شهر سوخته زابل

بر اساس یافته های قدیمی شهر سوخته یکی از قدیمی ترین شهرهای متمدن دنیاست که منطقه ای ارزشمند برای باستان به شمار می رود. این شهر در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری ایران به شمار میرود که در میراث یونسکو به ثبت رسیده است. 
قدمت شهر سوخته به بیش از 5000 سال پیش می رسد و همزمان با عهد جیرفت و دوران برنز است. بر اساس مشاهدات اخیر حیات شهر سوخته را می توان به چهار دوره تقسیم بندی کرد. این شهر در گذشته 280 هکتار بوده و به پنج بخش اصلی تقسیم شده بود که شامل نواحی گسترده مرکزی در شمال و شرق و بخش صنعتی در شمال غربی و بناهای یادبود و گورستان می شود و بخش صنعتی این شهر دور تر از بخش مسکونی قرار داشت. این شهر به مدت 300 سال شهری بسیار آباد سرسبز و پرآب و بود و مردمان آن دارای شغل کشاورزی و صنعتگری مشغول بودند. از آن جایی که این شهر در آبرفت های رودخانه هیرمند ساخت شده بود زمین های آن بسیار حاصل خیز بود و همین باعث شد که محبوبیت این شهر بیشتر شود.

آیا شهر سوخته واقعا سوخته؟

کارشناسان باستان شناسی نظریه های مختلفی در خصوص این شهر بیان کردند که باهم در اختلاف است برخی از باستان شناسان خارجی به دلیل وجود آثار سوخته بناها و وجود خاکستر در این شهر به آن لقب شهر سوخته را دادند. برخی کارشناسان معتقدند که این بنا دوبار به آتش کشیده شده است البته برخی آن را نقض می کنند. هم اکنون برخی باستان شناسان معتقدند که به علت فعالیت بخش صنعتی و تغییرات آب و هوایی، خاکستر این شهر را پوشانده است و این شهر سوخته نسوخته است. اولین بار کلنل باستان شناس بریتانیایی با دیدن خاکستر در اطراف شهر نام سوخته را به این شهر نسبت داد که امروز مورد تایید نیست. هنوز این شهر در دست مطالعه دقیق تر می باشد.

تاریخ ساخت 

شهر سوخته یکی از شهرهای لوکس قدیمی است که تاریخ ایجاد آن به 5000 سال قبل همزمان با عصر برنز می رسد. این شهر از پنج قسمت مسکونی، صنعتی، بخش مرکزی و بنای گورستان تشکیل شده است. زمین شناسان دریافتند که در هزاره های قبل وضعیت شهر زابل خشک و بیابانی نبوده و پوشش گیاهی سبز و زمین های حاصل خیز بر اقلیم آن حاکم بوده است.

اسرار شهر سوخته

شهر سوخته یکی از مهمترین میراث ملی است که ثبت جهانی شد. محوطه عظیم این شهر محل دقیقی برای مطالعات باستان شناسی است . به شهر سوخته شهر اولین ها نیز گفته می شود. آثار مشکوف از این شهر همگان را شگفت زده کرده است. در طول بررسی های انجام شده در شهر سوخته، شواهدی پیدا شد که نشان دهنده رشد علمی ایران در گذشته بوده است.

اولین جراحی در طول تاریخ

در میان اسکلت های موجود در شهر سوخته در سال 1356 جستجوهایی انجام شده که در میان به جمجمه ای مشاهده شد که متعلق به دختری 13 ساله بود و بریدگی مثلث شکل عمیق در سمت راست نشان دهنده جراحی مغز در زمان ایران باستان بوده است که شخص بعد از چند ماه مرده است. اما این یکی از مهمترین اقدامات پزشکی در گذشته به شمار میرود.

چشم مصنوعی پیش از میلاد مسیح

از دیگر کشفیات شهر سوخته میتوان به چشم مصنوعی اشاره کرد. همانطور که اشاره کردیم در گورستان شهر سوخته در میان اسکلت باقی مانده اثری از یک چشم مصنوعی وجود دارد هنگامی که باستان شناسان قبرها را بررسی می کردند، در قبرشماره 6705، جسد زنی را دیدند که چشم سمت چپش مصنوعی بود. اما این چشم مصنوعی با چیزی که ما فکر می کنیم متفاوت است. چشم مصنوعی آن زن در واقع نوعی چربی جانوری است که با موادی ترکیب شده و از همه جالب تر، مویرگ های چشم هم که ضخامتی کمتر از نیم میلی متر دارد توسط مفتول های طلایی بر روی آن ترسیم شده است. این چشم سوخته امروز در موزه ای نگه داری میشود و یکی از آثار مهم پزشکی شهر سوخته محسوب میشود. این اثر در سال 1385 کشف شد و به جسد یک زن تعلق داشت. باستان شناسان سن این زن را 28 تا 32 تخمین زده اند. در کنار استخوان های او قالب چشم چرمی را پیداکردند که قدمت آن به 2800 سال پیش می رسد. در سال 1394 باستان شناسان و طراحان اسکلت این زن را بازسازی کردند.

گورستانی 5000 ساله با سنگ قبرهایی از خشت خام

یکی دیگر از کشفیات موجود در این شهر تاریخی قبرستان است. گورستانی که در این شهر قرا دارد به صورت اتفاقی کشف شد و از نظر مصالح شکل و اندازه با دیگر قبر ها متفاوت است و بیانگر اختلافات طبقاتی و دینی و مذهبی مردم شهر سوخته بوده است. 
در این قبرستان همچنین مجموعه ای عظیم از ظروف و سفالینه ای قدیمی نیز به چشم میخورد.همچنین نمون های مختلفی از جواهرات و زیورآلات باستانی از طلا و سنگ های قیمتی همچون لاجورد فیروزه و وجود دارد. 

