مسجد امام یکی از اماکن مذهبی واقع در شهر اصفهان است که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع شده است در زمان سلطنت صفویه، شاه عباس اول دستور ساخت این مسجد را داد. نمای مسجد امام اصفهان در میدان نقش جهان به عنوان یکی از شاهکارهای معماری ایرانی در دوران اسلامی قلمداد می شود همچنین این مسجد سلطنتی به همراه میدان نقش جهان به عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شده است. شروع ساخت این مسجد باشکوه از سال 1611 آغاز شد نمای این بنای عظیم را می توان در پشت اسکناس 20 هزار ریالی ایران دید.
مسجد امام اصفهان کجاست؟
در سال 1598، هنگامی که عباس شاه تصمیم گرفت پایتخت امپراطوری خود را از شمال غربی شهر قزوین به شهر اصفهان منتقل کند، دستور به بازسازی کامل شهر اصفهان داد و در همین حین نیز اقدام به تأسیس یک مسجد مذهبی در کنار زاینده رود کرد. در آن زمان این مسجد به نام مسجد شاه در میان مردم مشهور بود اما پس از انقلاب این مسجد با نام مسجد امام اصفهان در میان مردم معرفی شد. این مسجد با معماری زیبایش در شهر اصفهان در محدوده دولتخانه صفوی قرار گرفته است. لازم به ذکر است که بگوییم مسجد امام اصفهان در نزدیکی مسجد شیخ لطف الله و عمارت عالی قاپو قرار گرفته است که این موضوع بازدید از جاذبه های دیدنی شهر اصفهان را برای گردشگران داخلی و خارجی آسان تر می کند.
معرفی مسجد امام اصفهان
مسجد جامع عباسی، مسجد امام اصفهان، مسجد عتیق و یا مسجد جمعه همگی از القاب این مسجد بی نظیر است که در دوران صفویه ساخته شده است. مرمت مسجد امام اصفهان به علت قدیمی ترین مسجد باقی مانده در ایران در طی چند سال اخیر پررنگ تر شده است. شایعات در مورد این مسجد زیاد است به عنوان مثال بر اساس تحقیقات یکی از ستون ها توسط یکی از خلفای اموی در دمشق ساخته شد و در بحبوحه ای از تاریخ در ناحیه کنونی که مسجد در آن ساخته شده است عبادتکده زرتشتیان وجود داشت. موضوعی که موجب بازدید بسیاری از گردشگران از این بنا شده است سبک معماری چهار ایوان و چهار دروازه رو در رو آن است در ابتدای ورودی مسجد امام اصفهان یک ایوان بزرگ قرار دارد.
مرمت مسجد امام اصفهان در طی دوره های مختلف با جدیت انجام شد که سبب شد تا این مسجد هم چنان پابرجا بماند. بر اساس تحقیقات اولین مرمت این مسجد در دوره سلجوقیان بود که دو اتاق گنبد آجری به دستور نظام الملک در محدوده مسجد بنا شد. امروز کاربرد این دو گنبد هنوز نامشخص است اما عده دلیل اضافه کردن این دو گنبد را تعادل هندسی و ساختاری در سبک معماری می دانند.
معماری مسجد امام اصفهان
معمار اصلی معماری مسجد امام اصفهان شیخ بهایی بود، او این مسجد را در یک میدان به گونه ای ساخت که شاه عباس بر بازرگانان، مقامات سیاسی، روحانیت و ... اشراف کامل داشته باشد. شیخ بهایی علاوه بر دستور ساخت گنبد و ایوان بزرگ به منظور چشم انداز کامل شاه اقدام به ساخت دو مدرسه مذهبی و یک مسجد زمستانی در مسجد کرد.
به علت علاقه شاه به راه میانبر پس از تکمیل مسجد شاه اقدام به ساخت و ساز برای راه های میانبر کرد که یکی از معماران به نام ابوالقاسم در خصوص فرونشست مسجد به شاه هشدار داد اما او این هشدار را جدی نگرفت و همین ساخت و ساز سبب شده تا در سال 1662 مرمت مسجد امام اصفهان به علت فرونشست آغاز شد. هنر ایرانیان به ساخت کاشی های هفت رنگ بود از این رو پس از ساخت مسجد امام اصفهان معماران از بهترین کاشی های هفت رنگ برای مزین کردن مسجد استفاده کردند که تمام بخش های زیبای آن تحت نظر استاد خوشنویس رضا عباسی انجام شد. متأسفانه شاه عباس نتوانست کامل شده این مسجد زیبا را ببیند چرا که این عمارت منحصر به فرد چند ماه پس از مرگ او پایان یافت.
به طور کلی مسجد امام از دو سازه تشکیل شده است. ورودی مسجد امام اصفهان مشرف به یک دروازه ورودی زرق و برق دار با دو مناره و ساختمان اصلی مسجد با یک گنبد بزرگ است و حیاط مسجد بین آنها قرار دارد. جالب است بدانیم ورودی مسجد امام اصفهان به شکل یک سازه طاقدار ساخته شده است که از ویژگی های بارز معماری اسلامی سلجوقیان و صفویان است. خصوصیات صوتی، کاشی کاری و تنوع در رنگ های آبی از جمله دلایل عموم گردشگران برای بازدید دوباره این بنای تاریخی است.
