مسجدالحرام (به عربی: اَلْمَسْجِدُ ٱلْحَرَامُ ) که به عنوان مسجد جامع مکه، بزرگترین مسجد جهان و هشتمین ساختمان بزرگ در جهان شناخته می شود، یکی از مکان های زیارتی در زمان حج واجب محسوب می شود که هر مسلمان وظیفه دارد یک بار در طول عمر خود در صورت وسع مالی آن را زیارت کند. آداب رسوم زیارت این منطقه از بهشت بسیار باشکوه است که هر مسلمانی قبل از سفر باید آداب آن را بیاموزد. اگر قصد سفر به مسجد الحرام را دارید تا انتهای این مقاله جذاب با ما باشید چرا که در این مقاله قرار است در مورد فضای داخل مسجد الحرام و مکان های مهم این منطقه مانند حجر الاسود، چاه زمزم، مقام ابراهیم و تپه های صفا و مروه آشنا شویم.
مسجد الحرام کجاست؟
مسجد الحرام و مسجد النبی دو مسجد تاریخی و قدیمی واقع در شبه جزیره عربستان هستند که به گفته محققان با تاریخ و سنت اسلام عجین شده اند. سازنده این بنای تاریخی حضرت ابراهیم به عنوان اولین پیامبر اولوالعزم بود. طبق تفسیر اسلامی قرآن، حضرت ابراهیم به همراه پسرش اسماعیل پایه های خانه ای خدا را بنا کردند در واقع خداوند متعال مکان دقیق این خانه را برای بنا به ابراهیم نشان داد و مسجد الحرام در نزدیکی چشمه زمزم فعلی ساخته شد، نقل است پس از اتمام کار فرشته ای سنگ سیاه و آسمانی را برای او آورد، حضرت ابراهیم پس از قرار دادن حجر الاسود در گوشه شرقی کعبه، وحی دریافت کرد که در آن خدا به پیامبر گفت که اکنون باید برود و این خانه را به دیگران معرفی کند تا مسلمانان از سرزمین های دور به دیدن آن آیند.
با توجه به تفاسیر فوق مسجد الحرام از دیرباز تا کنون بوده است، منتهی در زمان حضرت محمد به محلی برای پرسش بت تبدیل شد که با مخالفت های پیامبر و پس از جنگ های مختلف کعبه آزاد شد و پس از آن محل عبادت الله شد. مسجد الحرام در طی سال های مختلف مورد مرمت قرار گرفته که اولین مرمت اساسی آن در زمان بنی امیه به دستور عبدالملک بن مروان انجام شد. گسترش دین اسلام در خاورمیانه سبب بازدید زائران از مسجد الحرام شد که نتیجه این بازدید ها بازسازی کامل این مسجد و اضافه کردن سه مناره و مفروش شدن مسجد الحرام با سنگ مرمر شد.
آشنایی با مسجد الحرام، اولین مسجد مسلمانان
مسجد الحرام در میان کوه های ابوقبیس، اجیاد، هندی و عمر در شهر مکه واقع شده است. بنا بر روایات مذهبی و این نقطه محل پیدایش زمین است که همین موضوع زائران را مشتاق تر به دیدار مسجد الحرام می کند. بر اساس روایتی دیگر مسجد الحرام مدفن 70 پیامبر است. زیارت یک مکان مقدس تقریباً یک اصل در تمام ادیان است.
مسجد الحرام یکی از مناطق زیارتی در عربستان سعودی است که به عنوان مقدس ترین زیارتگاه های مسلمانان شناخته می شود. پس از بیت المقدس تمام مسلمان باید به روی مسجد الحرام نماز بخوانند. عموم مسلمان دوست دارند حداقل یک بار در مسجد الحرام نماز بخوانند و از فضای داخل مسجد الحرام بازدید کنند و پی به عظمت پروردگار ببرند. زائران با رسیدن به مکه در حیاط مسجدالحرام اطراف کعبه جمع می شوند و طواف می کنند و به زبان عربی لبیک می گویند و این طواف 7 بار انجام می شود و پس از تمام طواف گوشه شرقی کعبه را می بوسند و لمس می کنند. طواف در واقع بخشی از احکام مسجد الحرام محسوب می شود.
