باغ عفیف آباد

ایران یکی از مهم ترین کشور های تاریخی در دنیا بوده و در نقاط مختلف آن جاذبه های سنتی بسیاری مشاهده می شود، در میان شهر های ایران، شیراز را می توان یکی از توریستی ترین و تاریخی ترین مناطق این کشور دانست. از زمان حکومت هخامنشیان تا به امروزه، پادشاهان بسیاری شیراز را به عنوان پایتخت حکومت خود انتخاب نموده اند، همین امر سبب شده است که در این شهر بنا ها و جاذبه های تاریخی بسیاری وجود داشته باشد. 

هر کدام از باغ های سنتی موجود در شهر شیراز، نشان دهنده هنر گل کاری سنتی ایرانیان می باشند، از میان باغ های شهر شیراز، در مقاله قصد داریم به بررسی و معرفی باغ عفیف آباد بپردازیم.

باغ عفیف آباد

باغ عفیف آباد در مجموعه عفیف آباد واقع در خیابانی به همین نام، یکی از جاذبه های تاریخی مربوط به دوران حکومت قاجار می باشد، درون این باغ یک ساختمان سلطنتی وجود دارد که در سال های اخیر در طبقه اول آن موزه ای نظامی احداث گردیده است، امروزه این باغ را به عنوان یکی از زیباترین باغ های سنتی ایران که هنر گل کاری این کشور را نمایش می دهد، می شناسند، لازم به ذکر است که مساحت مجموعه عفیف آباد در حدود 127 هزار متر مربع اعلام شده است. 

گل ها و درختان موجود در این باغ محیطی زیبا و خوش آب و هوا را برای گردشگران تور شیراز فراهم کرده است، فضای سبز این باغ روزانه پرندگان بسیاری را به سمت خود می کشاند. این جاذبه تاریخی در کنار بخش های دیدنی بسیاری که دارد مکان مناسبی برای افراد علاقمند به مکان های آرامش بخش می باشد، روزانه افراد بسیاری برای پیاده روی و قدم زدن به این باغ مراجعه می کنند. 

فصل بهار، بخصوص ماه اردیبهشت بهترین زمان بازدید از این باغ سرسبز بشمار می رود، در این ماه با رویش شکوفه های بهار نارنج، باغ عفیف آباد جلوه ای خاص پیدا می کند، لازم به ذکر است که در طول این فصل گردشگران بسیاری در باغ وجود داشته و فضای آن کمی شلوغ می شود.

جاذبه های گردشگری باغ عفیف آباد به زیبایی های طبیعی آن ختم نمی شود، درست در میانه این باغ سرسبز، ساختمانی دو طبقه وجود دارد، معماری این ساختمان شاهانه بسیار زیبا بوده و تزئینات آن شما را به خود خیره می کند، در ادامه به بررسی این ساختمان خواهیم پرداخت.

معماری باغ

درب ورودی اصلی این باغ در بخش شمالی باغ قرار گرفته، جنس این درب از چوب بوده و بر روی سردر آن تصویر دو شیر دیده می شود. افراد پس از درب ورودی لازم است از راهروی باغ عبور کنند تا به بخش اصلی باغ برسند. جالب است بدانید که شکل اولیه سردر ورودی با حالت امروزی خود تفاوت داشته، در آن دوران سردر باغ از دو ستون بلند با تزئینات هخامنشی ساخته شده بود، سال ها بعد جهت ورود خودرو به باغ، درب ورودی و سردر آن به حالت امروزی خود درآمده اند، در پی بازسازی انجام شده در زمان قوام الملک دوم، مسیری بیضی شکل از درب اصلی باغ تا ورودی ساختمان سلطنتی به این مجموعه اضافه گشت.

پس از ورود به بخش اصلی باغ بخش هایی که نظرتان را به خود جلب می کند عبارت اند از ساختمان سلطنتی، درختان سربه فلک کشیده و حوض بسیار بزرگ باغ. جهت سهولت بازدید کنندگان مسیری مشخص برای بازدید از بخش های مختلف باغ در نظر گرفته شده است، پس بهتر است برای راحتی خود هم که شده از این مسیر خارج نشوید، مسیر اصلی بازدید از این باغ درست از کنار حوض شروع شده و در میانه مسیر به ساختمان سلطنتی که پیش تر به آن اشاره شد ختم می شود.

