غار کلماکره یکی از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی مهم در شهرستان پل دختر استان لرستان است که در دل کوه‌های زاگرس قرار دارد. این غار به دلیل ویژگی‌های زمین‌شناسی منحصر به فرد و آثار باستانی کشف‌شده در آن، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. غار کلماکره به عنوان یکی از بزرگ‌ترین غارهای ایران شناخته میشود و دارای مسیرهای پیچیده و زیبای سنگی است که از یک سو جذابیت‌های طبیعی آن را نمایان می‌سازد و از سوی دیگر به دلیل اهمیت فرهنگی و تاریخی خود، محلی برای تحقیق و کاوش‌های باستان‌شناسی بوده است. در ادامه تمامی توضیحات لازم برای آشنایی با این غار زیبا و مسحورکننده را ارائه می‌‌دهیم.
غار کلماکره کجاست؟
در قسمت مرکزی شهرستان پل دختر استان لرستان، غار کلماکره قرار دارد. این غار در نزدیکی روستایی به نام طاق ملک حسین در شرق آخرین دره های صخره ای کوه آهکی مله واقع شده است. غار کلماکره به دلیل داشتن پیشانی ۱/۵ متری تا مدتها از دید مردم مخفی مانده بود. اهالی پلدختر و رومشکان بر سر اینکه غار به کدام یک از آنها تعلق دارد اختلاف نظر زیادی دارند اما این غار در اسناد رسمی در شهرستان پلدختر به ثبت رسیده است.
آشنایی با غار کلماکره لرستان؛ یک گنج پنهان در دل طبیعت
غار کلماکره از سه کلمه «کل»، «ما» و «کره» شکل گرفته است. در زبان و گویش لری «کل» به معنی نوعی حیوان کوهی که شاخ های کمانی دارد و گوشت آن حلال است. همچنین در این زبان «ما» معنی مکان و استقرار میدهد و «کره» نیز یک درخت است که شباهت زیادی به انجیر دارد اما میوه های آن خوراکی نیست و در همان ورودی غار قرار داشت. این درخت تا سال ۱۳۷۴ آنجا بود، ولی برای تهیه آتش و مواردی از این دست توسط حفاران غیر قانونی قطع شده و امروزه دیگر وجود ندارد.
کشف غار کلماکره و روایت‌هایی از کشف آن
غار کلماکره در ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ به شماره ثبت ۱۳۱۱۹ به عنوان یک آثار ملی ثبت گردید. این غار توسط یک شکارچی محلی در سال ۱۳۶۸ وقتی که به دنبال یک بز کوهی بود کشف شد. وقتی که بز کوهی چند باری به داخل غار رفت و آمد میکند شکارچی این موضوع را فهمیده و وارد غار می شود، وقتی از آن غار یک سکه پیدا میکند آن را به بازار برده و به یک عتیقه فروش نشان میدهد. سپس متوجه میشود که آن سکه قدیمی و عتیقه است.
خروج اشیاء مهم از قار در دوران پیدایش آن
در دفعات بعدی که به غار می‌‌رود با خود تجهیزات و وسایل لازم را برده و اشیا بیشتری را پیدا و از غار خارج کرده و می‌فروشد. میراث فرهنگی چند سال متوجه این ماجرا میشود که غاری تاریخی در این منطقه وجود دارد و برای حفاظت و حفظ میراث این غار و گنجینه‌ای که در آن باقیمانده، عده‌ای را به محل اعزام کرده تا از این گنجینه حفاظت کنند؛ اما چیز زیادی از این گنجینه بزرگ باقی نمانده بود زیرا مردم محلی، دلال‌ها، حفاران، قاچاقچیان، مالخران، دزدها و افرادی از این قبیل بیشتر گنجینه را غارت کرده بودند. اشیایی ارزشمندی مانند سکه، مجسمه‌های نقره از اشکال حیوانات و جام‌های نقره مربوط به دوران هخامنشیان و حکومت مادها نگهداری می‌شده است.
