قلعه رودخان

برفراز یک کوه و در میان جنگلی زیبا در دل فومن، یک قلعه جا خوش کرده که برای رسیدن به آن باید یک مسیر پلکانی را طی کنید. این قلعه تاریخی مهم‌ترین جاذبه گردشگری فومن است. درحال حاضر همه جای قلعه را پیچک‌های سبز پوشانده و هر جای آن را که نگاه کنید برگی از تاریخ به چشمتان خواهد خورد. در این مطلب قصد داریم به فومن سفر کنیم و از این قلعه تاریخی بازدید نماییم. اگر شما هم تور داخلی به شمال کشور را رزرو کرده‌اید و دوست دارید در این جاذبه‌گردی همراه ما باشید؛ تا انتهای این مطالب با ما همراه باشید.

قلعه رودخان کجاست؟

اگر در آن تور که رزرو کرده‌اید؛ سری به فومن زده باشید بدون شک جنگل‌های سرسبز آن را از نزدیک دیده‌اید. در دل یکی از همین جنگل‌های زیبا، قلعه‌ای وجود دارد که آن را یکی از قلعه‌های نظامی مهم ایران می‌دانند. این قلعه زیبا در طول تاریخ با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم کرده و رویدادهای مختلفی را به خود دیده است. قلعه رودخان، در 20 کیلومتری جنوب غربی فومن، در نزدیکی روستایی به نام رودخان قرار گرفته است. اگر به سوی ارتفاعات حیدرالات حرکت کنید و خودتان را به میانه جنگل‌های فومن برسانید، قلعه رودخان را خواهید یافت.

پرطرفدارترین تورهای داخلی

تور کیشتور مشهدتور قشمتور چابهارتور شیراز

قلعه رودخان در گذر تاریخ

قلعه یا همان دژ رودخان تا سال 1830 در میان افراد شناخته شده نبود. این ماجرا ادامه داشت تا یک ایران‌شناس اهل لهستان در سفری که به این خطه سرسبز داشت به قلعه رسید و اطلاعات زیادی درباره‌اش جمع آوری کرد. الكساندر بوریکو خوچكو در نوشته‌هایش به این دژ زیبا اشاره کرده و آن را متعلق به سال‌های 918 تا 921 هجری قمری دانست. او در این باره می نویسد:

"قلعه رودخان دژی مستحکم بر  فراز کوه است که بام آن را از سنگ ساخته‌اند. کتیبه‌ای بر سر در ورودی دژ قرار دارد که نشان می‌دهد این بنا برای سلطان حسام‌الدين امير دباج بن امير علاءالدين اسحق بازسازی شده است. کتیبه نصب شده در ورودی این قلعه را تنها سند تاریخی این بنا می‌دانند و آن را در موزه رشت نگهداری می‌کنند. نظرات و فرضیه‌های مختلفی درباره قدمت این بنا وجود دارد."

هر کتاب تاریخی عمر قلعه رودخان را به دوره خاصی از تاریخ نسبت داده است. برخی از تاریخ‌شناسان بر این باورند که این دژ به دوره ساسانیان بر می‌گردد. بعضی از محققان نیز معتقدند که این بنای تاریخی در زمان سلجوقیان دوباره بازسازی شده و یکی از پایگاه‌های نظامی حکومت اسماعیلیان بوده است. قلعه رودخان مرکز فرمانروایی حاکمان مختلف گیلانی و رشتی هم بوده است.

چرا این دژ را قلعه رودخان می نامند؟

شاید در این قسمت از مقاله وبلاگ لحظه آخر  دوست داشته باشید درباره وجه تسمیه قلعه رودخان بدانید. در روزگاران خیلی دور، قلعه رودخان به اسم قلعه رودگان یا روگان شناخته می شد. بعدها و در طول دوره‌های مختلف، این اسم به رودخان تغییر پیدا می‌کند. در نزدیکی قلعه رودخان، رودخانه‌ای به نام رخون قرار دارد. دلیل اصلی اینکه این نام را روی قلعه گذاشته‌اند، نزدیکیش به همین رودخانه است.

آشنایی با مشخصات قلعه رودخان

همانطور که قبلاً نیز گفته شد، این قلعه بر فراز  ارتفاعات روستای رودخان جا خوش کرده است. در ادامه برخی از مشخصات ظاهری و معماری قلعه رودخان را بررسی خواهیم کرد. اطلاعات بیشتر درباره این موضوع را می‌توانید در ادامه بخوانید.

