کلپورگان روستایی از توابع سراوان در سیستان و بلوچستان است که به خاطر، هنر زنده سفالگری، به شهرت جهانی رسیده است و هر ساله گردشگران زیادی را به سوی خود فرا می خواند. موزه زنده سفال کلپورگان، تنها موزه زنده سفال در دنیا می باشد که قدمتی چند هزار ساله دارد. نکته جالب توجه در مورد این هنر این است که، هنوز هم بعد از گذشت چند قرن، مردم این منطقه، طریقه خود، در ساخت وسایل سفالی را تغییر نداده اند و هنوز هم به جای استفاده از چرخ های سفالی از هنر دست خود استفاده می کنند؛ که این موضوع جذابیت و محبوبیت این موزه سفالی رادر میان مردم چندین برابر کرده است. در ادامه می خواهیم شما را بیشتر با این هنر دست بسیار زیبا در روستای کلپورگان آشنا کنیم. اگر شما هم علاقه مند به سازه های دستی و سفالی هستید، با ما همراه باشید.
روستای کلپورگان، روستای جهانی سفال
همانطور که قبل تر اشاره کردیم، روستای کلپورگان نخستین روستای ایرانی است که در سال ۲۰۱۷ میلادی با نام، "روستای جهانی سفال" در زمره شهرهای صنایع دستی جهان قرار گرفت. در مورد ویژگی های سفال کلپورگان می توان گفت که، سفال این منطقه ویژگی های منحصر به فردی دارد که از جمله آن می توان به قدمت ۷ هزار ساله و شکل دهی آن ها بدون چرخ سفالی اشاره کرد.
نکته جالب توجه در مورد سفال های کلپورگان این است که تمام مراحل ساخت و شکل گیری وسایل سفالی را زنان روستا انجام می دهند. همچنین طرح ها و نقش های طراحی شده روی آن ها نیز انتزاعی بوده و نسل به نسل منتقل شده اند و همین مورد کمک شایانی در به ثبت جهانی رسیدن سفال کلپورگان کرده است. جالب است بدانید که طرح ها و نقش های سفال کلپورگان، تماما هندسی بوده و تداعی کننده نقش های باستانی هستند.
همچنین تزئینات به کار رفته بر روی سفال ها تداعی کننده راز و رمز و خواسته های روحی و درونی هنرمند از محیط اطراف، اعتقادات و باورهای آنان می باشد. ا‌کثر طرح های به کار رفته روی سفال ها شبیه به نقوش سفال های ما قبل تاریخ و آغاز دوره تاریخی هستند که این ها زیبایی سفالینه ها را چندین برابر کرده است. اگرچه در ساخت وسایل سفاسی تمام ظرافت کاری ها و نقش زدن ها توسط زنان بلوچ و به شیوه سنتی و دستی انجام می شود، اما در این میان نباید از کمک مردان در این زمینه، از جمله حمل خاک رس از معدن مسکوتان، که در فاصله سه کیلومتری از کارگاه قرار دارد و آماده کردن گل و پختن سفال را نادیده گرفت.
جالب است بدانید که برای طراحی و نقاشی روی سفالینه ها، لعاب به کار نمی رود و زنان بلوچ برای این قبیل کارها از سنگ تیتوک استفاده می کنند که این سنگ قهوه ای یا سیاه رنگ تنها در منطقه تپه آچار در کهوران مهرستان یافت می شود. یکی از ویژگی های بسیار خوب این سفال ها دسته آن ها است که برخلاف سفال های ساخته شده امروزی مقاومت بیشتری داشته و دیرتر می شکنند.
از جمله وسایلی که از سفال کلپورگان ساخته می شود می توان به کاسه، کوزه، جام، قندان، قدح، پارچ و لیوان، قلک و ... اشاره کرد. یکی از ویژگی های بسیار خوب این ظروف، داشتن درپوش مخصوص است، این موضوع سبب می شود که برخی، این ظروف را می توان به عنوان ظرفی مستقل استفاده کنند.
موزه سفال گری کلپورگان
موزه سفال گری کلپورگان در سال ۱۳۸۸ تاسیس شد و اکنون این موزه به عنوان تنها موزه زنده سفال دنیا شناخته می شود. نکته قابل توجه درمورد این موزه این است که، بازدید کنندگان از آن قادر خواهند بود از وسایلی که توسط هنرمندان در حال ساخت است؛ دیدن کنند. برای بازدید از این موزه که قدمت آن به هفت هزار سال پیش می رسد، سالانه ۲۰ الی ۲۵ هزار گردشگر و توریست به کلپورگان سیستان و بلوچستان سفر می کنند. موزه کلپورگان در زمینی به مساحت سه هزار و هشتصد متر مربع و با زیر بنای ۲۶۰ متر مربع ساخته شده است که درون آن ۴ اتاق بزرگ با ابعادی متفاوت جای گرفته و در ساخت آن از معماری بومی بهره گرفته شده است.
ویژگی های سفال کلپورگان
یکی از ویژگی های بسیار خوب سفال های کلپورگان که موجب شده، زنان بلوچ، همان شیوه های سنتی و دستی را برای ساخت وسایل سفالی ادامه دهند، ویژگی های خاک منطقه از جمله نرم بودن و انعطاف پذیری در کنار چسبندگی فوق العاده می باشد.
چگونه و چه زمانی به روستای کلپورگان برویم؟
بهترین زمان سفر برای رفتن به روستای کلپورگان، فصل بهار و تابستان می باشد تا در این فصول، با وجود آب و هوای خوب، بتوانید از دیگر زیبایی های سیستان و بلوچستان نیز بهره ببرید.
آدرس روستای کلپورگان نیز به شرح زیر است:
استان سیستان و بلوچستان، سراوان، جاده 92، روستای زنده سفالی کلپورگان
بهنام میرسعیدی 1401/10/15
