جنگل گلستان در واقع یک پارک ملی بسیار زیبا در استان‌های گلستان و خراسان شمالی است که مناظری بسیار چشم‌نواز و دیدنی دارد. این جنگل سرسبز را باید نخستین پارک ملی ثبت شده در ایران دانست که در میراث جهانی یونسکو با عنوان ذخیره‌گاه زیست کره ثبت شده است. در این مطلب قصد داریم همه چیز را درباره پارک ملی گلستان بررسی کنیم. اگر شما هم علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع هستید با ما تا انتهای این مطلب از وب‌سایت لحظه آخر همراه باشید.
حیات وحش جنگل گلستان
به طور کلی 302 گونه جانوری و 1350 گونه گیاهی متنوع در جنگل گلستان وجود دارند که برخی از آنها فقط در این جنگل دیده می‌شوند. این پارک یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پستاندارانی همچون خرس قهوه‌ای، گوسفند، بز وحشی، قوچ و میش اوریال، پلنگ، خرس، شوکا، آهوی ایرانی، وشق، گرگ، گراز و مرال محسوب می‌شود. حتی پارک‌های ملی اروپایی که دارای مساحت بسیار زیادی هستند را نیز از لحاظ تنوع زیستی، نمی‌توان با پارک ملی گلستان مقایسه کرد. در سال 1350 حدود 150 راس قوچ و میش اوریال در این مکان وجود داشت که تعداد قابل توجهی در سطح جهانی (سه چهارم کل جمعیت گوسفندان اوریال) بود. امروزه این حیوانات که نماد این جنگل به حساب می‌آیند، در ارتفاعات جنوبی دیده می‌شوند.
خرس قهوه‌ای و پلنگ، گوشت‌خواران بزرگ پارک ملی گلستان هستند. سمور جنگلی هم از گوشت‌خوارانی است که گفته می‌شود فقط در این مکان وجود دارد. گرازهای موجود در پارک، برخلاف سایر حیوانات هیچ ترسی از انسان ندارند و از آن جایی که اغلب در کناره‌های جاده موجود در پارک حضور دارند، رفتاری بی‌پروا با انسان‌ها دارند؛ حتی گاهی اوقات دیده شده که از دست انسان ها غذا می‌گیرند و می‌خورند.
از میان تمامی جانورانی که در این مکان زندگی می کنند، 19 گونه از جمله بالابان، هما، روباه ترکمنی و گیلان شاه خال‌دار در خطر انقراض هستند. برخی از جانورانی که بیشتر مورد شکار غیر مجاز قرار می گیرند شوکا، قوچ و میش، مرال و کل و بز نام دارند.
چه پرندگانی در جنگل گلستان زندگی می‌کنند؟
حدود 150 گونه پرنده در این مکان وجود دارد که 62 گونه بومی پارک هستند و 48 گونه تنها در فصل بهار و تابستان در این جنگل حضور پیدا می‌کنند. از میان این پرندگان می‌توان به قرقی، دلیجه، سارگپه، دال سیاه، عقاب دریایی دم سفید، هما، جغد خال دار، سارگپه پابلند، عقاب دوبرار، دال، بالابان، کبک، توکای باغی، تیهو، کوکر سینه سیاه، قرقاول، زنگوله بال، دارکوب سیاه، ابیا، بلدرچین معمولی، بلبل، زردپره‌ها، دم سرخ ها، سهره ها، زنبورک‌ها و مگس گیرها اشاره کرد.
مختصری درباره پوشش گیاهی پارک ملی گلستان
افزون بر درختان بی‌شمار و سر به فلک کشیده‌ای که در جنگل گلستان وجود دارند؛ گیاهانی از قبیل بلند مازو، ارس، بلوط، انجیلی، نمدار، زبان گنجشک، شیردار، آزاد، توسکا، بارانک، توت، داغداغان، ولیک، سیاه تلو، شیر خشت، تمشک، گلابی وحشی، تاغ، پرند، کلاه میر حسن، چوبک، خارشتر، ممرز، افرا، خرمندی، پلت، کرکو، آوری، شیردار، انجیر، ملچ، ازگیل، زالزالک، گوجه وحشی، گردو، انار وحشی، زرشک، گز، کاروان کش، گون و درمنه نیز در نقاط مختلف پارک ملی گلستان مشاهده می‌شوند.
عبور جاده از دل جنگل گلستان و خطرات آن
اصلی‌ترین مسیر ارتباطی محور شمالی کشور و یکی از محورهای ارتباطی تهران – مشهد از میانه‌های این جنگل می‌گذرد. مسیر تهران مشهد در عمیق‌ترین دره این منطقه قرار گرفته که از سمت غرب از روستای تنگراه آغاز شده و در حد جنوبی پارک با عبور از روستای دشت به سمت بجنورد امتداد پیدا می کند. احداث این جاده باعث شده که تلفات پستانداران در جاده آمار بالایی پیدا کند؛ تا جایی که در سال 1384 حدود 130 گونه حیوانی در اثر برخورد با اتومبیل مسافران کشته شدند.