مساحت قلعه رودخان چقدر است؟

قلعه رودخان مساحتی بالغ بر 6.2 هکتار را به خود اختصاص داده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این قلعه به طول 500 متر ساخته شده است و عرض آن در نقاط مختلف می‌تواند متفاوت باشد. برجی که در این قلعه برای محافظت از هجوم دشمنان ساخته شده است ارتفاع 1500 متری دارد.

قلعه رودخان چند پله دارد؟

برای آنهایی که اهل کوهنوردی و قدم زدن در میان درختان سرسبز هستند؛ قلعه رودخان فرصتی عالی برای این کار خواهد بود. این قلعه 1600 پله در دل خود دارد که برای گردشگران ساخته شده و صعود به قله را برای آنها ساده‌تر کند. پله‌های قدیمی این قلعه در طول فرآیندهای باستان‌شناسی در امتداد دیوارها و برج‌ها کشف شده‌اند و تعدادشان به 935 عدد می‌رسد. شاید به همین خاطر است که عده‌ای قلعه رودخان را قلعه هزارپله نیز می‌نامند.

ارتفاع قلعه رودخان

قلعه رودخان 65 برج و بارو دارد. همین امر موجب می‌شود این دژ یکی از قلعه های تاریخی جذاب در دل جنگل‌های شمال باشد. دیوارهای این بنا 3 تا 10 متر ارتفاع دارند و در نقاط حساس آن برای محافظت از دژ در برابر نفوذ دشمن، با ضخامت و ارتفاع بیشتری ساخته شده‌اند. ارتفاع این قلعه از سطح دریا 655 تا 715 متر است.

همه چیز درباره معماری قلعه رودخان

قل قلعه‌رودخان بر روی دو قله ساخته شده است و می‌توان آن را به سه بخش شرقی، میانی و غربی تقسیم کرد. در قسمت غربی ارگ و در بخش شرقی قلعه  قورخانه یا قراول‌خانه‌ قرار دارند. بخش شرقی با دروازه‌ای قدیمی از بخش‌های دیگر قلعه جدا می‌شود. بیشتر بخش‌هایی که  در این سمت می‌بینید یعنی دروازه ورودی، در اضطراری، زندان و دو برج بزرگ،کاربرد نظامی داشته‌اند. بخش غربی این بنا هم روی شیب تند کوه واقع شده است.

این قلعه از بخش‌های مختلفی همچون آب انبار، آبریزگاه، سردخانه، شاه‌نشین، دروازه‌های ورودی و چند واحد مسکونی تشکیل شده است. همچنین در این قلعه اتاق‌های هشت ضلعی خواهید دید که با طاق‌های گنبدی شکلی پوشانده شده‌اند. در بخش درونی برج‌ها اجاق‌هایی وجود دارد که با دودکش تزیین شده‌اند. در فصل‌های سرد سال از این اجاق‌ها برای گرم کردن سربازان استفاده می‌شده است.

در قسمت غربی قلعه رودخان یک بنای مهم وجود دارد که آن را شاه‌نشین می‌نامند. این بنا در بالاترین قسمت از قلعه قرار گرفته و ساختار آن با سایر بخش‌ها متفاوت است. اگر می‌خواهید دید خوبی به قلعه داشته باشید خودتان را به تراس برسانید و منظره اطراف را مشاهده کنید.

در پایان باید سری هم به انتهای شمال شرقی قلعه رودخان بزنید. در این بخش یک ساختمان دو طبقه خواهید دید که در ضلع جنوبی آن کوهی با یک غار قرار گرفته که نظر هر مسافری را به خود جلب می کند. این غار  در گذشته محل نگهبانی سربازان بوده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید قلعه رودخان را باید یکی از جاذبه‌های استان گیلان دانست که نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. بخش‌های مختلف این قلعه به شرح زیر است:

ورودی قلعه رودخان

با اتمام پله‌هایی که به قلعه رود خان منتهی می‌شود، در چوبی بزرگی با ارتفاع بیش از سه متر را می‌توانید ببینید که در ورودی قلعه است. در کنار در، دو سکوی یک و نیم متری دیده می‌شود که نشان‌دهنده محل استقرار محافظان قلعه است.

کتیبه قلعه رود خان

زمان ساخت قلعه رود خان دقیقا مشخص نیست و تنها کتیبه موجود بر بالای دروازه ورودی حکایت از مرمت آن در سال ۹۱۸ تا سال ۹۲۱ قمری به دست سلطان حسام‌الدین دارد که آن را تجدید بنا کرده است. این کتیبه به‌عنوان یک اثر ملی ارزشمند در موزه ملی رشت نگهداری می‌شود.

