دریاچه ارومیه

ایران کشوری چهار فصل است که هر فصلش زیبایی های منحصر به فرد خود را دارد، هر کدام از آن ها مناظر متفاوتی را خلق می کنند و بازدید از هر کدام لذت های خاصی دارد، از طرفی از جاذبه های طبیعی بسیاری نیز برخوردار است که هر کدام بسیار دیدنی و تماشایی هستند و می توانند زیبایی های متفاوتی را در مقابل چشمان بیننده قرار دهند، جاذبه هایی همچون آبشار، دشت، کویر، دریا، جنگل، دریاچه و خیلی دیدنی های دیگر که آدمی را محو خود می کند. در این مقاله قصد داریم از یکی از دریاچه های معروف ایران بنویسیم تا شما را بیشتر با آن آشنا کنیم، دریاچه ارومیه که سال هاست زبانزد مردم ایران است و یکی از جاذبه های مهم کشور به شمار می آید، در ادامه با هم به بررسی دریاچه ارومیه می پردازیم. دریاچه ارومیه بزرگرین آبگیر دائمی آسیای غربی محسوب می شود. 

ارتفاع دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه در وسط استان های آذربایجان غربی و شرقی قرار گرفته است، طول آن 120 کیلومتر و عرض آن در هر قسمت متفاوت بوده و بین 15 تا 50 کیلومتر متغیر است، ارتفاع این دریاچه 1300 متر از سطح دریاست و مساحتی بالغ بر 6000 کیلومتر مربع دارد، رودهای سیمینه رود، گادر، زرینه رود، باراندوز، شهر چای، زولا و نازلو به دریاچه ارومیه سرازیر می شوند. عمق این دریاچه نیز در گذشته حدود 6 متر بوده است اما در حال حاضر بسیار کم بوده به طوری که وضعیت آن نگران کننده شده و رو به نابودی است. در دریاچه ارومیه تعداد 102 جزیره کوچک و بزرگ نیز قرار دارد که تمامی آن ها مساحتی بالغ بر 334 کیلومتر مربع دارند، از مهم ترین این جزایر می توان به جزیره اسلامی، کبودان، ایپسر، آرزو و جزایر نه گانه اشاره کرد، آب این دریاچه بسیار شور بوده است و عنوان دومین دریاچه شور جهان را از آن خود کرده است.

تاریخچه دریاچه ارومیه

با توجه به اسنادی که از گذشته برای ما به یادگار مانده است می توان به این پی برد که دریاچه ارومیه در سده نهم پیش از میلاد مسیح وجود داشته چرا که به محلی در منطقه فعلی دریاچه با دو نام مختلف در این اسناد اشاره شده است، این نام ها "پر سواه" به معنی پارسیان و "ماتای" می باشد، اسناد موجود نشان می دهد که در گذشته نام این دریاچه متیان نام داشته و کلمه ای لاتین بوده است، از دیگر نام های این دریاچه که در گذشته بر روی آن نهاده شده می توان به کبودا، ماتینوس و چیچست اشاره کرد اما از نام های اصلی که بر روی آن نهاده شده رضائیه می باشد که در زمان پهلوی این نام برایش انتخاب گردید، بد نیست بدانید این دریاچه به زبان ترکی اورمو گولو و به زبان ارمنی کبوتان نامیده می شود. در حال حاضر این دریاچه، ارومیه نام دارد و با همین نام نیز شناخته شده است، این دریاچه به عنوان منطقه حفاظت شده زیست کره در یونسکو به ثبت رسیده است و بزرگترین دریاچه داخلی ایران به شمار می آید.

تغییر رنگ دریاچه ارومیه

در سال های اخیر توجهی بیش از پیش به دریاچه ارومیه شده است و در آن گونه های متفاوت و متنوعی از جانوران به صورت زنده و فسیل یافت شده ، جزایر متعددی که در دریاچه واقع گردیده به زیستگاه گونه های مختلفی از پرندگان بدل شده است که سبب شده سازمان محیط زیست ایران بیشتر نقاط این دریاچه را به عنوان پارک ملی معرفی کرده و در سال 1352 این دریاچه را در فهرست پارک های ملی ایران به ثبت برساند، دریاچه ارومیه یکی از ذخیره گاه های نه گانه زیست کره ایران است. جالب است بدانید که در سال گذشته با بارندگی های زیادی که در ایران رخ داد سطح آب این دریاچه افزایش یافته و باعث فعالیت ارتیماهای موجود در آن گردید که این امر موجب عوض شدن رنگ دریاچه شده و از آبی به قرمز تغییر کرد که سبب جذابیت هر چه بیشتر دریاچه شد و آن را تماشایی تر کرد.