چرا خانه خدا را مسجد الحرام می نامند؟
مسجد الحرام به این ب نام مشهور است که خداوند کعبه و اطراف آن را حرم دانسته است یکی از احکام مسجد الحرام عدم دزدی و کشت و کشتار در حریم این ناحیه است به بیان ساده تر ارتکاب جرم، قتل و کشتار هر جنبنده ای در این ناحیه حرام است؛ بنابراین تمام جنبدگان در این ناحیه از هر لحاظ ایمن هستند چرا که غارت گری، شکار، کشتار، دزدی، جنگ و ... در این ناحیه امن وجود ندارد. اگر به تاریخ اسلام رجوع کنیم خواهیم دید که بسیار از افراد در هنگام یورش به خانه کعبه به عذابی سخت بر آن ها نازل شد که به عنوان مثال می توان به اصحاب فیل اشاره کرد.
مهم ترین بخش های داخلی مسجد الحرام
معماری و تاریخچه غنی مسجد الحرام علاوه بر جنبه مذهبی از جمله دلایلی است که علاوه بر مسلمانان گردشگران زیادی را از سراسر جهان وادار می کند تا در مکه حضور یابند و در مورد مهم ترین بخش های مسجد الحرام اطلاعات بیشتری بدانند. در این بخش می خواهیم در خصوص بخش های مختلف مسجد الحرام صحبت کنیم تا اطلاعات بیشتری در خصوص این ناحیه بدانیم.
حجرالاسود
حجرالاسود همان سنگی بهشتی است که پس از تکمیل کعبه از طرف خداوند برای ابراهیم فرستاده شد و او این سنگ را در گوشه شرقی کعبه نهاد. این سنگ در واقع سنگ سیاه مایل به رنگ سرخ و بیضی شکل که در برخی از نقاط آن بلور های قرمز رنگ دیده می شود این سنگ به منظور حفاظت در بطن قابی نقره فام قرار گرفته است.
حجر اسماعيل
این نقطه محلی بدون سقف در شمال کعبه واقع شده است که دارای ديوار کوتاه نيم دايره ای است که اسماعیل آن را ساخت و با مادرش هاجر در آن زندگی کرد. نقل است در این ناحیه پیامبر زیادی مدفون هستند.
ملتزم
ملتزم بخشی از ديوار خانه خدا است که در ميان حجرالاسود و در خانه کعبه قرار دارد، با توجه به احکام مسجد الحرام حجاج در این قسمت ملزمند دعا کنند.
مستجار
مستجار همان قسمتی است که در زمان وضع حمل فاطمه بنت الا سد برای تولد حضرت علی شکافته شد. این ناحیه قسمت مقابل درب کعبه و در کنار رکن يمانی واقع است که در گذشته دارای دو در بود اما امروز مسدود شده می باشد.
حطيم
حطیم یکی از نقاط با فضیلت و متبرک کعبه است که در میان حجر الاسود، مقام ابراهیم و حجر الاسماعیل واقع شده که طبق روایات این ناحیه بخشی از بهشت است. طبق احادیث ائمه معصوم بهتر است تمام نماز های واجب و مستحب در این ناحیه خوانده شود.
شاذروان کعبه
در پیرامون پایین خانه کعبه در سه جهت سنگ های از جنس مرمر وجود دارد که ملقب به شاذروان کعبه است. بر طبق احکام مسجد الحرام شخص در صورت طواف بر روی این سنگ ها راه برود طوافش باطل است.
مقام ابراهيم
مقام ابراهیم در واقع سنگی است که در هنگام بنای خانه خدا حضرت اسماعیل برای پدرش آورد تا روی آن بایستد تا راحت تر خانه خدا را بنا کند. در این سنگ جای پای حضرت ابراهیم قرار دارد که امروزه تبدیل به یکی نقاط زیارتی و سیاحتی شده است.