همچنین رخدادهای طبیعی همچون سیل‌های متوالی که در این منطقه اتفاق افتاد منجر به تلفات حیوانی زیادی در این مکان گشته است. نتیجه می‌گیریم که حوادث طبیعی و تصرفات انسانی در این منطقه، موجب نابودی بخشی از حیوانات پارک ملی گلستان گشته و تهدیدی جدی برای آن محسوب می شود.
حوادث طبیعی امری غیر قابل پیشبینی و پیشگیری است ولی می‌توان مانع احداث جاده‌هایی با این حجم تردد شد. البته لازم به ذکر است که بگوییم تاکنون چند مرتبه تصمیماتی مبنی بر تبدیل محور تهران مشهد به جاده‌ای توریستی و انتقال جاده اصلی به مسیری دیگر انجام شده ولی هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
تاریخچه پارک ملی گلستان
در سال 1336، نام « آلمه وایشکی» روی جنگل‌های انبوه این منطقه گذاشته شد و حفاظت از آن به کانون شکار سپرده شد. در سال 1342 نام این پارک ملی به «پارک محمدرضا شاه» تغییر پیدا کرد. این نام پس از چندین سال (1350) با «باغ وحش» عوض شد. در این سال محدوده «قرخود» با وسعت 34 هزار هکتار در شرق پارک اضافه گشت و به همین دلیل نام آن را به پارک ملی تغییر دادند. بالاخره نام جنگ گلستان در سال 1354 به‌عنوان اولین پارک ملی ایران به ثبت رسید. در سال 1387 این جنگل به‌عنوان پانزدهمین اثر ملی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت. در سال‌های اخیر پارک ملی گلستان هیچ تغییر چشمگیری نداشته است و هم اکنون سازمان محیط زیست حفاظت از این جنگل را بر عهده دارد.
موقعیت مکانی پارک ملی گلستان
جنگل گلستان 115 کیلومتری غرب بجنورد و 30 کیلومتری شرق گالیکش قرار گرفته است. این پارک درواقع در مرز سه استان گلستان، خراسان و سمنان قرار دارد. حدود 34 درصد از این پارک در خراسان شمالی واقع شده و بخش کوچک و ناچیزی هم در استان سمنان قرار گرفته است. اما بخش چشمگیری از این پارک ملی در استان گلستان قرار دارد و به همین دلیل هم آن را گلستان نامیده‌اند. این پارک از سمت غرب از روستای تنگراه آغاز می‌شود و در شرق در روستای رباط قره بیل خراسان شمالی پایان می‌یابد.
آدرس و مسیر دسترسی به جنگل گلستان
برای رفتن به پارک ملی گلستان باید ابتدا به گرگان بروید و سپس مسیر خود را به سمت شمال غرب ادامه دهید تا به روستای علی آباد کتول برسید. در ادامه مسیر باید از شهر آزادشهر به گالیکشو بروید و پس از طی کردن چند کیلومتر خود را مقابل این پارک ملی پیدا کنید.
آن دسته از گردشگران که قصد دارند از استان خراسان به این پارک کلی بروند باید ابتدا به سمت بجنورد حرکت کنند و سپس مسیر خود را به سمت شمال غربی ادامه دهند تا به جنگل گلستان برسند. شما می‌توانید موقعیت مکانی پارک ملی گلستان را در نقشه زیر مشاهده کنید.
- آدرس: استان گلستان/ شهرستان مینودشت/ 15 کیلومتری شهر گالیکش
بهترین زمان بازدید از جنگل گلستان
در هر چهار فصل سال می‌توان از پارک ملی گلستان بازدید کرد. هر فصل زیبایی‌های مخصوص به خود را در به نمایش می‌گذارد و تماشای این زیبایی‌ها خالی از لطف نیست. اما بهترین زمانی که برای بازدید از پارک می‌توانید انتخاب کنید، فصل‌های بهار و تابستان است. در فصل پاییز هم مناظر چشم‌نوازی در این پارک وجود دارد که زیباترینِ آنها برگ‌های رنگارنگ است.
مکان های دیدنی پارک
معروف‌ترین آبشارهای این پارک «آق سو» و «آبشار جنگل گلستان» هستند که حدود 70 متر ارتفاع دارند و میزان آبی که از این آبشارها می‌ریزد، 30 لیتر بر ثانیه است. این آبشارها با حضورشان آب و هوای جنگل گلستان را مطبوع و خنک کرده‌اند.
همچنین در جنگل گلستان 21 جشمه و تعداد زیادی رودخانه وجود دارد که زیبایی این محیط را صد چندان کرده‌اند. از دیگر جاذبه‌های موجود در این پارک ملی می‌توان به تعداد زیادی دره و کوه اشاره کرد که نام برخی از آنها به شرح زیر است:
- آدنس
- قره قون
- آلوباغ
- یکه قدم
- تنگه گل
- قوفی قورچی
- شاخا
- المه
- قره قاشلی
- دره های آلمه
- قرغون، آلی دالی
- خشک، قزقلعه
- آنسر
- آق سو
- جمشیدآباد
- قله بیلی
یکی دیگر از جاذبه‌هایی که در دل جنگل گلستان می‌توان پیدا کرد، آبشار فصلی اوچر است. این آبشار 110 متر ارتفاع دارد و یک منظره طبیعی فوق‌العاده زیبا محسوب می‌شود. یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی این منطقه که نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرده، تالاب طبیعی است.
