عجایب هفتگانه ی جهان یکی از هیجان انگیز ترین دانستی ها تا به امروز محسوب می شوند. به طور کلی عجایب هفتگانه به دو دسته ی قدیمی و جدید تقسیم شده اند، تندیس زئوس در المپیا یکی از شگفت انگیز ترین عجایب هفتگانه قدیمی محسوب می شود.
زئوس
زئوس، فرمانروای خدایان دیگر بوده است، در واقع زئوس را می توان خدای خدایان باستان دانست. نام زئوس از کلمه ای یونانی به نام "Dios" گرفته شده است، این لغت به معنای درخشنده می باشد. یونیان باستان معتقد بوده اند که زئوس بر آسمان ها و زمین تسلط کامل دارد. جالب است بدانید که داستان های حماسی بسیاری در رابطه با زئوس و گفته های آن وجود دارد که خواندن آن ها خالی از لطف نیست.
تندیس زئوس در المپیا
تندیس عظیم زئوس یکی از معروف ترین و مهم ترین مجسمه های مربوط به خدایان یونانی در آن زمان بوده است، این تندیس در مکانی به نام المپیا قرار داشت، المپیا منطقه ای در فاصله ی 150 کیلومتر از غرب شهر آتن، واقع در جنوب غربی کشور یونان می باشد، المپیا مکان برگزاری مسابقات المپیک در آن دوران بوده است.
ماجرای ساخت این معبد و تندیس به 2500 سال پیش باز می گردد، در آن زمان زئوس اهمیت بسیار بالایی در میان مردمان داشت، همین امر سبب شد که تصمیم به ساخت معبدی برای او بگیرند، پس از ساخت و تکمیل معبد، متوجه کمبود تندیس و مجسمه ی زئوس در آن شدند، همین امر سبب شد که یکی از عجایب هفتگانه ی جهان ساخته شود. تاریخچه ساخت تندیس زئوس به 435 سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد، در آن سال ها شخصی به نام فیدیاس این شاهکار هنری را خلق کرده است.
ارتفاع مجسمه زئوس 12 متر بوده و عرض آن 6 متر می باشد، بدنه اصلی این مجسمه از جنس عاج فیل ساخته اند و برای تزئین بخش های مختلف آن از طلا استفاده شده است. در دستان این مجسمه یک عصا و یک نماد از خدای پیروزی وجود دارد، طبق گفته برخی افراد، در کنار تندیس زئوس مجسمه ی عقاب طلایی قابل مشاهده بوده، همچنین برخی دیگر بر این باورند که دو مجسمه شیر در کنار این تندیس وجود داشته است. طراح تندیس زئوس آن را به شکلی ساخته است که سر زئوس با سقف معبد برخورد می کند، کارشناسان بر این باورند که برای بزرگ نمایی هرچه بیشتر تندیس زئوس، آن را بدین شکل طراحی کرده اند، همچنین جالب است بدانید که در این مجسمه، زئوس بر روی تختی نشسته است، این مورد هم برای بزرگ نمایی هرچه بیشتر او لحاظ شده است. اصلی ترین دلیل قرار گیری این مجسمه در میان عجایب هفتگانه ی جهان را می توان جنس آن دانست، همین امر سبب شده است که تندیس زئوس چندین قرن سالم باقی بماند.
تندیس زئوس پس از گذشت 850 سال توسط یونانی ها به شهر استانبول منتقل شد، طولی نیانجامید که در مکان نگهداری مجسمه زئوس آتش سوزی رخ داد و مجسمه زئوس در آتش سوخت، تاریخ این آتش سوزی به طور دقیق مشخص نبوده و برخی محققان سال 475 میلادری را به آن نسبت داده و برخی دیگر معتقد اند که این آتش سوزی در سال 425 میلادی رخ داده است. همچنین نظریه های دیگری در رابطه با نابودی این مجسمه وجود دارد که در ادا به آن خوهیم پرداخت.
