جنگل گلستان در واقع یک پارک ملی خوش منظر در استان های گلستان و خراسان شمالی می باشد که دارای مناظری دیدنی و بی همتا است. این جنگل در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی قرار دارد. برای آشنایی بیشتر با جنگل زیبای گلستان، این قسمت از سایت لحظه آخر را همراهی نمایید. این جنگل سرسبز، نخستین پارک ملی ثبت شده در ایران است؛ از همین رو از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و حتی در میراث جهانی یونسکو با عنوان ذخیره گاه زیست کره ثبت شده است.
حیات وحش پارک
به طور کلی 302 گونه جانوری و 1350 گونه گیاهی متنوع در این مکان به ادامه حیات می پردازند که برخی از آن ها تنها در این جنگل دیده می شوند. این پارک یکی از مهم ترین زیستگاه های پستانداران ایران به شمار می رود که نمونه ای از آن ها خرس قهوه ای، گوسفند و بز وحشی، قوچ و میش اوریال، پلنگ، خرس، شوکا، آهوی ایرانی، وشق، گرگ، گراز و مرال می باشند. حتی پارک های ملی اروپایی که دارای مساحت بسیار زیادی هستند نیز از لحاظ تنوع زیستی با پارک ملی گلستان قابل مقایسه نمی باشند. در سال 1350 حدود 150 راس قوچ و میش اوریال در این مکان وجود داشت که تعداد قابل توجهی در سطح جهانی (سه چهارم کل جمعیت گوسفندان اوریال) بود. این حیوانات که امروزه نماد پارک به حساب می آیند، در ارتفاعات جنوبی دیده می شوند. خرس قهوه ای و پلنگ گوشت خواران بزرگ پارک ملی هستند و سمور جنگلی هم از گوشت خوارانی است که گفته می شود تنها در این مکان دیده شده و این امر ارزش ژنتیکی پارک را بالا برده است. گرازهای موجود در پارک، برخلاف سایر حیوانات هیچ ترسی از انسان ندارند و از آن جایی که اغلب در کناره های جاده موجود در پارک حضور دارند، رفتاری بی پروا با انسان ها دارند؛ حتی گاهی اوقات دیده شده که از دست انسان ها غذا می گیرند و می خورند.
حدود 150 گونه پرنده در این مکان وجود دارد که 62 گونه بومی پارک هستند و 48 گونه تنها در فصل بهار و تابستان حضور دارند. برخی از این پرندگان عبارت اند از: قرقی، دلیجه، سارگپه، دال سیاه، عقاب دریایی دم سفید، هما، جغد خال دار، سارگپه پابلند، عقاب دوبرار، دال، بالابان، کبک، توکای باغی، تیهو، کوکر سینه سیاه، قرقاول، زنگوله بال، دارکوب سیاه، ابیا، بلدرچین معمولی، بلبل، زردپره ها، دم سرخ ها، سهره ها، زنبورک ها و مگس گیرها. از میان تمامی جانورانی که در این مکان زیست می کنند، 19 گونه در خطر انقراض می باشد که بالابان، هما، روباه ترکمنی و گیلان شاه خال دار از جمله آن ها می باشد. برخی از جانورانی که بیشتر مورد شکار غیر مجاز قرار می گیرند شوکا، قوچ و میش، مرال و کل و بز می باشند.
افزون بر درختان بی شمار و سر به فلک کشیده ای که در پارک وجود دارند، گیاهانی از قبیل: بلند مازو، ارس، بلوط، انجیلی، نمدار، زبان گنجشک، شیردار، آزاد، توسکا، بارانک، توت، داغداغان، ولیک، سیاه تلو، شیر خشت، تمشک، گلابی وحشی، تاغ، پرند، کلاه میر حسن، چوبک، خارشتر، ممرز، افرا، خرمندی، پلت، کرکو، آوری، شیردار، انجیر، ملچ، ازگیل، زالزالک، گوجه وحشی، گردو، انار وحشی، زرشک، گز، کاروان کش، گون و درمنه نیز در نقاط مختلف پارک ملی گلستان مشاهده می شوند.