ارگ ( شاه نشین )

مهم‌ترین بخش قلعه رود خان، ارگ یا شاه‌نشین است که با فاصله‌ای حدود ۲۰۰ متر از درب ورودی، در قسمت غربی قلعه قرار  دارد. این بنای آجری از دو بخش پایینی و بالایی و یک تراس تشکیل شده است. همه قسمت‌های قلعه را از این تراس می‌توانید ببینید. بخش پایینی دو اتاق و یک ایوان دارد که متاسفانه به مرور زمان تخریب شده است. بخش بالایی نیز ساختاری هشت ضلعی دارد که به مرور زمان ظاهری استوانه‌ای شکل پیدا کرده است.

قورخانه قلعه رودخان گیلان

در ضلع شرقی دژ ، دومین بخش مهم قلعه یعنی قورخانه قرار دارد که این کلمه برگرفته از زبان ترکی است و می‌توان آن را اسلحه‌خانه معنا کرد. این بخش محلی برای فعالیت‌های نظامی آن زمان بوده و دارای زندان، ۱۲ درب ورودی، درب خروج اضطراری، حمام، آبریزگاه، محل اسکان سربازان ارشد و قراول‌خانه است. قراول‌خانه را باید یک فضای بزرگ، به‌عنوان محل نگهداری تسلیحات نظامی و محل توقف ارابه ها بوده که فضایی بزرگ را به خود اختصاص داده است.

عوامل تخریب قلعه رودخان

اگرچه در ساخت قلعه رودخان از مصالح با کیفیتی استفاده شده اما گذر زمان بخش‌های مختلف آن را از بین برده است. آخرین باری که این قلعه توسط حاکمان گیلانی مورد استفاده قرار گرفته  به دوران کریم خان زند باز می‌گردد. از آن زمان به بعد، قلعه رودخان به صورت متروکه رها شده و محافظتی هم از آن صورت نگرفته است. با گذشت زمان عوامل طبیعی متعدد همچون رطوبت و باران باعث تخریب بخش‌های مختلف این بنای تاریخی شده است. بعدها این دژ با دستور مسئولان، بازسازی و مرمت گردید و بازدید از آن در اختیار مسافران و گردشگران قرار گرفت.

بهترین زمان سفر به قلعه رودخان

سفر به شمال در هر فصل سال که باشد تجربه‌های فوق‌العاده‌ای را برایتان رقم خواهد زد. با این حال افرادی که به قلعه رودخان سفر کرده‌اند، بازه‌های زمانی خاصی را برای گشت و گذار در آن مناسب دیده‌اند. در جدول زیر می‌توانید حال و هوای این قلعه را در فصل های مختلف سال بررسی کنید و ببینید چه موقعی بهترین زمان برای سفر به این قسمت از شمال ایران است:

پوشش گیاهی و جانوری در اطراف قلعه رودخان

دژ رودخان که تا به حال درباره‌اش صحبت کردیم در میان جنگل‌های سرسبز فومن و کوهی زیبا قرار گرفته است. همین امر موجب می‌شود پناهگاهی عالی برای گیاهان و جانوران مختلف باشد. در این جنگل، گیاهان مختلفی می‌روید که در بخش های دیگر دنیا جزو گیاهان منقرض شده به حساب می آیند.

درختانی همچون بلند مازو و انجیلی از جمله گیاهان جذاب و کمیابی هستند که نواحی اطراف قلعه را از آنِ خود کرده‌اند. اگر سری به جنگل‌های اطراف این قلعه بزنید جانوران مختلفی را خواهید دید که به زندگی خود مشغول‌اند. از جمله این حیوانات می‌توان به شغال، روباه، گراز و خرس قهوه‌ای اشاره کرد. یادتان باشد این ناحیه محل زندگی حیوانات و گیاهان نادر است. پس اگر به قلعه رودخان رفتید مراقب زیستگاه‌شان باشید.

اقامت در قلعه رودخان؛ یک تجربه فراموش نشدنی

تا به حال برایتان پیش آمده است که بخواهید شب را در مکانی جنگلی بمانید و خودتان را با آواز پرندگان و حیوانات به خواب بسپارید؟ اگر چنین رویایی در سر دارید بهتر است خودتان را به فومن و قلعه رودخان برسانید. چیزی که در این قلعه انتظارتان را می کشد، سوئیت های جذابی است که در پایین قلعه می‌توانید پیدایشان کنید. برای آن‌هایی که از زندگی شهری خسته شده‌اند و دلشان می‌خواهد یک شب زندگی در چادر را تجربه کنند؛ این منطقه می‌تواند مقصد مناسبی باشد. شما می توانید چادر مسافرتی تان را با خود به همراه ببرید و در دل جنگل و کنار این قلعه کمپ کنید.

