حرم حضرت معصومه

حرم حضرت معصومه از مکان های زیارتی کشورمان است که در شهر قم واقع شده است و سبب آرامش خاطر بسیاری از ایرانیان و شیعیان سراسر کشور می باشد. افزون بر هموطنانی که در طول سال به زیارت ایشان می روند، شیعیان زیادی از سایر نقاط دنیا راهی شهر قم می شوند تا از حرم مقدس حضرت معصومه دیدن کنند. 

حضرت معصومه

حضرت معصومه (س) نیز مانند حضرت زینب (س) یکی از اشخاص محبوب در تاریخ شیعیان هستند. ایشان دختر امام موسی بن جعفر (امام هفتم شیعیان) و حضرت نجمه خاتون است که در سال 173 هجری قمری در شهر مدینه متولد شده است. ولادت حضرت معصومه روز اول ذیقعده می باشد که به نام "روز دختر" نامگذاری شده و در تقویم ثبت شده است. روز وفات حضرت معصومه را برخی دهم ربیع الثانی و برخی دیگر دوازدهم ربیع الثانی در سال 201 هجری می دانند. پس از فوت ایشان مردم قم با احترام فراوان پیکر پاکش را به سمت آرامگاه فعلی او تشییع نمودند؛ آرامگاهی که هم اکنون در بافت شهری به حسای می آید در آن زمان بیرون شهر بوده و به منطقه باغ بابلان شهرت داشت. نخستین گنبدی که بر فراز قبر کریمه اهل بیت قرار گرفت توسط حضرت زینب (برادرزاده حضرت معصومه) نصب گردید. آرامگاه مطهر ایشان در طول تاریخ بارها مورد مرمت و توسعه قرار گرفته و به شکل امروزی درآمده است. 

زندگینامه حضرت معصومه فراز و نشیب های فراوانی داشته است؛ او در سنین کودکی پدرش را از دست داد و از آن پس تحت حمایت علی ابن موسی الرضا (ع) به زندگی خود ادامه داد. در پی تبعیدی که مامون برای امام رضا در نظر گرفت، ایشان هیچ یک از اهل بیت را همراه خود نبردند؛ حدود یک سال بعد حضرت معصومه با همراهی تعدادی از اقوام به شوق دیدار برادر راهی خراسان شد اما در بین راه و در شهر ساوه تعدادی از دشمنان اهل بیت با آن ها وارد جنگ شدند و تمامی مردان کاروان را به شهادت رساندند. با وقوع این حادثه حضرت معصومه به شدت بیمار شدند و چون امکان پیمون مسافت طولانی را نداشتند درخواست کردند که ایشان را به شهر قم ببرند. سرانجام آن بزرگوار در روز 23 ربیع الاول سال 201 هجری قمری وارد شهر قم شدند و در منزل موسی بن خزرج واقع در میدان میر امروزی سکنی گزیدند. ایشان به مدت 17 روز در شهر مقدس قم زندگی کردند و در این مدت به راز و نیاز با خدا پرداختند و سپس دیده از جهان فرو بستند. 

القاب حضرت معصومه

نام ایشان فاطمه می باشد و مشهورترین لقبی که دارند معصومه است؛ اما حضرت معصومه دارای القابی است که در برخی روایات با آن نام ها به ایشان اشاره شده است. مهم ترین القابی که به او نسبت داده می شود عبارت اند از : طاهره، رشیده، کریمه اهل بیت، حمیده، تقیه، اخت الرضاء، سیده، نقیه، مرضیه، رضیه، محدثه، مقدامه، بره و سیده نساء العالمین . در بخشی از زیارت حضرت معصومه می خوانیم "اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیَّتُهَا الطّاهِرَةُ الحَمیدَةُ البَرَّةُ الرَّشیدَةُ، التَّقِیَّةُ الرَّضِیَّةُ الْمَرْضِیَّةُ" که اشاره ای به اسامی حضرت معصومه می کند. 

