غار رود افشان

غار رود افشان که از جذاب‌ترین دیدنی‌های شرق استان تهران است، در شهرستان دماوند قرار دارد. دماوند آثار تاریخی و طبیعی بی‌شماری مثل برج شبلی، گورستان یهودیان، دریاچه تار و هویر، آبشار تیزاب دارد که غار رودافشان نیز از جاذبه تاریخی و طبیعی این شهر است. دهانه ی ورودی این غار در میان صخره ها پنهان است به همین دلیل به آن غار پنهان هم می گویند. در مورد این غار گفته می شود که هزاران سال قبل رودخانه "دلیچای" که همسطح دهانه غار بوده با ورود آب به دالان های غار شده و به مرور آن را گسترش داده است. روستای رودافشان در 80 كیلومتری شرق تهران و 34 كیلومتری شهر دماوند قرار دارد و حدوداً  34 خانوار در آن زندگی می کنند. از روستای رود افشان تا غار رود افشان حدود 20 دقیقه راه است.

 
 غار رودافشان چرا خاص است؟

پس از غار ایوب و اسپهبد خورشید، غار رود افشان دماوند بزرگترین دهانه را دارد که حالت قوسی شکلش آن را از بقیه متمایز کرده است. در کتاب "آثار تاریخی دماوند" آمده است که "ارتفاع دهانه غار از کف حدود ۲۰متر و طول دهانه آن حدود ۲۹متر است و طولانی ترین مسیر غار که تاکنون مورد شناسایی قرار گرفته حدود ۷۸۳ متر اعلام شده اما مسیرهای فراوان دیگری وجود دارد که به نظر می رسد بر اثر رسوب لایه های آهکی یا ریزش قندیل ها مسدود است."

همچنین در این کتاب آمده است: "در اطراف دهانه غار و در برخی نقاط فضای ورودی آن حفاری های غیرعلمی انجام شده و سفال هایی به رنگ قرمز و انواع سفال های دوران سلجوقی و متعلق به قرون هفت و هشت هجری یافت شده اما اظهار نظر در مورد مکان استقرار انسان در غار یا تعیین قدمت آن نیازمند انجام کاوش های علمی بیشتر است."
طول این غار 1502 متر و ارتفاع آن نزدیک به 90.6 متر است. تالار ورودی رود افشان 168 متر طول، 94 متر عرض، 40 متر ارتفاع و با 11.395 متر مربع مساحت دومین غار ثبت شده ی ایران است. غار رودافشان با شماره ١٢٢١٣ در فهرست آثار ملی در سال ٨۴ ثبت شده است. همچنین یک تیم اتریشی از سال 2003 با همکاری "خانواده کوهنوردان تهران" در حال بررسی غار رود افشان هستند.

مسیر های دسترسی به غار رودافشان

بهترین راه برای دسترسی به این غار گذشتن از جاده فیروزکوه است. هنگام گذر از دو راهی دماوند در محله ی "سید آباد" جاده فرعی آسفالتی وجود دارد که با نیم ساعت رانندگی یا دو ساعت پیاده روی به روستای رود افشان خواهید رسید. از روستا تا غار هم حدود 20 دقیقه کوهپیمایی در شیب تند که بهتر است در یک مسیر مارپیچ پیموده شود، باقی می ماند. دهانه ی غار تا لحظه ی آخر کوهپیمایی دیده نمی شود چرا که داخل یک گودی قرار دارد. زمین شناسان معتقدند دهانه فعلی غار در گذشته با یک تیغه سنگی بزرگ پوشیده شده بود که آن تیغه تقریباً 35 هزار سال قبل بر اثر وقوع یک آتشفشان در کوه دماوند شکسته شد و دهانه غار پس از آن ظاهر شد.
مسیر دیگری هم وجود دارد که دشوارتر است اما برخی معتقدند که تحمل دشواری مسیر به چشم اندازهای طبیعی آن می ارزد. مسیری که از روستای دلیچایی میگذرد. این روستا در حاشیه جاده فیروزکوه قرار دارد. در این مسیر باید از پل چوبی رودخانه ی خروشان دلیچایی عبور کنید که می گویند به پل های منطقه ی نپال که درخاطرات اورست نوردان آمده بی شباهت نیست. رودخانه ی دلیچان از دریاچه های تار و هویر که در نتیجه ی ذوب شدن یخچال های قره داغ بوجود آمده اند، سرچشمه گرفته است.