اصلی ترین مسیر ارتباطی محور شمالی کشور و یکی از محورهای ارتباطی تهران – مشهد از میانه های این جنگل عبور می کنند. مسیر تهران مشهد در عمیق ترین دره این منطقه قرار گرفته که از سمت غرب از روستای تنگراه آغاز شده و در حد جنوبی پارک با عبور از روستای دشت به سمت بجنورد امتداد پیدا می کند. لازم به ذکر است که بگوییم رودخانه مادرسو نیز در همین دره قرار دارد. احداث این جاده باعث شده که تلفات پستانداران در جاده آمار بالایی پیدا کند به گونه ای که در سال 1384 حدود 130 گونه حیوانی در اثر برخورد با اتومبیل مسافران کشته شدند. همچنین رخدادهای طبیعی همچون سیل های متوالی که در این منطقه اتفاق افتاد منجر به تلفات حیوانی زیادی در این مکان گشته است. نتیجه می گیریم که حوادث طبیعی و تصرفات انسانی در این منطقه، موجب نابودی بخشی از حیوانات پارک ملی گلستان گشته و تهدیدی جدی برای آن محسوب می شود. حوادث طبیعی امری غیر قابل پیشبینی و پیشگیری می باشد ولی می توان مانع احداث جاده هایی با این حجم تردد شد. البته لازم به ذکر است که بگوییم تاکنون چند مرتبه تصمیماتی مبنی بر تبدیل محور تهران مشهد به جاده ای توریستی و انتقال جاده اصلی به مسیری دیگر انجام شده ولی هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
تاریخچه
در سال 1336 نام جنگل های انبوه این منطقه را "منطقه حفاظت شده آلمه وایشکی" نهادند و حفاظت از آن را به کانون شکار سپردند. در سال 1342 تصمیم بر این شد که نام "پارک محمدرضا شاه" بر آن نهاده شود؛ اما سال بعد آن را باغ وحش نامیدند. عنوان باغ وحش تا سال 1350 بر روی این جنگل ها باقی ماند تا اینکه محدوده ای (قرخود) با وسعت چشمگیر 34 هزار هکتار در شرق پارک اضافه شد، به همین دلیل نام آن را به پارک ملی تغییر دادند. این پارک در سال 1354 به عنوان اولین پارک ملی ایران ثبت گردید. همچنین در سال 1387 این منطقه به عنوان پانزدهمین اثر ملی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، منطقه وسیع قرخود و منطقه معروف آلمه از این پارک تفکیک شده و نام این جنگل ها به "پارک ملی گلستان" تغییر یافت. این نام همواره در طول سالیان گذشته باقی ماند و هیچ تغییری پیدا نکرد. هم اکنون سازمان محیط زیست حفاظت از این پارک ملی باارزش را بر عهده دارد.
کارکنان پارک
تعداد کل نیروهای حفاظتی پارک به 53 نفر می رسد که در هر شیفت حداکثر 20 نفر می توانند حضور داشته باشند. 32 نفر از تعداد کل افراد مامور اجرایی هستند. 12 پاسگاه محیط بانی در داخل پارک وجود دارد که تنها 8 پاسگاه فعال هستند و 4 پاسگاه دیگر به دلیل کمبود نیرو بلااستفاده می باشند.
موقعیت مکانی
مساحت بزرگترین پارک طبیعی ایران، در حدود 900 کیلومترمربع و محیط پارک به طور تقریبی 198 کیلومتر است. این پارک در مرز مشترک استان های خراسان، سمنان و گلستان قرار دارد. بخش چشمگیری از این پارک ملی در استان گلستان قرار دارد و حدود 34 درصد از آن در خراسان شمالی واقع شده است به همین دلیل آن را گلستان نامیده اند. خوب است بدانید که بخش کوچک و ناچیزی از پارک هم در استان سمنان قرار گرفته دارد. این پارک از سمت غرب از روستای تنگراه آغاز می شود و در شرق در روستای رباط قره بیل خراسان شمالی پایان می یابد. بجنورد در فاصله حدود 130 کیلومتری، گنبد در فاصله 55 کیلومتری و گرگان در فاصله 2 ساعت از جنگل گلستان واقع شده اند و نزدیک ترین شهرها به این پارک باارزش می باشند. وجود اختلاف ارتفاع 2000 متری در پارک ملی گلستان شرایط جوی گوناگونی را در آن پدید آورده که شاهد اختلاف بارندگی 500 میلی متری سالانه در آن می باشیم.
