اورامانات که با نام های دیگری چون اورامان، هورامان، هورامان تخت و اورامانات تخت نام شناخته شده است، در زبان کردی به نام هه ورامان نامیده می شود. هورا به معنی هورا و مان به معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده و هورامان به معنی سرزمین اهورایی و جایگاه اهورامزدا است. هور همچنین در اوستا به معنی خورشید ذکر شده است و هورامان جایگاه خورشید نیز معنا می شود.
اورامان کجاست؟
اورامان منطقه ای واقع در بخش اورامان شهرستان سرو آباد کردستان می باشد که در فاصله حدودی ۱۵ کیلومتری کشور عراق واقع شده است. بخشی از اورامانات در کرمانشاه و بخش کوچکی از آن در حلبچه عراق قرار دارد. این روستا در شیب تندی روبروی کوه تخت واقع شده است.
معرفی روستای اورامان
کوه تخت در سمت راست جاده دالانی (جاده ۱۵) قرار گرفته است که کرمانشاه را به کردستان وصل می‌کند. این روستا دارای پیشینه ای بسیار قدیمی است. در چندین سال گذشته باستان شناسان قدمت این روستا را 6000 ساله و مربوط به دوره مس دانسته اند. وجود کتیبه ای از زمان آشور می تواند سندی مستند برای این بررسی ها باشد.
معماری روستای اورامان به صورت پلکانی می باشد و کنار هم قرار گرفتن این پلکان ها نمای روستا را به صورت هرم در آورده است. این روستا به روستای هزار ماسوله معروف می باشد. معماری پلکانی از مجموعه خانه هایی که بر روی شیب در تراس های پلکانی ساخته شده است و حیاط خلوت هر خانه بام خانه ی دیگری می باشد، تشکیل شده است. بین خانه ها، پلکان هایی باریک و پر پیچ و خمی وجود دارد که سبب هدایت به سطوح بالاتر شهر یا روستا خواهد شد. بام ها به صورت گذرگاه ها و مسیرهای پیاده روی است و در معرض شرایط آب و هوایی متغیر نظیر بارش باران و برف قرار می گیرد. خانه های معماری پلکانی اغلب در دو طبقه از خشت، چوب و مصالح بومی ساخته شده است. از دیگر روستاهای پلکانی ایران می توان به روستای پلکانی پالنگان، روستای پلکانی اشتبین، روستای پلکانی کنگ و روستای پلکانی هجیج اشاره کرد. معماری خانه های روستایی پلکانی بر اساس تهویه طبیعی مطلوب و پنجره های بزرگ به سمت جنوب می باشد. مدل و شکل خانه های این سبک بر اساس رطوبت، جهت وزش باد و تهویه طبیعی طراحی شده است. خانه های این معماری در مرتفع ترین سطح از زمین قرار گرفته و از چهار طرف یا دو طرف آزاد می باشند.
جاهای دیدنی اورامانات
رودخانه سیروان از کوه های زاگرس سرچشمه می گیرد که از جمع شدن و پیوستن روخانه های مانند قشلاق، گاوه‌رود و گردلان تشکیل می شود، در سرو آباد و منطقه باستانی اورامان جریان دارد. پس از از عبور و پیوستن به رودخانه دیاله به رود دجه می پیوندد که در نهایت به خلیج فارس می ریزد. این رودخانه بلند ترین رودخانه کردستان می باشد. یکی دیگر از رودهایی که از زاگرس سرچشمه گرفته و از استان کردستان عبور می کند، رود لیله است. حجم آب تشکلی دهنده این رود نسبت به رود سیروان کمتر است. رود لیله در مسیر خود به سیروان پیوسته و وارد کشور عراق می شود.
چشمه بل یکی از زیباترین جاذبه های شگفت انگیز اورامانات می باشد که رودی از آن سرچشمه می گیرد. این رود بکه نام آن کانی بل است، کوتاه ترین رود جهان شناخته می شود و در فصول بهار و تابستان به علت پر آب تر بودن این رود برای دیدن مناسب می باشد.
غار قوری را فراموش نکنید! این غار که در بخش استان کرمانشاه قرار دارد در جاده روانسر واقع شده است که دارای تالارهایی چون مریم، کوهان شتر، عروس، بتهوون و نماز می باشد.
اما جادبه های دیدنی اورامانات فقط به معماری زیبا و مناظر طبیعی آن محدود نمی شود. این روستا دارای مراسم خاص و شگفت انگیزی چون کوچ ییلاقی و مراسم سالیانه پیر شالیار در فصل زمستان می باشد. از مواردی که زیبایی این مراسم باشکوه و قدیمی را دوچندان کرده، استفاده اهالی روستا از لباس های محلی و مراسم آش پختن، ذبح دام قربانی، دف زنی، نوعی رقص، خوردن آش، شب‌نشینی ، خواندن شعر و دعا و نواختن موسیقی های دل انگیز است. مقبره پیر شالیار در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار دارد. این پیر که از مریدان عبدالقادرگیلانی بوده، یکی از بزرگان اورامان حساب می شود که همت زیادی در ترویج اسلام در این مننطقه داشته است.
آب و هوای اورامانات
منطقه اورامان در کوهستان واقع شده است و دارای چشمه های بسیاری می باشد. محل قرار گیری به طبیعت زیبای آن روستا را در هر فصلی یبا و منحصر به فرد جلوه می دهد. اگر قصد سفر اورامانت را دارید پیشنهاد می کنیم اردیبهشت را انتخاب کنید. زیبایی در این ماه به اندازه ای باور نکردنی است که لقب تکه ای از بهشت برازنده این مناظر می باشد.
دامداری و باغداری شغل پایه ای مردم اورامان محسوب می شود. گیاهانی همچون ریواس، کنگر، ترشکه و درختانی مانند بلوط، پسته وحشی، گردو و انجیر بیشترین تعداد رپرروش را در این منطقه دارد. وجود جنگل های سرسبز و درختانی چون گلابی و بلوط زیبایی این منطقه را دو چندان کرده است. اهالی این روستا علاوه بر زیبایی از تنه این درختان برای فراهم کردن آتش از دیرباز استفاده می کردند.
دسترسی به روستای اورامان
نشان این روستا کردستان، مریوان، جنوب شرقی شهر مریوان، هورامان تخت می باشد، جاده ۲۱ که به کامیاران می‌رسد. مسیر دیگری برای رسیدن به اورامانات از کرمانشاه است. هم چنین می توانید از جاده اورامانت کردستان برای سفر استفاده کنید.
فاصله تهران تا اورامانات
مسیر تهران تا کردستان با توجه دو مسیر 643 و 726 کیلومتر می باشد. برای سفر به اورامانات از تهران با خودروی شخصی با طی کردن مسیر ۶۶۰ کیلومتر و عبور از شهرهای ساوه، همدان، قروه به سنندج رسید و پس از آن مسیر مریوان را طی کرده تا ابتدا به سروآباد و سپس به اورامان خواهید رسید.
اگر قصد مسافرت با هواپیما را دارید باید پرواز به سنندج را انتخاب کنید. در فرودگاه ماشین های گوناگون برای مسافرت به اورامانات وجود دارد.