اهمیت بسیار بالای این باغ نشات گرفته از گل آرایی سنتی آن می باشد، زیرا از گذشته تا به امروزه سبک گل آرایی سنتی خود را حفظ کرده و مانند سایر باغ های امروز، گل آرایی نوین در هیچ بخش از آن مشاهده نمی شود، همچنین وجود آب نما در بخش های مختلف باغ زیبایی آن را دو چندان کرده است. طراحی این باغ به صورتی بوده که در کنار تمام گذرگاه های آن درختان سربه فلک کشیده بسیاری مشاهده می شود، از انواع آن ها می توان به کاج، بید، چنار، انار، نارنج و سرو اشاره نمود.

به طور کلی ساختار های اصلی باغ آرایی سنتی ایرانیان بدین شکل است که در نقاط مختلف باغ، درختان و گیاهان همیشه سبز مانند درخت کاج، کاشته می شود و روش آبیاری باغ به شکلی است که آب در مسیر باغچه عبور کرده و در بخش های مختلف آن جمع می شود. 

محور اصلی این باغ که در امتداد شرق به غرب آن واقع شده، چشم اندازی بی پایان دارد، عمارت وسط باغ نیز درست در محل عبور محور اصلی از روی محور فرقی قرار گرفته است. این گونه معماری ها و توجه به اشکال هندسی باغ ها از نشانه های معماری سنتی ایرانیان می باشد.

تاریخچه باغ عفیف آباد

در ابتدای متن این باغ را به دوران حکومت قاجار نسبت دادیم اما جالب است بدانید که تاریخچه ساخت این باغ به دوران صفویان باز می گردد. در سال 1284 (دوران قاجار) میرزا علی محمد خان که از خاندان قوام الملک بود، تصمیم به ساخت بنایی شاهانه گرفت، در آن دوران خاندان قوام الملک یکی از شناخته شده ترین و قدرتمند ترین خاندان های این شهر بوده اند، میرزا علی محمد خان با بازدید از این باغ تصمیم بر آن گرفت که عمارت خود را در آن بسازد و باغ را بازسازی کند.

همانطور که به آن اشاره شد این باغ پیش از قاجار، در دوران صفویان و شاه عباس بزرگ ساخته شده بود، در آن دوران وسط باغ قلعه ای بسیار بزرگ از سنگ های بسیار عظیم وجود داشت، لازم به ذکر است که نام این قلعه گلشن بوده است. این قلعه در زمان روی کار آمدن حکومت قاجار، به مرور زمان فرسوده و تخریب گشت، همین امر سبب شد که قوام الملک دوم تصمیم بازسازی و ساخت عمارتی جدید در باغ بگیرد.

قوام الملک تمام بخش های باغ را نوسازی نمود اما به طرح کلی باغ دست نزد و معماری و گل آرایی سنتی ایرانی را در آن حفظ نمود، همچنین با ساخت عمارتی بسیار زیبا در میان باغ زیبایی آن را دو چندان کرد، لازم به ذکر است که آب یاری این باغ با مساحتی بالغ بر 127 هزار متر مربع، نیاز به منبعی برای تامین آب داشت، از همین رو قوام الملک قناتی در نزدیکی باغ خرید و از آن برای تامین آب باغ استفاده نمود، نام این قنات "لیمک" می باشد.

نام باغ عفیف آباد از آنجایی بر سر زبان ها افتاد که این مجموعه به خواهر زاده قوام الملک دوم، "عفیفه خانم" رسید. این ماجرا مربوط به اواخر دوران حکومت قاجار می باشد، در آن دوران خواهر زاده وی تصمیم به بازسازی باغ و بخش های مختلف آن گرفت، بازسازی انجام شده در آن سال ها سبب شد که نظر افراد بسیاری به این مجموعه جلب شود، در پی این بازسازی ساختار بسیاری از بخش ها تغییر یافت و از آن پس این مجموعه به عنوان باغ عفیف آباد شناخته شد.

سال ها بعد با روی کار آمدن حکومت پهلوی، وارثان عفیفه خانم که باغ به آن ها رسیده بود، این مجموعه تاریخی را به همسر محمد رضا شاه، "فرح پهلوی" اهدا کرده اند. این باغ چندین سال متعلق به فرح بود و پس از آن در سال 1340 به مزایده گذاشته شد، ارتش توانست در این مزایده صاحب باغ شود. این سازمان در سال های اولیه ای که این باغ را بدست آورده بود به مرمت بخش های تخریب شده باغ پرداخت، این بازسازی در سال 1342 آغاز و پس از 7 سال، در سال 1349 پایان یافت، معمارانی که در آن دوران مرمت این بنا را بر عهده داشته اند با الهام از کاخ ورسای واقع در کشور فرانسه، بخش های مختلف باغ عفیف آباد را بازسازی کرده اند، اما همچنان فرم کلی معماری سنتی ایرانی را در آن حفظ کرده اند. پس از آن، باغ عفیف آباد به مکانی تفریحی برای خاندان شاه و همچنین ارتشیان تبدیل گشت، لازم به ذکر است که طبقه دوم عمارت موجود در میانه باغ همچنان به فرح پهلوی اختصاص داشت.