چاه زمزم
در هجده متری جنوب مقام ابراهيم در فضای داخل مسجد الحرام چاه آب زمزم وجود دارد که داستانش به زمان تشنگی حضرت اسماعیل و نگرانی مادرش هاجر جوشید. این چشمه از زمان کودکی حضرت اسماعیل تا کنون همچنان پابرجاست. در زمان عبدالمطلب به منظور بهره بردار در این ناحیه چاه حفر شد.
پرده کعبه
بر روی خانه خدا پرده ای سياه رنگی وجود دارد که به نام کسوه يا پرده کعبه مشهور است. جنس این پرده از ابریشم خالص است که با رشته های نقره ای و طلا مزین شده است.
مسعي
مسعی محلی در میان کوه صفا و مروه است که روایات در خصوص این موضوع زیاد است، از جمله روایات در خصوص این منطقه می توان به ظاهر شدن شیطان بر حضرت ابراهیم و خشم خضرت ابراهیم و جست و جوی هاجر برای یافتن آب اشاره کرد.
ساختمان کنونی حرم
در ساختمان حرم، با استفاده از شکل های هندسی مشخصي هشت ضلعی تشکیل شده است که برگرفته از معماری بیت المقدس است. این منطقه مخصوص نماز و عبادات می باشد که با مناره های هفت گانه، فضای پوشیده و چند سقاخانه دربر گرفته شده است.
مدارس سه گانه
مدارس سه گانه یکی از بخش های داخل مسجد الحرام است که در گذشته برای آموزش و اصول دین مورد استفاده قرار می گرفت. امروزه این ناحیه تغییرات زیادی کرده است و در بخش هایی از آن کتب مسجد، بایگانی اسناد و ... نگهداری می شود و به نوعی این بخش تغییر کاربری داده است اما همچنان به نام مدرسه سه گانه شناخته می شود.
سقاخانه
سقاخانه بخشی از فضای داخل مسجد الحرام است که تعداد آن به پنج عدد می رسد. در این ناحیه آب سرد چشمه زمزم در دسترس همگان قرار می گیرد.
مسجدالحرام، مسجد مقدس، کعبه، برج های ابرج البیت، برج ساعت ملوک سلطنتی، منبر، منارهای مسجد الحرام یک مجموعه ساختمانی در مرکز مکه، بلندترین برج عربستان سعودی جبل النور، ناودان طلایی، کوه غار حرا، منطقه جمارات، کوه عرفات، مزدلفه، کوه رحمت در دره اورانا در نزدیکی مکه و ... تنها بخشی از نواحی دیدنی مکه هستند که حجاج موظفند در هر قسمت احکام مخصوص را به جای آورند.
نقشه مسجد الحرام
مکه شهر مقدس اسلام در عربستان سعودی را نشان می دهد که در آن اتفاقات مذهبی زیادی رخ داد، این ناحیه دارای جاذبه های زیادی است که از جمله مهم ترین جاذبه مذهبی این ناحیه می توان به مسجد الحرام اشاره کرد. حدود حرم تا مسجد الحرام در نقاط مختلف متفاوت است. به عنوان مثال فاصله تنعیم تا مسجد الحرام حدوداً 6 متر است. برای درک دقیق این موضوع در این قسمت نقشه مسجد الحرام را برای شما مخاطب گرامی آورده ایم.
جمع بندی
تاریخچه ساخت مسجد الحرام هنوز جای بحث و تأمل دارد اما به طور حتم این مسجد در زمان ظهور اسلام در بین مسلمان پررنگ نشده است. گر چه این مسجد در طول تاریخ دستخوش تغییرات و آسیب های زیادی شده است اما هیچ یک از این ها موجب سستی یا عدم اشتیاق مسلمان برای دیدن این شکوه و جلال نشده است. به طوری که امروز افراد زیادی برای دیدن این مسجد مکه سفر می کنند بر اساس تحقیقات اغلب زائران این مسجد ایرانی هستند. به طور حتم حجاج ایرانی خاطرات زیادی از این منطقه عشق دارند که می توانند با اشتراک گذاری آن در بخش نظرات ما را در این حس خوب شریک کنند.
امیرحسین 1403/07/27
