دشت لار یکی از زیباترین طبیعت های کشورمان را دارد که سالانه گردشگران بی شماری برای گشت و گذار و تفریح راهی این منطقه بکر می شوند. از سال 1354 دشت لار به عنوان پارک ملی لار شناخته می شود اما هنوز هم افراد زیادی آن را با نام دشت لار می شناسند. در سال 1361 مصوبه ای مطرح گردید که بر اساس آن پارک ملی لار به عنوان منطقه حفاظت شده اداره شود و از سال 1370 نیز شکار و تیراندازی در برخی از مناطق آن ممنوع اعلام شد. پارک ملی به محدوده ای که شامل رودخانه، دشت، کوهستان، مرتع، جنگل، بیشه، کوهستان و در برخی مواقع گونه ای از جانداران می باشد، گفته می شود.
دشت یا پارک ملی لار را به گل های زرد و شقایقی که در فصل بهار در آن می رویند، می شناسیم که در کنار چشمه های زلال، جلوه ای تماشایی را به وجود آورده است.اطراف این دشتِ خوش منظر، هیچ گونه نشانه ای از زندگی شهری یا روستایی وجود ندارد و همین امر، دلیلی برای بکر ماندن منطقه بوده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در گذشته های دور، پادشاهان ایرانی این دشت را به عنوان اردوگاه خود انتخاب می کردند و در روزهای گرم تابستان به این منطقه خوش آب و هوا می رفتند.
موقعیت جغرافیایی دشت لار
دشت لار با وسعت زیادی که دارد علاوه بر بخش هایی از استان تهران، بخشی از استان مازندران را هم فرا گرفته است. دشت لار در کوهپایه قله دماوند واقع شده که بخش لاریجان شهرستان آمل را هم در بر گرفته است. این دشت زیبا از شمال با کوه های شهرستان نور مازندران، از جنوب با افجه، امامه و لواسان تهران، از شمال شرق و شرق با کوه دماوند، از جنوب شرق با پلور مازندران، ایرا و شهرستان دماوند و از سمت غرب با خاتون بارگاه و گرمابدر همجوار می باشد. در گذشته این ناحیه جزئی از نواحی تاریخی قصران از توابع "ری" محسوب می شده و آن را با نام لار قصران می شناختند؛ در بسیاری از کتب تاریخی هم نام این منطقه دیده می شود. گردشگران تور تهران می توانند به راحتی از این دشت زیبا دیدن کنند.
وسعت کلی منطقه لار در حدود 73500 هکتار می باشد که از این میان 31000 هکتار به عنوان پارک ملی شناخته می گردد.
آب و هوای دشت لار
بارش برف و باران در مناطق کوهستانی امری طبیعی می باشد که دشت لار هم از آن مستثنی نیست. در اکثر مواقع شاهد بارش برف در این منطقه می باشیم که چهره ای جذاب به دشت لار و کوه های آن می بخشد. میانگین بارش سالانه لار در سال های اخیر 553 میلی لیتر می باشد. بیشترین مقدار بارش ها در ماه اسفند و کمترین میزان آن در شهریور رخ می دهد.
سردترین ماه های سال دی و بهمن است و گرم ترین ماه های سال هم تیر و مرداد می باشد. دمای این منطقه در فصل تابستان تا +31 درجه و در زمستان تا -37 درجه متغیر است و به طور کلی میانگین درجه حرارت سالانه در لار 5.2 درجه سانتی گراد می باشد. گاهی اوقات دیده می شود که اختلاف دمای بین فصل گرما و سرما به 67 درجه سانتی گراد می رسد.
بهترین زمان بازدید از دشت لار
از آن جایی که در اواخر فصل بهار زیبایی های دشت لار به بیشترین حدِ خود می رسد، گردشگران تور داخلی این فصل را برای بازدید از این منطقه انتخاب می کنند؛ لازم به ذکر است که بگوییم به دلیل زاد و ولد حیوانات در فصل بهار (تا 15 خرداد) امکان رفت و آمد خودروهای شخصی در منطقه وجود ندارد و توریست ها باید به صورت پیاده مسافتی در حدود 2 کیلومتر را بپیمایند تا به نخستین نقطه دیدنی دشت لار برسند. در فصل بهار، آب و هوای معتدل و دل انگیزی در این منطقه جریان دارد که بسیار لذت بخش است.