مکان های دیدنی پارک
معروف ترین آبشارهای این پارک "آق سو" و "آبشار جنگل گلستان" می باشند که ارتفاعی در حدود 70 متر دارند و آب دهی آن ها 30 لیتر بر ثانیه است. وجود این آبشارها دلیلی برای هوای مطبوع و خنک پارک هستند. رودخانه های متعدد و 21 چشمه هم در این پارک بکر وجود دارد که زیبایی های بصری آن را نزد گردشگران تور شمال چندین برابر کرده است. برخی از مهم ترین دره ها و کوه هایی که در این پارک وجود دارند عبارت اند از: آدنس، قره قون، آلوباغ، یکه قدم، تنگه گل، قوفی قورچی، شاخا، المه، قره قاشلی، دره های آلمه، قرغون، آلی دالی، خشک، قزقلعه، آنسر، آق سو و جمشیدآباد. قله بیلی کوه هم از زیباترین قله هایی است که در جنگل گلستان وجود دارد.
آبشار فصلی اوچر که در فصل بهار می توانیم از تماشای آن لذت ببریم، دارای ارتفاع 110 متر می باشد و از زیبایی های چشم نواز پارک به شمار می رود. تالاب طبیعی پارک هم گزینه مناسبی برای بازدید می باشد که توجه توریست های تور داخلی را به خود جلب کرده است. قدم زدن در میان برگ های خزان و آرامش بدون وصف این پارک یکی از تفریحات بی نظیری است که می توانید تجربه کنید.
پارکینگ های پارک
پارکینگ های گلستان، آبشار و تنگ راه مکان هایی هستند که توریست های می توانند خودروی شخصیشان را در آن متنوقف نمایند و با خیالی آسوده به گشت و گذار در این طبیعت شگفت انگیز بپردازند. در این پارکینگ ها امکاناتی همچون: سرویس بهداشتی، میز، نیمکت، زباله دانی و اجاق وجود دارد. ماموران محیط زیست در نقاط مختلف پارک حضور دارند که برای دریافت هرگونه راهنمایی می توانید از آن ها کمک بخواهید. ساختمانی در پارک وجود دارند که به منظور نمایشِ فیلم هایی پیرامون مسائل زیست محیطی ایجاد شده اند.
قطع درختان جنگل گلستان
همان گونه که در بالا اشاره کردیم، جاده پرترددی در میان این پارک وجود دارد که طبیعتا از قطع تعداد زیادی درخت ایجاد شده است. تنها 7 درصد از مساحت کل کشور ما را جنگل ها تشکیل داده اند، از همین ور در حفظ آن باید کوشا باشیم. قطع درختان علاوه بر آسیب های زیست محیطی، کاری غیر اخلاقی بوده زیرا درختان نیز همچون سایر موجودات زنده حق ادامه حیات دارند. این درختان بخش مهمی از محیط زیست می باشند و بقای آن ها بر زیبایی های کشورمان می افزاید.
آتش سوزی در جنگل گلستان
در تیر ماه سال 1397 یک آتش سوزی بزرگ در جنگل گلستان رخ داد که باعث نابودی قسمتی از جنگل شد. این آتش سوزی در ابتدا از بخش های شرقی که در خراسان شمالی واقع شده آغاز شد؛ بوته زارها و علفزارهای موجود در اطراف این منطقه تاثیر به سزایی در این رخداد داشت. با گرمای هوا و وزش باد، این آتش به مناطق دیگر نیز انتقال پیدا کرد؛ گفته می شود که 150 هکتار از زمین های این پارک ملی در آن سال دچار آتش سوزی شد که تنها 30 هکتار آن جنگل بوده و 120 هکتار عرصه های مرتعی و علفزار بوده است. سرانجام با حضور تیروهای انسانی، ارتش، نیروهای امدادی و آتش نشانی در منطقه، از بسط پیدا کردنِ بیشتر آتش جلوگیری به عمل آمد.
بهترین زمان بازدید
گردشگران تور شمال در هر 4 فصل سال می توانند بازدیدی لذتبخش در این منطقه داشته باشند؛ هر فصل زیبایی های خاصی در این پارک به نمایش گذاشته می شود که تماشای آن ها خالی از لطف نیست. اما بهترین زمانی که برای بازدید از پارک می توانید انتخاب نمایید بهار و تابستان می باشد. در فصل پاییز هم مناظر چشم نوازی در این پارک وجود دارد که زیباترینِ آن ها برگ های رنگارنگ می باشد.
در این مکان اقامتگاهایی جهت اسکان موقت وجود دارد که توریست ها می توانند بهره مند شوند.
آدرس: استان گلستان/ شهرستان مینودشت/ 15 کیلومتری شهر گالیکش