در سال 1357 با برکناری حکومت پهلوی و انقلاب اسلامی مالکیت مجموعه تغییری نکرد و تا به امروز این مجموعه متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران می باشد، سال ها بعد ارتش تصمیم به احداث موزه ای نظامی در این مجموعه گرفت، ساخت و تکمیل این موزه در سال 1370 به پایان رسید و در تاریخ 29 فروردین (روز ارتش) افتتاح گشت، این موزه نیز تحت نظر همین سازمان اداره می شود. موزه نظامی دارای دو بخش موزه عبرت و موزه اسلحه بوده که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت. 

جاذبه های مجموعه عفیف آباد

در ادامه شمارا با جاذبه های باغ عفیف آباد شیراز آشنا می کنیم.

ساختمان سلطنتی باغ عفیف آباد

در میانه باغ درست در نقطه برخورد دو محور اصلی و فرعی باغ به یکدیگر عمارتی بسیار زیبا وجود دارد، این عمارت دو طبقه که در طول تاریخ اقامتگاه پادشاهان و افراد سلطنتی بوده، شباهت بسیاری به ساختمان موجود در باغ ارم دارد، دلیل عمده این شباهت را می توان الهام گرفتن سازندگان دو بنا از معماری سنتی ایرانی دانست.

این بنا که امروزه موزه نظامی بوده، در مجموع دارای 30 اتاق و یک تالار می باشد، طراحی فضای داخلی عمارت بسیار زیبا بوده و برای زیبایی هرچه بیشتر آن از تزئینات متنوعی استفاده شده است، لازم به ذکر است که برخی از بخش های داخلی این بنا مانند درها و سقف های اتاق ها از جنس چوب می باشد. طبقه دوم این بنا دارای ایوانی وسیع و زیبا بوده، لازم است بدانید که تمام اتاق های این طبقه دسترسی مستقیم به ایوان دارند.

برای تزئین ایوان از کاشی های رنگی استفاده شده است، برروی بخشی از این کاشی ها نقشی از تاج گذاری پادشاه حکومت ساسانی مشاهده می شود.

سقف چوبی این ایوان به زیبایی هرچه تمام طراحی شده است، با کمی دقت در طراحی سقف متوجه خواهید شد سقف جوبی ایوان با کنار هم قرار گرفته تکه های کوچک چوب، ساخته شده است.

حوض اصلی این باغ درست در روبروی درب ورودی عمارت قرار گرفته و منظره ای بسیار زیبا خلق کرده است.

موزه نظامی باغ عفیف آباد

همانطور که می دانید طبقه اول عمارت وسط باغ به موزه نظامی اختصاص یافته است، در این موزه انواع سلاح های گرم و سرد و لوازم جنگی به نمایش عموم گذاشته شده اند، برخی از این سلاح ها تاریخی بوده و برخی دیگر جدید می باشند، از آثار موجود می توان به انواع تفتگ های شکاری، مسلسل، تپانچه، شمشیر، سپر، نیزه، زره، کلاه جنگی و همچنین تفنگ پادشاهانی مانند مظفرالدین شاه، فتحعلی شاه و رضا شاه اشاره کرد. 

طراحی فضای داخلی طبقه اول این عمارت بسیار زیبا بوده و دارای تزئینات ارزشمندی می باشد، در بخش های مختلف این طبقه پنجره های رنگی بسیاری وجود دارد، همچنین یک آبنما نیز در این طبقه قابل مشاهده است.

موزه عبرت باغ عفیف آباد

این موزه در طبقه دوم عمارت باغ عفیف آباد قرار گرفته است، درون موزه عبرت آثاری نظیر فرش های ارزشمند، پیانوی فرح و سایر اشیاء مربوط به خانواده شاه پهلوی نگهداری می شود، این موزه دارای بخش های متنوعی مانند اتاق پذیرایی، اتاق نشیمن، اتاق همایش، اتاق مطالعه و رختکن می باشد.

معماری طبقه دوم بسیار خاص بوده و طرح کلی آن به شکلی است که تمام اتاق ها به یکدیگر متصل هستند، در این طبقه تالاری وسیع با تزئینات زیبا و خاص وجود دارد، همچنین برای زیبایی هرچه بیشتر دیوار های این طبقه از هنر گچبری استفاده شده است.