خط کش های آبنوسی

در طول کاوش های شهر سوخته خط کش هایی از جنس آبنوس نیز وجود دارد که این خط کش ها حدود 10 سانتی متر طول دارد. با اینکه این در گذشته مقیاس اندازه گیری متفاوت بود اما دقت اندازه گیری این خط کش یک میلی متر می باشد.

نخستین انیمیشن در طول تاریخ

در یکی از قبرهای گورستان شهر سوخته جامی پیدا شده که ارتفاع آن 10 سانتی متر است و بر روی آن تصویر یک بز نگاریده شده است و نکته ای که در خصوص این اثر وجود دارد این است که تصویر بز چندین بار با تغییرات کم تکرار شده است که و با دنبال کردن مشخص شد که حرکت بز به سمت درخت و خوردن برگ های درخت است که در این خصوص طراحان و باستان شناسان فیلمی 20 ثانیه ای از آن ساخته اند.

سیستم مهندسی لوله کشی شهر سوخته

شهر سوخته مدرن ترین شهر تاریخی ایرانی است. در این شهر سیستم لوله کشی با لوله های سفالی مدرن بوده است. سیستم آب و فاضلاب این شهر به خوبی بیانگر زندگی اجتماعی مدرن در آن زمان بوده است. 

کوزه های سقالی و آثار دیگر

در میان دیوارهای این شهر آثار باستانی زیادی وجود دارد که می توان به کوزه های سفالی و سوزن و چکش و دکمه لباس و شانه سر و لوازم متداول و روزمره مردم اشاره کرد.

اقامتگاه های زابل

در زابل انتخاب های زیادی برای هتل ندارید زیرا در این شهر تنها یک هتل وجود دارد. این هتل که نام آن هتل آرام زابل است در سال 1385 تاسیس شده است و در قلب شهر زابل در نزدیکی شهر سوخته واقع شده است. البته اقامتگاه های بوم گردی و خانه های روستایی در این شهر طرفداران زیادی دارند که میتوان به اقامتگاه بومگردی کلبه آرامش، کیانسه و اقامتگاه بوم گردی منزلاب اشاره کرد. در این اقامتگاه همچنین می توانید از راهنمایان بناهای تاریخی نیز بهره ببرید.

جاذبه های اطراف شهر سوخته

سیستان بلوچستان یکی از پرچم داران تمدن ایرانی است که قدمت آن به سال های پیش از میلاد (5000 سال پیش ) می رسد.اگر به استان سیستان بلوچستان به بازدید از شهر سوخته میروید بد نیست سری به مکان های بکر و زیبا و آثار تاریخی این شهر بزنید. قلعه رستم زابل در 22 آسبادهای حوض دارد و آرامگاه خواجه غلطان و کوه خواجه در نزدیکی شهر سوخته قرار دارند که از برجسته ترین جاذبه های این شهر به شمار می روند.

موزه شهر سوخته

یکی از مهمترین مکان هایی که باید از آن بازدید کنید موزه شهر سوخته است. اشیایی که در شهر سوخته وجود دارد در این موزه جمع آوری می شود. طراحی های زیبایی از شهر سوخته در این موزه وجود دارد. اگر به بازدید این شهر قدیمی رفتید بدون دیدن این موزه بازدید شما ناقص است.

قلعه رستم

قلعه رستم در 50 کیلومتری جنوب غربی شهرستان هامون قرار دارد و مربوط به دوران صفوی-سلجوقی می باشد. این قلعه بزرگترین قلعه دوران صفوی است مربوط به خوانین سیستانی در زمان صفویان بوده است.

دهنه غلامان

دهانه غلامان نامی است که مربوط به دوران هخامنشی می باشد. دهنه غلامان بازمانده شهری است که در گذشته مرکز اداری سیاسی محسوب میشد. نیایشگاهی در شمال غرب این شهر قرار دارد که دارای چهار برج دیده بانی است.

شهر سوخته کجاست؟

شهر سوخته در استان سیستان بلوچستان در شهر زابل قرار دارد که در تپه های بلند با ارتفاع 12 تا 18کیلومتری واقع شده است. این شهر در نزدیکی مرز ایران و افغانستان بوده و تا فرودگاه زابل فقط 60 کیلومتر فاصله دارد. فرودگاه زابل فقط به مشهد و تهران پرواز دارد و اگر از شهر های دیگر می خواهید به آنجا بروید باید سفرهای هوایی غیر مستقیم را انتخاب کنید. 
اگر قصد دارید از سمت تهران به صورت زمینی به شهر سوخته بروید در ابتدا باید به شاهرود بروید و بعد از سبزوار به سمت جنوب حرکت کنید و بعد از گذر از بیرجند نهبندان تا زابل را پیش بگیریدو شهر زابل در 50 کیلومتری زابل قرار دارد. از مبداهای دیگر بهتر است خود را به به یکی از شهر های زاهدان بیرجند و کرمان رفته و سپس به زابل بروید.

• آدرس

استان سیستان بلوچستان، زابل، جاده زابل به سمت سمت اصفهان، 50 کیلومتری جاده زابل

• ساعت های بازدی از شهر سوخته

در بهار و تابستان از ساعت 8 تا 12 و 16 تا 20 میتوانید به این شهر بروید و در پاییز و زمستان از ساعت 8 تا 12 و 16 تا 19