شهر زواره یکی از شهرهای شمال استان اصفهان است که در بالای دریاچه نمک اردستان قرار دارد که با حفظ معماری قدیمی و سنتی خود همواره جزو یکی از مناطق پرگردشگر ایران به حساب می آید. آب و هوای این منطقه گرم و خشک است. گیاهان این منطقه شامل گیاهان مخصوص بیابانی مثل درخت گز می باشد. بسیاری از مورخان این منطقه را زادگاه کاوه آهنگر می دانند و معتقدند که این منطقه قدمت بسیار طولانی دارد. از توابع این این شهرستان کهن و بیابانی می توان به زواره اشاره کرد. زواره شهری در حاشیه ی جنوبی دشت کویر ایران و در مجاورت کویر مرکزی ایران است. جالب است بدانید که نام این شهر از برادر رستم گرفته شده است. این شهر پر از خانه هایی کاه گلی است و دارای معماری ایرانی اصیل است.
زواره از قرن چهارم با عنوان مدینه السادات به شهرت رسید و در طی قرن های گذشته به طور پیوسته کانون علم، ادب و فرهنگ بوده است و به همین دلیل مورخان و تاریخ نویسان بسیاری در آثار خود از زواره و شخصیت‌های برجسته آن نام برده اند. در ادامه قصد داریم تا مکان های دیدنی زواره را به شما معرفی کنیم.
مسجد جامع چهار ايواني
نخستین مسجد چهار ایوانی کشور، مسجد جامع چهار ایوانی است که قدمت آن بر اساس کتیبه های موجود به دوران سلجوقیان باز می گردد و سن این بنای تاریخی به بیشتر از 700 سال تخمین زده شده است. وجود این بنا نشان می دهد که زواره در دوران پس از اسلام، از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. شایان ذکر است که روحانی مبارز، شهید حسن مدرس نیز فعالیت و مبارزات خود را از همین شهر آغاز نموده است. این مسجد ۱۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و از آجر، سنگ، گچ و خاک با طرحی مستطیل شکل ساخته شده است. این مسجد شامل صحن چهار گوش، ایوان های چهارگانه، گنبدخانه، شبستان، رواق، سردر، مناره، محراب با کاشی کاری های ماهرانه و گچبری‌هایی هنرمندانه است. به دلیل شباهت به مسجد جامع اردستان، بسیاری از افراد بانی ساخت این مسجد را همان بانی مسجد جامع اردستان، ابوطاهر بنغالی می دانند.
كوير دق سرخ
کویر دق سرخ در شمال شرقی شهر زواره واقع شده است و طولی در حدود ۵۰ کیلومتر و عرض ۲۰ کیلومتر دارد. از جاذبه های دیدنی این کویر، تپه شنی بزرگی است که تقریبا در مرکز آن قرار دارد که آشیانه عقاب های منطقه است. کوه هایی کم ارتفاع در کنار جنگل های تاغ در این منطقه قرار دارد که شوره زار یا دریاچه نمک دق سرخ نیز بعد از این جنگل ها واقع شده است. معروف ترین سوژه های عکاسی عکاسان در این جنگل های تاغ، به وفور یافت می شود چرا که شغال، روباه، پایکا، چکاوک کاکلی، جغد و باز در این منطقه زندگی می کنند. شایان ذکر است که در این کویر معادن نمک، طلا، سرب و احتمالا نفت نیز وجود دارد با همین مثال ها می توان به ارزش اقتصادی بسیار بالای این منطقه پی برد. از جاذبه های گردشگری این منطقه نیز پرورش شتر به روش های سنتی است.