قهوه خانه سنتی باغ عفیف آباد

یکی دیگر از بخش های معروف و دیدنی این مجموعه، قهوه خانه سنتی آن بوده که در غرب ورودی باغ قرار گرفته است، ظاهر این قهوه خانه نشان دهنده معماری سنتی ایرانیان می باشد، در بخش داخلی قهوه خانه کاشی کاری های بسیاری وجود دارد که هر کدام از آن ها نشات گرفته از داستان های کهن ایرانی نظیر رستم و سهراب، رستم و اسفندیار، زال و سیمرغ و ضحاک می باشد.

حمام باغ عفیف آباد

درست در کنار قهوه خانه، حمام باغ عفیف آباد قرار گرفته است، این حمام یکی دیگر از حمام های سنتی ایرانی در شهر شیراز محسوب می شود. حمام این مجموعه دارای دو خزینه بوده که یکی از آن ها برای آب گرم و دیگری مخصوص آب سرد بوده است، جالب توجه است که آب گرم  این استخر را توسط دیگ بزرگی از جنس مس تامین می کرده اند.

امکانات باغ عفیف شیراز

در سال های اخیر توجه افراد بسیاری به این جاذبه تاریخی جذب شده است، درون این باغ امکانات تفریحی و رفاهی متنوعی برای گردشگران وجود دارد که برخی از آن ها عبارت اند از:

اجاره لباس های سنتی : گردشگران می توانند در بدو ورود خود به این باغ با پرداخت مبلغی مناسب، لباس محلی این منطقه را اجاره کرده و با این لباس به گشت و گذار درون باغ بپردازند و عکس یادگاری بگیرند.

• تالار : درون باغ عفیف آباد تالاری جهت برگزاری عروسی و مجالس وجود دارد، لازم است بدانید که گردشگران اجازه بازدید و استفاده از این تالار را نداشته و رزرو آن تنها توسط افراد ارتشی امکان پذیر است.
• قهوه خانه : قهوه خانه سنتی موجود در این باغ مکانی مناسب برای استراحت بازدید کنندگان می باشد.
• امکانات ورزشی : باغ تاریخی عفیف آباد دارای دو زمین ورزشی والیبال و تنیس و همچنین یک استخر بوده، استفاده از امکانات ورزشی نیز مانند تالار تنها برای افراد ارتش ممکن است.
• فروشگاه : در گوشه کنار باغ عفیف آباد چندین مغازه فروش صنایع دستی و سوغاتی های این شهر به چشم می خورد، همچنین یک کتابفروشی نیز در این باغ وجود دارد.

 آدرس باغ عفیف آباد

استان فارس، شیراز، انتهای خیابان عفیف آباد

خیابان عفیف آباد در شمال غربی شهر شیراز قرار گرفته است، افراد با اطلاع از آدرس این باغ می توانند با استفاده از خودرو شخصی و یا وسایل حمل و نقل عمومی به این جاذبه تاریخی مراجعه کرده و از زیبایی های آن بازدید کنند، لازم به ذکر است که نزدیک ترین ایستگاه مترو به این جاذبه تاریخی، ایستگاه آوینی می باشد.

در نزدیکی باغ عفیف آباد چندین جاذبه گردشگری و تاریخی دیگر نیز وجود دارد، از انواع آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مجموعه وکیل : این مجموعه که از سه جاذبه گردشگری به نام های بازار، حمام و مسجد وکیل تشکیل شده، در فاصله 5.5 کیلومتری از باغ عفیف آباد قرار گرفته است.
• نارنجستان قوام : نارنجستان قوار یکی دیگر از جاذبه های گردشگری محبوب در شیراز بوده که فاصله ای در حدود 6.2 کیلومتر با این باغ دارد.
• باغ ارم : این باغ نیز از دیگر باغ های ایرانی موجود در شهر شیراز می باشد که در فاصله 4.6 کیلومتری از عفیف آباد واقع شده است.
• مسجد نصیرالملک : این مسجد با باغ عفیف آباد در حدود 6 کیلومتر فاصله دارد.

قیمت بلیط باغ عفیف آباد

گردشگران برای ورود و بازدید از بخش های مختلف این باغ تاریخی باید 3,000 تومان بپردازند، لازم به ذکر است که هزینه بازدید از باغ عفیف آباد برای اتباع خارجی متفاوت بوده، گردشگران خارجی برای بازدید از این مکان باید 20,000 تومان پرداخت کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 36267363 071 تماس حاصل فرمایید.

ساعت بازدید از باغ عفیف آباد

بازدید از این مجموعه در ساعات 8 صبح تا 5 بعد از ظهر امکان پذیر می باشد، برای دوری از شلوغی و بازدید با خیالی راحت، بهتر است در هنگام صبح به بازدید از این باغ بروید.