چگونگی پیدایش غار رود افشان

در مباحث زمین شناسی پدیده ای بنام کارست وجود دارد که وجود توده های سنگ آهک بستر پیدایش آن را فراهم می کند. وجود توده سنگهای با قابلیت انحلال در پوسته ی زمین و هم چنین وجود یک سیستم جریان آب زیر زمینی باعث آن می شود. می توان گفت تقریبا 27% پوسته ی زمین از کارست تشکیل شده است. آثار این پدیده به شکل حفره ها یا غارهایی در سطح یا زیر سطح زمین است. غار رود افشان در طول سالیان دراز و در نتیجه ی همین پدیده بوجود آمده است. زمین شناسان معتقدند که این غار از توده های سنگ آهک در دوره کرتاسه بوجود آمده و دوره تشکیل آن را به پالئوسن نسبت می دهند. غار رودافشان 1945 متر از سطح دریا فاصله دارد و بر فراز ارتفات شمال شرقی روستای رود افشان واقع شده است. 

 
مشخصات تالارهای غار رودافشان 

غار رود افشان سه تالار وسیع دارد. همچنین دهلیزی نیز در ابتدای مسیر غار وجود دارد که گردشگران به جهت حوض آب و ستونی که در آن قرار گرفته به آن معبد آناهیتا (الهه آب) می گویند. از دهانه غار که بگذرید به سراشیبی تندی می رسید که پس از طی کردن آن تالار اول را می بینید. ابعاد این تالار 80 در 100 متر است و ارتفاعی برابر با 25 متر دارد که میتوانید بزرگی آن را تصور کنید. تنها قسمتی از غار که نور خورشید به آن می رسد همین جاست و پس از آن با تاریکی مطلق روبرو خواهید شد.
مرز تالار اول و دوم یک دیواره سنگ چین با طول تقریبی 8 متر و پهنای 1.5 متر است. ابعاد تالار دوم 60 در 50 و با ارتفاع 20 متر است. جالب است که در این تالار هیچ گونه غارسنگ (ساختارهایی که در اثر انحلال و رسوب گذاری کانی ها در خلال جریان آب درون غارها ایجاد می شود) مشاهده نشده است. تالار سوم نیز ابعاد 50 در 40 و بلندای 15 متر دارد که سرتاسر آن با استلاکمیت و استلاکتیت‌های زیبا و ستون‌ها و آبشارسنگ‌های خارق‌العاده با اشکال زیبا پوشیده شده است.

 
غارنوردی در غار رود افشان

در این غار ساکت، آرام و تاریک، تنها صدای چکیدن آب را خواهید شنید. در این غار نیز مانند سایر غارها چکیده سنگ ها (استالاکتیک) و چکنده سنگ ها (استالاگمیت) جذابند. اما در این غار اشکال منحصر بفردی مانند گل کلمی، نخودی و نیزه ای دارند. در کف غار نیز به شکل سنگ های بلورین یا خوشه های انگور وجود دارند. اگر تا انتهای غار بروید ممکن است خفاش هایی که به سقف چسبیده اند را نیز ببینید. از آنجا که خفاش ها به خواب زمستانی می روند بهتر است که اگر در این فصل به غار رفتید تا انتها نرفته و مزاحم خوابشان نشوید.
اگر قصد دارید این سفر را تجربه کنید بهتر است که چراغ پیشانی (و نه چراغ‌ قوه دستی) و چند باطری اضافه، کفش کوهنوردی، کلاه ایمنی مخصوص غارنوردی و لباس گرم به همراه داشته باشید. البته برخی گردشگران و افرادی که به غار سفر کرده اند تاکید دارند برای پیشگیری از وقوع مشکل هنگام برگشت، در زمان ورود به غار یک طناب بلند و محکم را همراه خود داشته باشید. برخی دیگر معتقدند گردشگران برای بازدید از این مكان دیدنی، بدلیل تاریکی زیاد و وجود چاله های آبی که بعضی از آنها بسیار عمیق هستند، حتما دسته جمعی و با امكانات و تجهیزات كامل و موتور برق با كابل چند صدمتری عازم شوند. البته در گذشته تلاش هایی برای رساندن برق به غار انجام گرفت، اما به جهت نبود مراقبت کافی و مشخص نبودن متولی کار، کابل ها به سرقت رفتند و عملیات برق کشی نیمه تمام ماند. مسیر راهپیمایی در غار حدود ۸۰۰ متر است. برخی قسمت‌های مسیر برای سهولت رفت ‌وآمد نردبان‌های فلزی قرار داده شده‌است.
چکیدن قطرات آب از سقف به زمین در تالارها موجب تشکیل طاقدیس و ناودیس‌های زیبایی شده‌است. همچنین وجود تعدادی ایوان با سنگچین و مقادیر خرده سفال در آن ها خبر از سکونت انسان‌های روزگاران گذشته در این غار می دهد.

سخن آخر
اگر متولیان گردشگری کشور رسیدگی های لازم را برای این مکان دیدنی انجام دهند به راحتی میتواند مقصد مورد توجه گردشگران  و جهانگردان باشد اما در حال حاضر گردشگران تنها می توانند در مدرسه روستا اقامت داشته باشند. غذاهای محلی روستا مانند ته چین، شیر برنج، حلوای آردی و نان تنوری از دیگر جاذبه های روستا برای گردشگران است.