن قلاب دوزی شده است.
بهترین زمان بازدید از کعبه
آب و هوای شهر مكه در 8 ماه خاص از سال یعنی از ابتدای آبان ماه تا اوایل اردیبهشت ماه، مناسب و متعادل تر است. پس مي توان از اين فصول به عنوان بهترين زمان ها براي سفر به مكه اشاره كرد. اما اگر تمايل داريد كه به حج زيارتي برويد، بهتر است گوش به زنگ اخبار منتشر شده در ارتباط با حج تمتع در تلويزيون و رسانه ها باشيد.