فصل تابستان هم، زمان مناسبی برای سفر به این طبیعتِ تماشایی می باشد که بخش زیادی از طراوت بهار را همچنان در خود نگه داشته و هوایی دلپذیر دارد. مسئولین دشت لار توصیه می کنند که به دلیل وجود جانوران خطرناک در میان طبیعت منطقه، از اقامت شبانه در چادر خودداری نمایید. این امکان برای شما وجود دارد که به اقامتگاه هیئت کوهنوردی پلور بروید و شب را در آنجا سپری کنید. همچنین مهمانسراها و هتل هایی در شهرهای اطراف وجود دارد که می توانید برای اسکان به آن ها مراجعه نمایید.
دشت لار در دوران مختلف
لار منطقه ای خوش آب و هوا با مناظر دست نخورده بوده که محل تفریح پادشاهان ایرانی محسوب می شد. همان طور که در ابتدا اشاره کردیم، تا پیش از سال 1354 این مکان را با نام دشت لار می شناختند اما از آن سال تاکنون عنوان پارک ملی را به این مکان نسبت دادند و قسمت هایی از آن هم تحت حفاظت قرار گرفت. با ما همراه باشید تا تاریخچه این پارک ملی را برای شما شرح دهیم.
- در سال 1336 رودخانه های دشت لار تحت حفاظت قرار گرفتند.
- در سال 1354 لار که وسعتی در حدود 73500 هکتار داشت، به پارک ملی تبدیل گشت.
- در سال 1357 و با پیروزی انقلاب اسلامی، این پارک نیز همچون مکان های بسیای، دچار تغییرات حد و مرزی گشت و مساحت آن به 28 هزار هکتار کاهش یافت.
- در سال 1370 تصمیم ها بر این شد که مکان های ویژه ای از پارک را "منطقه شکار ممنوع" اعلام کنند.
- در سال 1380 شورای عالی حفاظت محیط زیست تصویب کرد که منطقه حفاظت شده به پارک ملی تبدیل شود.
- در سال 1384 منطقه ای که شکار در آن غیرمجاز بود، به مدت 5 سال "منطقه شکار ممنوع" معرفی شد.
گونه های جانوری دشت لار
گونه های جانوری متنوعی همچون خفاش، پلنگ، کبک دری، گرگ، کبک، شهباز، روباه، عقاب طلایی، واشه، دلیجه، سمور، سارگپه، لاک پشت، افعی، افعی دماوندی، افعی البرزی، مار، قورباغه، درنا، فلامینگو، بزمجه، موش صحرایی، مارمولک، آهو، قوچ و میش، خرس قهوه ای، گربه وحشی، کل و بز کوهی و گراز در این پارک ملی زیست می کنند. همچنین حشراتی نظیر: پشه آبرو، کژدم زرد، سنجاقک و سرگین قلتان در این مکان دیده می شوند.
قزل آلای خالدارِ قرمز که نوعی ماهی تحت حفاظت می باشد، تنها در رودخانه لار حضور دارند و از ماهی های کمیاب دنیا محسوب می گردد. این ماهی در سایر کشورها با عنوان قزل آلای قهوه ای (Salmo trutta fario ) شناخته می شود. این نوع ماهی که از خانواده آزادماهیان می باشد، در آب شیرین زیست می کند و در فصل تخم ریزی (فصل پاییز) بر خلاف جریان آب حرکت می کند تا خود را به سرچشمه برساند و در آنجا تخم ریزی انجام دهد. قزل آلای خالدار قرمز نوعی ماهی شکارچی می باشد که اشتهای زیادی دارد ولی هرگز از دست انسان غذا نمی خورد، به همین دلیل پرورش دادن آن امکان پذیر نیست. دما و غذای کافی برای آن ها بسیار مهم است و در هر مکانی که این دو شرایط مهیا باشد، مدت زیادی باقی می مانند.
پوشش های گیاهی دشت لار
این منطقه گوناگونی زیادی در زمینه پوشش های گیاهی دارد که علاوه بر زیبایی، خواص خوراکی و دارویی هم دارند. در حدود 400 گونه گیاهی از 48 تیره را می توان در این پارک مشاهده کرد. از میان این گونه های گیاهی، 35 گونه فقط در ایران یافت می شود. برخی از این گیاهان عبارت اند از:
- والک
- شکرتیغان
- مریم گلی
- گون
- زرشک
- بابونه
- بومادران
- خرگوشک
- بارهنگ
- اوشم (آویشن)
- چای کوهی
- شنگ
- باریجه
- لواش
- شیرین بیان
- تلم (سیرک)
- الرگ (گلپر)
- پیازک
- کاسنی
- ارچ وحشی
گیاهانی که تنها در فصل بهار در این منطقه می رویند و نمایی خاص و ویژه به دشت می بخشند نیز عبارت اند از:
- گل شقایق
- زنبق وحشی بنفش
- زنبق وحشی ارغوانی
- گل زرد
- مرغک
فقط یه نوع درخت در این منطقه وجود دارد که آن هم ارس می باشد.