پلان مسجد امام اصفهان
گرچه معماری اصلی این شیخ بهایی بوده است اما کتیبه های به جا مانده در این عمارت نشان می دهد افراد دیگری در ساخت پلان این مسجد با عناوین مختلفی مانند مسئول نقشه، پیمانکار عمومی و ... نقش داشته اند. اگر بخواهیم پلان مسجد امام اصفهان را بیان کنیم باید بگوییم از مرکز دیواره جنوبی میدان، از طریق یک دهلیز که درگاه اصلی مسجد بر روی دیوار جنوبی هشتی قرار دارد، وارد مسجد می شوید. این منطقه از دو طرف شرق و غرب به راهرو متصل می شود که پشت تأسیسات تجاری آن قرار دارد. بقیه مسجد، به شکل مستطیل (100 در 130 متر) است که برای جهت گیری آن به سمت مکه 45 درجه چرخانده شده است. پشت هر ایوان جانبی (در شمال غربی و جنوب شرقی) یک اتاق گنبدی وجود دارد. ایوان مقدس با یک جفت مناره استوانه ای سر به فلک کشیده و به ارتفاع 34 متر در کنار یکدیگر قرار دارند. این مناره ها با موزاییک کاشی به جمله لا الله الی الله منقوش شده اند.
بخش های مختلف مسجد امام اصفهان
برای ورود به مسجد امام اصفهان، ابتدا باید از دو گذرگاه عبور کنید، سپس از یک هشتی عبور کنید. تا به ورودی مسجد امام اصفهان برسید پس از عبور از این ناحیه می توانید بخش های دیگر این شاهکار جذاب را ببینید در ادامه به معرفی بخش های مختلف مسجد امام اصفهان می پردازیم.
گنبد اصلی
گنبد اصلی یکی از برجسته ترین بناهای این مسجد است این گنبد را می توان از میدان نقش جهان مشاهده کرد. این گنبد با ارتفاع 52 متر با قاشانی تزئین شده است. فضای وسیعی به عنوان صحن در زیر این گنبد با 40 ستون و طاق وجود دارد. گنبد دو لایه مسجد امام اصفهان باعث ایجاد پژواک، پایداری و عایق بندی بهتر دما شده است. در این ناحیه می توانید انعکاس صدا های خود را در شعاع 40 متری بشنوید.
ایوان
در اطراف میانسرا چهار ایوان وجود دارد. بلندترین ایوان 33 متر ارتفاع دارد که مناره های اصلی مسجد در دو طرف ایوان ها قرار گرفته اند. قاشانی شگفت انگیز در این ناحیه قابل مشاهده است. این قاشانی شامل دو نقش طاووس و برخی از الگوهای گل می باشد.
گنبد شبستان غربی
شبستان فضایی مانند اتاقک است که معمولاً در مکان های مذهبی مانند مسجد یافت می شود. در ضلع شرقی و غربی میانسرا مسجد امام اصفهان دو شبستان وجود دارد. شبستان شرقی بزرگتر از غربی است و هیچ گونه تزئینی ندارد، اما شبتان غربی با کاشی های هفت رنگ مزین شده است. همچنین، شبستان غربی دارای یک محراب منحصر به فرد ساخته شده با سنگ مرمر است.
گنبد شبستان شمالی
جاه طلبی های سیاسی، تحولات مذهبی و تغییر در سلیقه، یورش مغولان و ... سبب شد تا در مرمت مسجد امام اصفهان حاکم وقت به این بنا نمازخانه جانبی و یک گنبد در شبستان شمالی اضافه کند که در این بخش از کاشی های لعاب دار استفاده شده است.
اطلاعات بازدید از مسجد امام اصفهان
دانستن برخی از اطلاعات برای بازدید از مسجد امام اصفهان لازم است به عنوان مثال ورودی مسجد امام اصفهان برای بازدید کنندگان خارجی حدوداً 20 هزار تومان است. علاقه مندان به بازدید از این مسجد می توانند از ساعت 9 تا 11:30 صبح و از ساعت 13:00 تا 16:30 از این سازه اصیل بازید کنند. پوشش لباس متعارف و حفظ حرمت مسجد از دیگر اطلاعاتی است که هر گردشگری قبل از بازدید به این مسجد باید بداند. فارغ از این موضوع هر گردشگر باید بهترین زمان سفر به این ناحیه را بداند ماه های فروردین و اردیبهشت بهترین زمان بازدید مسجد امام و قدم زدن در میدان نقش جهان است.
دسترسی به مسجد امام اصفهان
همانطور که پیش تر گفتیم مسجد امام اصفهان در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد. با توجه به اینکه این میدان و مسجد امام یکی از نقاط پر اهمیت اصفهان هستند، امکان دسترسی به آن از طریق اتوبوس، مترو و تاکسی وجود دارد. نکته قابل توجه برای دسترسی به مسجد امام اصفهان این است که بدانید نزدیک ترین ایستگاه برای رسیدن به این مسجد میدان امام حسین (ع) است.
جمع بندی
مسجد امام (ره) در میدان مرکز نقش جهان اصفهان واقع شده است و مساحت آن حدود 0756/ 2 هکتار است که با 18 میلیون آجر ساخته شده است که بخشی از مصالح آن از معدن سنگ مرمر اردستان آورده شده است. کتیبه های حک شده و کاشی های هفت رنگ از جمله زیبایی هایی این بنای تاریخی است. هر سالانه تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی از این بنای منحصر به فرد باقیمانده از دوره صفویان بازدید می کنند که نظر هر شخص در مورد آن متفاوت است و در واقع هر گردشگر یکی از ویژگی های این مسجد را جذاب می داند. مخاطب عزیز لحظه آخری اگر قصد سفر به اصفهان را دارید به هیچ عنوان این بنای زیبا را از دست ندهید و اگر از این مسجد بازدید کرده اید حتماً دیدگاه خود را در مورد آن در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