دریاچه ارومیه رو به نابودی

همانطور که در اوایل این مقاله گفته شد دریاچه ارومیه در سال های اخیر شرایط مطلوبی ندارد و رو به نابودی است، از عواملی که سبب خشک شدن دریاچه ارومیه شده است، می توان به جلوگیری از آبریزهای منتهی به دریاچه، برداشت بی رویه آب آن، تغییر شرایط آب و هوایی و وقوع خشکسالی اشاره کرد. از مهم ترین دلایل جلوگیری از آبریزها نیز ایجاد سد، حفر چاه های غیر مجاز، افزایش دمای هوای جهانی، جاده میان رو دریاچه ارومیه و غیره می باشد که سبب آسیب های وارده شد. در ادامه به توضیح مختصری از هر یک می پردازیم .
در اطراف دریاچه ارومیه و در مسیر رودخانه هایی که به این دریاچه منتهی می شده است تعداد زیادی سد ایجاد شده که سبب جلوگیری از آب رودخانه ها گردیده و به سد ها منتقل شده است، از این رو میزان آب ورودی به این دریاچه به مرور و با ساخت سد های بیشتر، کاهش و سبب کم آبی آن شده است. در حال حاضر تعداد 62 سد در محدوده های آذربایجان غربی، ارومیه و کردستان ساخته شده که تعداد 34 سد به بهره برداری رسیده است و موجب تأثیر بد بر روی وضعیت دریاچه ارومیه شده است.
حفر چاه های غیر قانونی نیز از دیگر عواملی نام برده شد که این دریاچه را رو به زوال برده است، تعداد 48 حلقه چاه نیز در محدوده های مختلف دریاچه حفر شده که موجب کم شدن سطح آب های زیر زمینی گردیده در نتیجه بر میزان آب موجود در دریاچه نیز موثر بوده و موجب سیر نزولی وضعیت آن شده است.

مهم ترین دلیل نابودی دریاچه ارومیه

از مهم ترین دلایل زوال دریاچه ارومیه نیز افزایش دمای هوای جهانی است که به آن اشاره شد، در 20 سال گذشته دمای هوای کره زمین به طور میانگین 2 درجه سانتی گراد افزایش داشته است، شاید این مقدار به چشم نیاید اما تأثیر به سزایی در شرایط کره زمین از جمله دریاچه ارومیه داشته است، افزایش دمای کره زمین باعث کم شدن بارش های فصلی و سالانه گردیده که این شرایط را بحرانی تر کرده است.
از دیگر عواملی که در آسیب دیدن دریاچه ارومیه در بالا ذکر شد، جاده میان رو در وسط دریاچه می باشد، چند سالی است جاده ای غیر اصولی در وسط دریاچه ارومیه ساخته شد که این دریاچه را به دو نیمه تبدیل کرد که با بررسی کارشناسان گفته شد که این جاده نیز در خشک شدن دریاچه بی تأثیر نبوده و در واقع به عومل دیگر در آسیب دیدن دریاچه کمک کرده و به روند آن سرعت بخشیده است.

نجات دریاچه ارومیه

حال سوال اینجاست که آیا می توان این آسیب را جبران کرد تا وضعیت دریاچه ارومیه رو به بهبودی رود؟ در سال های اخیر با وضعیت نگران کننده ای که دریاچه ارومیه یافته است سازمان ها و ارگان های مربوطه به این فکر افتاده اند تا به دنبال راه حل هایی باشند، از جمله این راه کارها باز شدن دریچه های سدها می باشد تا آب این سد ها به دریاچه ریخته شود و دوباره پر آب گردد، صرفه جویی در استفاده از آب دریاچه به منظور آبیاری مزارع و باغ های اطراف نیز از دیگر راه حل ها بیان شده، برداشت آب چاه های حفر شده نیز باید کنترل شود تا بی رویه استفاده نگردد. اگر این عواملی که نام برده شد رعایت گردد شاید بتوان دریاچه ارومیه را نجات داد، تا به الان سطح آب این دریاچه حدود یک سوم کاهش یافته که اگر به آن توجه نشود قطعا در سال های آتی این دریاچه خشک می شود و چیزی از آن باقی نمی ماند . 

شهر ارومیه دریاچه های دیگری نیز دارد که از مهم ترین آن ها می توان به دریاچه مار میشو اشاره کرد، گردشگران تور ارومیه می توانند از این جزیره نیز در کنار دیگر جاهای دیدنی ارومیه بازدید داشته باشند. بد نیست بدانید بزرگترین دریاچه جهان نیز متعلق به ایران می باشد که همان دریاچه خزر است.