تاریخچه حرم حضرت معصومه

حرم حضرت فاطمه معصومه در طول تاریخ تغییرات زیادی را شاهد بوده است. در سال 605 هجری امیر مظفر احمد بن اسماعیل که بزرگ خاندان آل مظفر بود دستور به ساخت کاشی های متنوع را برای حرم داد که این کار توسط بزرگترین استاد کاشی ساز آن دوره انجام شد و پس از 8 سال هم در حرم نصب گردید. در سال 965 هجری شاه طهماسب صفوی اقدام به ساخت ضریحی آجری منقوش به کاشی های هفت رنگ نمود که در اطراف آن منافذی باز گذاشته شد تا مردم بتوانند نذرهای خود را درون ضریح بریزند؛ در سال 1230 هجری قمری ضریح نامبرده شده توسط فتحعلی شاه نقره پوش شد. گذر زمان سبب فرسودگی این ضریح گشت تا جایی که در سال 1280 ضریحی تازه با استفاده از نقره های موجود در خزانه و همچنین نقره های به کار رفته در ضریح فرسوده ساخته شد و نصب گردید. این ضریح ضمن مرمت های انجام شده، سال های طولانی در حرم نصب بود تا اینکه در 1368 هجری شمسی به دستور تولیت آن دوره ضریحی متفاوت با ظرافت های هنرمندانه ساخته شد و در به جای ضریح قبلی نصب گردید. در سال 1380 تعمیراتی بر روی ضریح انجام شد برای مثال تمامی قسمت هایی که از نقره پوشیده شده بود را با نقره های 92 درصد و 100 درصد تعویض نمودند و نمونه قبلی را به خزانه تحویل دادند. همچنین چوب های زیر ضریح شامل پایه ها و ستون ها به دست استادان برجسته اصفهانی ساخته و قلم زنی گشته است. این ضریح که همچنان نیز بر روی قبر مطهر حضرت معصومه قرار دارد، ظرافتی بی مثال داشته که هر فردی تا ساعت ها محو زیبایی و آرامش آن می شود.

معماری حرم حضرت معصومه

حرم این بزرگوار که به کاشی های نفیس و زیبا مزین گردیده در میان بقعه ای به طول حدود 95 متر، عرض 20 متر و ارتفاع 20 متر واقع شده است. در سال 950 دورتادور آرامگاه را دیوار بلندی کشیدند که طول و عرض آن به طور تقریبی 80 و 40 متر می باشد؛ در آن دوره این دیوار را با کاشی های بسیار زیبا آراسته نمودند ولی امروزه آن را مزین به ضریح مشبک نقره نموده اند که جلوه ای باشکوه را ایجاد کرده اند. 

گلدسته های حرم

گلدسته های حرم مطهر حضرت معصومه و زیبایی های منحصر به فردی که دارند از بخش هایی است که توجه گردشگران تور داخلی را به خود جلب نموده است. بر فراز 3 بخش از حرم گلدسته دیده می شود: گلدسته های ایوان طلا، گلدسته های ایوان آینه و گلدسته های صحن نو. این گلدسته ها به کاشی های گرهی مزین گشته و بر روی آن ها اسامی خداوند متعال نظیر "الله"، "محمد" و "علی" حک شده است. 

صحن های حرم

حرم حضرت معصومه 3 صحن دارد که عبارتند از:

• صحن عتیق یا قدیم: عتیق نخستین صحنی است که در این مرقد بنا شده است. این صحن که در ضلع شمالی روضه مبارکه قرار گرفته 4 ایوان دارد. ایوان جنوبی که ایوان طلا نام دارد ورودی صحن به روضه می باشد، ایوان شمالی که ساختمان نقاره خانه بر روی آن مشاهده می شود ورودی فیضیه به صحن است. ایوان غربی نیز ورودی مسجد اعظم به صحن بوده و ایوان شرقی هم ورودی صحن عتیق به صحن نو می باشد. هر یک از این ایوان ها ظرافت و معماری خاص خود را دارند که گردشگران تور قم می توانند از نزدیک شاهد آن ها باشند. 
• صحن نو با اتابکی: یکی دیگر از صحن های حرم مطهر حضرت معصومه صحن نو می باشد که با نام صحن بزرگ نیز شناخته می شود و آن هم 4 ایوان زیبا را در خود جای داده است. ایوان جنوبی ورودی از طرف قبله، ایوان شرقی ورودی از خیابان ارم و ایوان شمالی ورودی از میدان آستانه می باشد. ایوان غربی را با نام ایوان آینه نیز می شناسند که زیبایی های خیره کننده ای دارد، البته هر یک از این ایوان ها آثار هنری چشم نوازی را دارا می باشند که تماشای آن ها لذتبخش است. 
• صحن صاحب الزمان: این صحن با مساحت 8000 مترمربع چهار ورودی دارد که شامل ورودی شمالی یا بست مسجد اعظم، ورودی جنوبی یا خیابان جدیدالاحداث، ورودی شرقی یا شبستان امام خمینی و ورودی غربی یا پل آهنچی می شود. دیواره های اطراف این صحن که متشکل از سیمان سفید و آجر می باشد، به کتیبه های قرآنی منقوش گشته است. 

رواق های حرم

حرم حضرت معصومه دارای 4 رواق است که به شرح زیر می باشند:

• رواق آینه یا شهید بهشتی: این رواق که مختص بانوان می باشد پایین پای حضرت قرار دارد.
• رواق بالاسر: این رواق مابین ضریح و مسجد بالاسر است که دارای گچکاری ها و آینه کاری های چشم نواز می باشد. 
• رواق دارالحفاظ: این رواق بین ضریح و ایوان طلا واقع شده است.
• رواق پیشرو: رواق پیشرو محوطه بین ضریح و مسجد طباطبایی می باشد. 

آدرس حرم حضرت معصومه

ایران/ قم

تلفن حرم حضرت معصومه

02537175305

وب سایت حرم حضرت معصومه

amfm.ir