جاذبه های پارک ملی لار
1. کوه های پارک : کوه هایی نظیر دماوند، سیاه چال، دیوآسیاب، گل زرد، نمک کوسر، پهنک، یخ کمر، پهنک، کمردشت، زرشکی، آرو برارو، کافر راه، اسب کلک و کوه کبود پارک ملی لار را احاطه کرده اند. این کوه ها مقاصد محبوبی برای کوهنوردی هستند.
2. دریاچه سد لار : به سبب ایجاد سد لار، دریاچه ای در دل این پارک به وجود آمده که طراوت و سرزندگی خاصی به این منطقه بخشیده است. مساحت این دریاچه در ارتفاع 2531 متری 29 کیلومترمربع می باشد.
سد لار که در 75 کیلومتری شمال شرق تهران و 100 کیلومتری شهر آمل واقع شده، با هدف تامین آب زمین های کشاورزی مازندران، تولید برق آبی و تامین بخشی از آب شرب تهران احداث شده است. این سد دارای ارتفاع 105 متری بوده و طول تاج آن 1150 متر می باشد. گنجایش کلی مخزن آن هم 960 میلیون مترمکعب است.
3. دریاچه دیوآسیاب : این دریاچه دایره ای شکل که در میان تپه ای آهکی رخ گشوده، دارای عمق 2 متر و قطر 20 متر می باشد. جالب است بدانید که آب این دریاچه از اعماق زمین تامین می شود و دمای آن بین 5 الی 10 درجه سانتی گراد است. آب دریاچه دیوآسیاب بسته به فصل و میزان آلودگی، گاهی به رنگ آبی بوده و گاهی اوقات به رنگ خاکستری در می آید. فضای سبز اطراف این دریاچه بر زیبایی های بصری آن افزوده است.
4. رودخانه ها : از دل برخی کوه های اطراف دشت لار، رودخانه هایی در این منطقه جریان پیدا کرده که سبب رویش گیاهان و ادامه حیات آن ها شده است. این رودخانه ها عبارت اند از: رود لار، سفیدآب، آب سیاه چال، رود دیو آسیاب، رود ورارود، آب امام پهنک، رود الرم و چهل بره.
5. آبشار لار : آبشار لار یکی دیگر از زیبایی های دشت لار می باشد که در دماوند واقع شده است. این آب زلال و روان فضا را بسیار دل انگیز کرده است.
6. دشت شقایق : در اواخر بهار فرشی از گل شقایق بر دشت لار پهن می شود که چشم هر گردشگری را به خود خیره می کند. تلفیق این گل های نارنجی رنگ با سرسبزی های موجود در منطقه، حس بسیار خوبی را القا می کند.
تفریحات دشت لار
در این پارک ملی تفریحات بسیار جذابی وجود دارد که گردشگران تور مازندران می توانند خود را با آن ها سرگرم کنند و از ساعات خود نهایت لذت را ببرند.
1. گشت و گذار در دل طبیعت : هر گوشه این پارک چشم اندازهای خیره کننده ای دارد که تماشای آن ها بسیار لذتبخش است. سبزه زارهای چشم نواز، کوه های سر به فلک کشیده، گل های رنگارنگ، آبشار و رودخانه های متعدد از دیدنی های این مکان آرامش بخش می باشد.
پیک نیک در این طبیعت دوست داشتنی نیز از تفریحات دیگری است که می توانید به آن بپردازید.
2. ماهیگیری : ماهیگیری یکی از محبوب ترین تفریحاتی است که در کشور ما طرفداران زیادی دارد. در دشت لار هم امکان پرداختن به این تفریح جذاب را دارید. برای انجام ماهیگیری در دریاچه لار می توانید از اوایل خرداد ماه تا شهریور ماه به این دشت زیبا بروید.