کارکنان جنگل گلستان
تعداد کل نیروهای حفاظتی پارک به 53 نفر می‌رسد که در هر شیفت حداکثر 20 نفر می‌توانند حضور داشته باشند. 32 نفر از تعداد کل افراد مامور اجرایی هستند. 12 پاسگاه محیط بانی در داخل پارک وجود دارد که تنها هشت پاسگاه فعال هستند و چهار پاسگاه دیگر به دلیل کمبود نیرو بلااستفاده مانده‌اند.
پارکینگ های پارک ملی گلستان
گردشگران می‌توانند خودروهای خود را در پارکینگ‌های پارک ملی گلستان، آبشار و تنگ راه پارک نمایند و با خیالی آسوده به گشت و گذار در این طبیعت شگفت‌انگیز بپردازند. در این پارکینگ‌ها می‌توان امکاناتی همچون سرویس بهداشتی، میز، نیمکت، زباله‌دانی و اجاق پیدا کرد. مأموران محیط‌زیست در نقاط مختلف پارک حضور دارند که برای دریافت هرگونه راهنمایی به سوی امکانات پارک ملی گلستان، می‌توانید از آنها کمک بخواهید. در این جنگل، ساختمان‌هایی هم دیده می‌شوند که به‌منظور نمایش فیلم‌هایی پیرامون مسائل زیست محیطی ایجاد شده‌اند.
چرا پارک ملی گلستان در خطر نابودی است؟
پارک ملی گلستان در طول سال‌های حیاتش، اتفاقات و حوادث زیادی را تجربه کرده اما، از زمانی که انسان وارد زندگی مدرن شد، آن بخش از حوادث که به دست انسان صورت می‌گیرد، بیشتر از قبل شده است. در ادامه دو مورد از جدی‌ترین اتفاقاتی که در سال‌های اخیر جنگل گلستان را یک قدم به پرتگاه نابودی نزدیک کرده است، بررسی خواهد شد.
قطع درختان جنگل گلستان
همان‌گونه که در بالا اشاره کردیم، جاده پرترددی در میان این پارک وجود دارد که طبیعتا از قطع تعداد زیادی درخت ایجاد شده است. تنها 7 درصد از مساحت کل کشور ما را جنگل‌ها تشکیل داده‌اند و به همین دلیل باید در حفظ این درصد کوشا باشیم. قطع درختان علاوه بر آسیب‌های زیست‌محیطی، کاری غیر اخلاقی بوده زیرا درختان نیز همچون سایر موجودات زنده حق ادامه حیات دارند. این درختان بخش مهمی از محیط زیست هستند و بقای آنها بر زیبایی‌های کشورمان می افزاید و به تولید اکسیژن نیز کمک زیادی می‌کند.
آتش سوزی در جنگل گلستان
در تیر ماه سال 1397 یک آتش‌سوزی بزرگ در جنگل گلستان رخ داد که باعث نابودی قسمتی از جنگل شد. این آتش‌سوزی در ابتدا از بخش‌های شرقی که در خراسان شمالی واقع شده آغاز شد؛ بوته‌زارها و علفزارهای موجود در اطراف این منطقه تأثیر به سزایی در این رخداد داشت. با گرمای هوا و وزش باد، این آتش به مناطق دیگر نیز انتقال پیدا کرد. در آن سال 150 هکتار از زمین‌های پارک ملی گلستان دچار آتش‌سوزی شد که تنها 30 هکتار آن جنگل بوده و 120 هکتار دیگر شامل مراتع و علفزار می‌شده است. سرانجام با حضور نیروهای انسانی، ارتش، نیروهای امدادی و آتش‌نشانی در منطقه، از بسط پیدا کردنِ بیشتر آتش جلوگیری شد.
تجهیزات لازم برای بازدید از جنگل گلستان
از آنجایی که بازدید از جنگل گلستان، پیاده‌روی زیادی دارد، لازم است در طول این بازدید وسایل و تجهیزاتی با خود داشته باشید. در ادامه لیستی از این تجهیزات را می‌توانید ببینید.
- چند دست لباس گرم و معمولی
- لباس ضد آب
- کفش کوه‌پیمایی
- کوله پشتی
- خوراکی خشک و مقوی مانند آجیل
- باتوم کوهنوردی
- کرم ضد آفتاب
- آب آشامیدنی لازم
چرا باید از پارک ملی گلستان بازدید کرد؟
در این مطلب همه چیز را درباره پارک ملی گلستان بررسی کردیم. این پارک را باید یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی استان‌های گلستان و خراسان شمالی دانست که زیستگاه شمار زیادی جانوران محسوب می‌شود. این جنگل به خاطر تنوع جانوری بالایش نیز حائز اهمیت است. همه این‌ها را می‌توان دلایل کافی برای بازدید از پارک ملی گلستان دانست.