قلعه سنگی بست
قلعه سنگ بست از آثار تاریخی این شهر است که در بافت سنتی و قدیمی آن قرار دارد. این قلعه بزرگ ترین و مستحکم ترین قلعه کشور پس از قلعه الموت در قزوین است. ابوعلی دهدار از نزدیکان حسن صباح در قرن پنجم دستوری مبنی بر ساخت این قلعه صادر کرد. بخش های مختلف این قلعه شامل اسطبل، انبار، قسمت های مسکونی، قراولخانه و برج های دیدبانی می باشد. ارتفاع این قلعه چیزی در حدود 12 متر است و خشت خام، گل و خاک عمده مواد به کار رفته در این قلعه می باشد و در قسمت زیرین و همین چنین سنگ فرش ها از سنگ استفاده شده است. شکل قلعه به صورت مربع بوده و در هر گوشه آن برجی برای دیده بانی ساخته شده است. فضای درونی این قلعه در دو طبقه ساخته شده و متاسفانه در حال حاضر به علت فرسودگی و گذر زمان و حملات متعدد مغول ها، بخش هایی از آن فرو ریخته است. این قلعه نظامی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
يخچال سنتی زواره
یخچال سنتی زواره از گل و خشت ساخته شده است و از آثار تاریخی این منطقه محسوب می شود. ساختار آن به صورت مخروطی شکل، با دیواره های دایره ای ضخیم بوده که دایره های پایین، بزرگ تر است و هرچه به طرف بالا می رویم، دایره ها کوچکتر می شوند و در آخر به صورت نوک تیز بسته می شود. این یخچال مخروطی شکل دارای دو درگاه نعلی مانند در روبه روی همدیگر است که دو قطعه زمین در مجاور درگاه‌ها به نام خدرو که یک متر عمق دارد؛ گسترده شده است. در گذشته و در فصل زمستان، آب را در این یخچال جمع می کردند که در شب ها یخ بزند و در هنگام روز یا فصل تابستان از آن استفاده کنند
مناره مسجد پامنار
مناره مسجد پامنار با ارتفاع ۲۰ متر در این شهر قرار دارد که بر اساس کتیبه ی موجود با خط کوفی، سال ساخت مناره، مربوط به ۴۵۱ هجری شمسی است. بعد از مناره ساوه، این مناره دومین مناره کتیبه دارثبت شده در ایران است. بخش شبستان اصلی بنا که سازه ای از دوران ساسانی بوده متاسفانه تخریب شده است و پنج محراب تاریخی از دوران سلجوقی باقی مانده است. محمد بن ابراهیم بانی ساخت این بنا است.
خانه هشت بهشت نيری
خانه هشت بهشت نیری از جاذبه های هنری – معماری شهر زیبای زواره است. این بنا به صورت هشت ضلعی ساخته شده است. این بنا در کنار حسینیه کوچک این شهر قرار دارد و محل برگزاری مراسم مذهبی به خصوص برای بانوان است، به همین جهت به فاطمیه شهرت دارد. این بنا توسط حاج سید میرزا علیرضا نیری در دوران قاجار احداث شده است. بنای تاریخی هشت بهشت از سه قسمت اصلی، صحن غربی، صحن شرقی و کل ساختمان تشکیل شده و ساختمان اصلی آن در کل دارای دو طبقه می باشد. یکی از مهم ترین ویژگی های این بنا داشتن دو حیاط است. حوض بیضی شکلی در میان ساختمان قرار دارد و در قسمت بالای حوض یک طبقه ساختمان مجزا وجود دارد که بر بالای آن دو بادگیر ساخته شده است. این بنای تاریخی نیز همچون آثار قبلی، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
بازار تاريخی زواره
بازار تاریخی زواره از بناهای دوران قاجار است در نزدیکی حسینیه بزرگ و امامزاده یحیی احداث شده است. بانی بنای این بازار، به محمد حسین خان عامری نسبت داده شده و در حال حاضر به دلایل ایمنی و ... کاربرد تجاری ندارد و به صورت متروک رها شده است.
كاخ امير آباد
کاخ امیرآباد در دو طبقه به دستور سهام السلطنه که یکی از محافظان مسیر راه های این منطقه در دوران قاجار و زمان سلطنت ناصرالدین شاه بود، در نزدیکی کویر ساخته شد. این کاخ محل استقرار و اسکان سهام السلطنه در فصل زمستان نیزبوده است. این بنای بسیار عظیم و زیبا در داخل خود، معماری بسیار زیبا و اصیل ایرانی را به شکلی کامل به نمایش می گذارد.
اقامتگاه نقشينه
اقامتگاه سنتی نقشینه، اقامتگاهی تاريخی در بيابان است كه به خانه نوريان معروف می باشد. این بنا مربوط به دوران قاجار بوده و دارای چار ايوان می باشد. این بنا نيز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