توجه داشته باشید که پیش از اقدام برای ماهیگیری باید از واحدهای محیط زیست قوشخانه، دلیچای یا پلور مجوز لازم را کسب نمایید.
3. بازدید از گونه های گیاهی و جانوری : پارک ملی لار، مکان بسیار مناسبی برای شناخت گونه های گیاهی و جانوری مختلف می باشد که می توانید فرزندان خود را برای آموزش به این مکان ببرید.
4. دوچرخه سواری : فضای دشت لار برای دوچرخه سواری بسیار مناسب و دلنشین می باشد؛ از همین رو گاهی مواقع تورهای دوچرخه سواری را می بینیم که به صورت دسته جمعی در این مکان تفریح می کنند.
5. عکاسی : مناظر چشم نواز، گیاهان گوناگون، حیات جانوران مختلف، آب های روان در منطقه و گل های دلربا، از سوژه هایی است که می توانید برای عکاسی در دشت لار انتخاب نمایید.
6. کوهنوردی : کوه های بلند قامتی که اطراف دشت لار را احاطه کرده اند، انتخاب مناسبی برای علاقه مندان به این ورزش می باشند. کوه دماوند که بلندترین قله ایران به حساب می آید از اهمیت به سزایی نزد کوهنوردان برخوردار می باشد که فتح آن موفقیتی چشمگیر محسوب می شود. این کوه ها همچون سایر کوه های کشورمان دارای مسیری ناهموار هستند که به هنگام بالا رفتن از آن ها باید تجهیزات به همراه داشته باشید.
7. آفرود : آفرود از فعالیت های مهیجی است که محبوبیت بالایی نزد جوانان دارد. پارک ملی لار هم از مکان هایی است که با طبیعتی زیبا و تماشایی میزبان علاقه مندان به این تفریح می باشد. یادآوری می کنیم که این مکان یک پارک ملی می باشد و آسیب زدن به آن ممنوع است، از همین رو می توانید به همراه افراد حرفه ای تر این کار را انجام دهید.
در انتهای این بخش لازم به ذکر است که بگوییم به دلیل عدم امکانات کافی و لازم در منطقه لار، همراه داشتن وسایلی همچون: کفش مناسب، کرم ضدآفتاب، جعبه کمک های اولیه، ساق پا، مواد خوراکی، لباس مناسب هر فصل، آب آشامیدنی، چادر یا کیسه خواب (برای استراحت چند ساعته) و پاوربانک برای گوشی همراه ضروری می باشد. آنتن دهی موبایل در این منطقه وجود ندارد.
مکان های دیدنی اطراف
- آبگرم لاهیجان
- امامزاده هاشم
- غار و آبگرم اسک
دسترسی دشت لار
دسترسی به این پارک زیبا از چند طریق ممکن است که در ادامه شرح می دهیم.
- ورودی جنوبی پارک ملی لار: یکی از راه های رسیدن به این پارک، از منطقه لواسان امکان پذیر می باشد که مسیر آن از روستای ایرا آغاز شده و تا محیط بانی قوشخانه امتداد می یابد.
- ورودی شرقی پارک: جاده آبعلی راه دومی است که می توانید از آن بهره ببرید. این مسیر آسفالته از سه راهی پلور تا پست ورودی پاسگاه محیط بانی دلیچای ادامه دارد.
- ورودی غربی پارک: این امکان برای توریست های تهرانی وجود دارد که از شهرستان شمیرانات هم خود را به این پارک برسانند ولی این امر نیازمند اخذ مجوز از پاسگاه شکاربانی روستای گرمابدر دارد. روستای گرمابدر ابتدای این مسیر می باشد.
- یک مسیر مالرو هم برای دستیابی به مناطق دیدنی دشت لار وجود دارد که قدیمی ترین مسیر دسترسی به آن محسوب می گردد. ابتدای این راه، روستای افجه بوده که با طی کردن مسیری نسبتا طولانی (18 کیلومتر)، می توانید به دشت لار برسید.
- فاصله پارک ملی لار از تهران 100 کیلومتر، از ساری 172 کیلومتر، از آمل 103 کیلومتر و از دماوند 36 کیلومتر است.
مواردی همچون: بهره برداری از معادن موجود در منطقه، ساخت جاده گرمابدر به بلده، شکار غیر قانونی و بی رویه، چرای بیش از اندازه دام ها و فنس کشی هایی که از سوی عشایر در این منطقه صورت گرفته، سبب نابودی تدریجی دشت لار می شود.