مستند غار کلماکره؛ سرنوشت گنجینه‌های باستانی
فیلمی مستند در رابطه با غار کلماکره ساخته شده که در داخل فیلم، شخص مورد نظر که اولین نفر غار را پیدا کرد، چوپان است و نه شکارچی، این شخص راننده یک ماشین سنگین است، که از اهالی روستاهای اطراف آن منطقه می‌باشد. در این مستند، راننده ماشین سنگین می‌گوید که از سال ۱۳۵۰ این غار را می‌شناخته و عمویش این شخص را با غار آشنا کرده و در سال ۱۳۵۷ او توانسته بر ترس خود غلبه کند و به داخل غار برود. او بعد از از بار اولی که توانسته وارد غار شود یک سکه در ورودی غار پیدا کرده و آن را پیش یک شخص صاحب نظر می‌برد و بعد از متوجه شدن موضوع بار دیگر مجهزتر به غارت رفته و با تفنگ خود به سقف غار شلیک میکند ناگهان بارانی از سکه های طلا و نقره بر روی سرش شروع به باریدن میکند.
ربودن اجناس غار به کمک یک شریک
وی به این نتیجه می‌‌رسد که دست تنها نمی‌‌تواند تمام غار را بگردد، این موضوع را مدتها بررسی میکند و تصمیم گرفته که این موضوع را با پسر عمه خود در میان بگذارد و او را نیز با خود و رازش شریک کند. آنها به غار رفته و در کنار ستون‌ها و سر ستون‌ها و همچنین طاقچه‌ها اشیایی پیدا می‌‌کنند اما دستگیر می‌‌شوند و بعد از دستگیر شدن می‌گویند که حدود نه انبار دیگر هم وجود داشت که داخل آنها عتیقه بوده است. آنها به دلیل دستگیر شدن دیگر نتوانستند به بقیه انبار ها بروند. بعد از این که آن دو شخص دستگیر می‌‌شوند، مکان غار لو رفته و تا سال ۱۳۶۸ به صورت کامل از اشیا و عتیقه ها خالی میشود.
گران‌ترین اشیا کشف شده از غار کلماکره
یکی از اشیا معروف این غار که مدتی در آمریکا نگهداری می‌‌شد، جام شیردال است که با عنوان سلطان کلماکره نیز شناخته میشود. این شی در سال ۱۳۹۲ به عنوان حسن نیت از طرف آمریکا به ایران برگردانده شد. در غار کلماکره اشیا با ارزش و نفیسی یافت شدند که برخی از آنها عبارتند از:
- کاسه‌‌های ماهی بادامی بسیار معروف
- نقاب‌های طلایی
- ۶ گوش نقره‌ای حیوانات
- ران یک بز کوهی بالدار به اندازه طبیعی
- میله فلزی منحنی داس‌مانند
- شمش نقره ذوب شده
- ظرف‌ها، جام‌ها و انواع تکوک ها
- پیکره های توخالی جانوران طبیعی، اساطیری یا افسانه‌ای
- تنگ‌های نقره‌ای با برجستگی‌های بسیار زیبا
- ریتون
- سکه‌های طلا و نقره
روایت‌ها در مورد کشف یکی از بزرگ‌ترین گنجینه‌های جهان
جالب است بدانید یکی از شش گنجینه بزرگ جهان که تاکنون کشف شده در این غار بوده و روایتی در مورد این گنج و چهار نگهبان غار کلماکره وجود دارد. روایت‌هایی وجود دارد که این گنج در زمان حمله اسکندر به غار منتقل شده و چهار نفر به عنوان نگهبان برای حفاظت از آن انتخاب شدند. تنها کسانی که از این گنج باخبر بودند این چهار نفر بودند و همه آنها با مرگ طبیعی درگذشتند و در سال‌های اخیر بعد از بررسی و کاوش‌های صورت گرفته بقایای اسکلت این نگهبان‌ها یافت شده است. البته یک باستان شناس بعد از بررسی غار ادعا کرده است که در این محل ۱۲ نفر دفن شده‌اند.