امروزه اثری از تندیس زئوس باقی نمانده، اما باستان شناسان مکان دقیق آن را شناسایی کرده اند. با مشاهده تصاویر و نقاشی های موجود از این تندیس می توان دریافت که طراحی آن به طور کلی به سبک یونانی بوده است. گردشگران تور یونان می توانند از این مجسمه عظیم و اعجاب انگیز بازدید کنند.
نابودی مجسمه زئوس
در بخش قبلی به این موضوع اشاره شد که مجسمه زئوس در طی آتش سوزی در مکان نگهداری آن در شهر استانبول از بین رفته است، اما شایعات دیگری در رابطه با این مسئله وجود دارد.
برخی افراد معتقد اند که این تندیس در راه انتقال شکسته و نابود شده است، برخی دیگر می گویند مجسمه در مسیر انتقال آتش گرفته است و همچنین طبق نظر برخی دیگر مجسمه از معبد زئوس خارج نشده و در پی تخریب معبد، از بین رفته است. همین امر سبب شده که اطلاعات دقیقی از ماجرای نابودی تندیس زئوس وجود نداشته باشد، اما برخی از شواهد و داستان های موجود نسبت به سایر آن ها موثق تر بوده که در این بخش به دو مورد آن اشاره خواهیم کرد.
• در داستان اول گفته شده است که تندیس زئوس به دستور شخصی به نام گایوس سزار کالیگولا اگوستوس ژرمانیکوس (امپراتور روم در سال 37 میلادی) از المیپا به روم در حال انتقال بوده است که در میانه راه می شکند.
• در جای دیگر آمده است که امپراتور روم در سال 401 میلادی شخصی به نام فلاویوس تئودوسیوس بوده است، وی با بت پرستی مخلف بود به همین دلیل دستور داد پس از متوقف کردن بازی های المپیک، تمام بخش های المپیا از جمله معبد و تندیس زئوس نابود شود.
معبد زئوس
همانطور که پیش تر به آن اشاره شد، معبد زئوس قبل از تندیس آن در منطقه الپیا ساخته شده است، طراحی این معبد، عظمت معماری باستانی یونانی ها را نشان می دهد. ساخت معبد زئوس در سال 470 پیش از میلاد آغاز و در سال 456 پیش از میلاد پایان یافت.
به طور کلی این معبد را با استفاده از سنگ آهک ساخته اند، در نمای بیرونی معبد زئوس 72 ستون قابل مشاهده است. 72 ستون گچی موجود در فضای بیرونی این معبد که توسط معماری به نام لیبون ساخته شده، زیبایی معبد را دو چندان کرده است. از سایر تزئینات موجود در این معبد می توان به مجسمه ها، سنگ فرش ها و سنگ های بسیار زیبای موجود در آن اشاره کرد.
دیری نیانجامید که معبد زئوس نیز مانند مجسمه ی آن نابود شد، در پی زلزله سال 522 میلادی در منطقه المپیا، معبد زئوس به طور کامل تخریب شد و امروزه تنها خرابه های آن باقی مانده است.
گردشگران تور یونان جالب است بدانند که در طی حفاری های انجام شده در قرن 19 و 20 میلادی بقایای این معبد از جمله ستون های آن کشف شد. آثار کشف شده توسط باستان شناسان فرانسوی امروزه در موزه لوور پاریس قابل مشاهده می باشند.
لازم به ذکر است که برخی از افراد معتقد اند که این معبد در پی آتش سوزی رخ داده در قرن 5 میلادی از بین رفته است.
بنظر شما دلیل ساخت معبد و مجسمه زئوس در منطقه المپیا چه بوده است؟
همانطور که به آن اشاره شد المپیا مکان برگزاری مسابقات المپیک بوده است، یونیان آن زمان از روش های مختلفی برای ادای احترام و پرستش زئوس استفاده می کرده اند، برگزاری مسابقات المپیک یکی از محبوب ترین جشن های بزرگداشت زئوس بوده است.