بازار قلعه رودخان و خرید از آن

در میان جنگل و قلعه‌ای که قرار است به آن صعود کنید بازاری زیبا وجود دارد که کار را برای خرید سوغاتی راحت‌تر می کند. قبل از صعود به قله و کمی پایین‌تر از پارکینگ، بازاری را خواهید دید که فروشگاه‌های آن شبیه خانه‌های کره ای و چینی است. در این بازار رنگارنگ خوراکی‌ها و غذاهای خوشمزه‌ای به فروش می‌رسد. شما می‌توانید از این خوراکی ها به عنوان سوغات سفر به شمال استفاده کنید و دل عزیزانتان را با ترشی و لواشک‌های خوشمزه و لذیذ شاد نمایید.

قبل از سفر به قلعه رودخان بخوانید

قله رودخان گیلان، یک دژ تاریخی محسوب می شود که در میان جنگل و کوه جای گرفته است. برای اینکه بتوانید سفر لذت بخشی به این ناحیه از شمال ایران داشته باشید و غافلگیر نشوید باید نکات مختلفی به شرح زیر را در نظر بگیرید:

• در این سفر به یاد ماندنی قرار است مسیر طولانی را با پای پیاده راه بروید. پس کفش مخصوص پیاده‌روی و کوهنوردی در اختیار داشته باشید.
• از آوردن وسایل غیر ضروری خودداری کنید. شما که نمی‌خواهید لذت سفر را با حمل وسایل غیر ضروری از بین ببرید؟ پس فقط به سراغ وسایلی بروید که به آنها نیاز دارید. چوب دستی برای بالا رفتن از کوه، آب آشامیدنی و دوربین عکاسی می‌تواند کارتان را در این سفر راه بیندازد. اگر در فصل‌های پاییز و بهار به این ناحیه سفر می‌نمایید، لباس مخصوص به تن کنید تا خیس نشوید.
• صعود به قلعه و دیدن جاذبه‌های آن منوط به پیمودن پله‌های زیادی است. پس اگر کودک و کهنسال همراهتان است؛ یا بیمار خاصی را در کنارتان دارید این موضوع را مدنظر داشته باشید. بهتر است این افراد در پایین قلعه منتظر شما بمانند.
• به هنگام سفر به این ناحیه کمی پول نقد به همراه داشته باشید تا در صورت بروز مشکل در کارت خوان برای ورود به قلعه و بازدید از آن به مشکلی برخورید.

مسیر دسترسی به قلعه رودخان

از تهران تا قلعه رودخان باید حدود 5 ساعت در راه باشید. فاصله این دژ از رشت هم حدود 1 ساعت است. همچنین در صورتی که بخواهید خود را از فومن به قلعه رودخان برسانید باید یک مسیر نیم ساعته را طی کنید. برای بازدید از این قلعه تاریخی، پس از سفر به استان گیلان به سمت فومن حرکت کنید. پس از اینکه به فومن رسیدید به سمت جنوب غربی این شهر حرکت خود را ادامه دهید. حدود ۲۱ کیلومتر پیش رو دارید. روستاهای سرسبز و با صفایی مانند ملسکام و سید آباد سر راهتان هستند که باید آنها را پشت سر بگذارید تا در نهایت در نزدیک روستای رودخان به سمت قلعه مسیرتان را ادامه دهید. به پارکینگ قلعه که رسیدید تازه مسیر پیاده‌روی شما شروع می‌شود. مسافتی حدود یک ونیم الی دو کیلومتر، آن هم به شکل پله را باید طی کنید تا به دژ یا همان قلعه رود خان برسید. شما می‌توانید نقشه این قلعه را در زیر ببینید.

بازدید از قلعه رودخان؛ دِینی که باید به تاریخ ادا کرد

در این مقاله درباره قلعه رودخان، به عنوان یکی از دژهای تاریخی شمال ایران صحبت کردیم. این قلعه برگی از تاریخ است و فراز و نشیب‌های زیادی از ایران را دیده است. زمانی که به بازدید از این جاذبه شمال ایران می‌روید باید به این نکته توجه کنید که این جاذبه موجودیتی از تاریخ است و نباید آسیبی به آن وارد شود. با بازدید از قلعه رودخان علاوه بر اینکه یک طبیعت فوق‌العاده زیبا را از نزدیک می‌بینید؛ می‌توانید اطلاعات زیادی هم از تاریخ گیلان به دست آورید. اگر نکته دیگری درباره این موضوع وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد و یا اگر تجربه بازدید از این جاذبه گردشگری را دارید؛ اطلاعات و تجربیات خود را  با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بهره ببرند.