تاریخچه برگزاری اولین دوره المپیک به 776 سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد، جالب است بدانید که طبق شواهد موجود برای برگزاری این مسابقات و بزرگداشت زئوس، امور مختلف کشور و حتی جنگ ها نیز متوقف می شده اند. مسابقات المپیک را تا سال 393 میلادی در این منطقه برگزار می شد.
مراحل ساخت تندیس زئوس
جالب است بدانید که برای ساخت مجسمه های امروزی از روش ساخت تندیس زئوس در آن زمان استفاده می شود، با این تفاوت که اسکلت مجسمه های امروزی از فلز بوده اما اسکلت تندیس زئوس از چوب ساخته شده است.
سازنده ی این تندیس (فیدیاس) پس از ساخت اسکلت چوبی، روی آن را با ورقه هایی از عاج فیل پوشاند، در مرحله بعد با استفاده از طلا و کچ جزئیات مجسمه را با دقتی بالا تکمیل کرده اند. به طور کلی می توان گفت تندیس زئوس مجسمه ای تو خالی می باشد اما ظاهر آن به شکلی طراحی شده است که در نظر بسیار سنگین و با عظمت مشاهده شود.
فیدیاس ساخت تندیس زئوس را در سال 440 پیش از میلاد آغاز کرد و 10 سال بعد، در سال 430 پیش از میلاد ساخت آن پایان یافت. در معبد زئوس سکو هایی برای تماشای مجسمه از بالا ساخته شده است، افراد در این سکو ها می توانسته اند صورت زئوس را از نزدیک مشاهده کنند.
مرطوب بودن هوای این منطقه، حفظ و رسیدگی به این مجسمه را دشوار کرده بود، زیرا در این هوا ممکن بود بخش هایی که از عاج فیل ساخته شده اند، ترک بردارد. همین امر سبب شد که خود شخص فیدیاس مسئول نگهداری از تندیس زئوس شود. طبق گفته برخی افراد، فیدیاس روزانه مجسمه را با استفاده از روغنی شبیه به روغن زیتون چرب می کرد، جالب از بدانید که در زیر مجسمه بخشی برای جمع شدن روغن ها در نظر گرفته شده بود.
دانستی های زئوس و تندیس آن
دانستی های بسیاری در رابطه با خدای خدایان باستان وجود دارد که در این بخش به چند مورد از آن اشاره خواهیم کرد.
• پدر زئوس (کرونوس) تصور داشت که یکی از فرزندانش، او را خواهد کشت، به همین دلیل تمام فرزندن خود را می خورد.
• از میان تمام فرزندان کرونوس تنها زئوس زنده ماند.
• سرانجام زئوس پدرش را از بین برد.
• زئوس مخالف اصلی دروغ گویی بوده است.
• المپیک هر 4 سال یکبار برای بزرگداشت زئوس برگزار می گشت.
• بزرگ ترین فرمانروای کوه های آلپ زئوس بوده است.
• بخش های بسیاری از مجسمه زئوس در کارگاه موجود در غرب معبد زئوس ساخته شده است.
• کارگاه ساخت تندیس زئوس تا به امروز سالم باقی مانده است.
• اطلاعات امروزی تندیس زئوس در المپیا از سنگ نوشته های موجود، یافت شده است.
• مجسمه زئوس را در سال 170 پیش از میلاد بازسازی کرده اند.
• طبق گفته اشخاص، مجسمه زئوس را برای نمایش در نمایشگاهی به نام Lausus در شهر استانبول، به ترکیه انتقال داده اند.
آدرس تندیس زئوس
همانطور که در ابتدای متن به آن اشاره شد امروزه تندیس و معبد زئوس نابود شده اند و تنها بخشی از بقایای معبد در منطقه المپیا قابل مشاهده می باشد.
گردشگران تور اروپا برای بازدید از بقایای آن می توانند به این آدرس مراجعه کنند: یونان، المپیا، معبد زئوس