کاخ گلستان

کاخ گلستان یکی از کاخ های قدیمی ایران و در عین حال یکی از جذاب ترین جاهای دیدنی تهران است که بیش از ۴۴۰ سال قدمت دارد و یکی از منحصر به فردترین مجموعه های تاریخی کشور نیز به حساب می آید. کاخ گلستان از دوران صفویه تا به امروز دست خوش تغییرات مختلفی شده است، هر چند که بنیاد این کاخ در زمان شاه عباس صفوی نهاده شد، اما در طی سالیان مختلف مثل دوران حکومت شاه طهماسب و زمان حکمرانی شاه سلیمان صفوی نیز شاهد اضافه کردن بخش های مختلفی به این مجموعه بودیم. در دوران قاجاریه نیز اتفاقات گوناگونی در این کاخ افتاده است و بخش های مختلفی به آن اضافه شده است.
از مهم ترین شاهان ساکن کاخ گلستان می توان به آقا محمد خان، فتحعلی شاه، محمد شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، محمد علی شاه و احمد شاه اشاره کرد. در این مطلب قصد داریم تا نگاهی به کاخ گلستان انداخته و شما را بیشتر با این مکان تاریخی و شگفت انگیز آشنا کنیم، پس با ما همراه باشید تا نگاهی به کاخ گلستان بیاندازیم.

معرفی کاخ گلستان

به منظور بررسی و معرفی کاخ گلستان باید گفت که تاریخچه کاخ گلستان به زمان شاه اسماعیل صفوی باز می گردد و حتی در بخش هایی از سفرنامه پیترو دلاواله که به ایران آمده بود، شاهد توصیفاتی از کاخ گلستان هستیم. همچنین در روزگار کریم خان و در میان سال های 1173 تا 1180 هجری قمری شاهد فعالیت های مختلفی از سوی حکمرانان این دوران برای انجام ایجاد فضایی به منظور حکمرانی بوده ایم، اما اهمیت واقعی این ارگ به زمان قاجار باز می گردد، چرا که پس از فتح ایران توسط آقا محمد خان قاجار، او حکومت خود را به تهران منتقل کرد و مقر سلطنتی خود را در این شهر به وجود آورد.
کاخ گلستان نیز به عنوان مهم ترین منطقه دوران قاجار به حساب می آمد. در دوره قاجاریه شاهد اتفاقات مختلفی در کاخ گلستان بوده ایم که بررسی زندگی هر یک از پادشاهان در این کاخ خود نیاز به مطلب جداگانه ای دارد. نکته جالبی که باید به آن توجه داشته باشید این است که کاخ گلستان در دوم تیرماه ۱۳۹۲ و در طی سی و هفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو به عنوان میراث بشری از سوی این سازمان به ثبت رسیده است.

مساحت کاخ گلستان

یکی از سوالات بسیار مهمی که پرسیده می شود این است که مساحت کاخ گلستان چقدر بوده و شاهد چه بخش هایی در این مجموعه هستیم. در پاسخ باید گفت که مساحت کاخ گلستان ۴.۵ هکتار است، البته باید به این نکته توجه داشته باشید که این مجموعه در گذشته بزرگ تر از زمان حال بوده و در حال حاضر به اندازه یک دهم وسعت اولیه اش است. در حقیقت به دلیل آن که این کاخ به عنوان محل زندگی شاهان قاجار بوده، اهمیت بسیار زیادی داشته و همین موضوع باعث به وجود آمدن فضای بزرگی در این ارگ شده است.

معماری کاخ گلستان

به منظور بررسی معماری کاخ گلستان باید گفت که این مجموعه تاریخی از چندین کاخ و تالار سلطنتی که در یک باغ بزرگ واقع شده اند، تشکیل شده است. معماری این مجموعه با معماری ایرانی آغاز شده و سپس به دلیل ارتباطات مختلف با کشورهای اروپایی شاهد تبدیل معماری این کاخ به معماری نئو کلاسیک اروپا بودیم. به همین دلیل امروزه شما می توانید در کاخ گلستان تلفیق زیبا و خاصی از معماری اروپایی و ایرانی را مشاهده کنید.
یکی از بخش های جذاب کاخ گلستان کاشی کاری های صورت گرفته در این مجموعه است که مضامینی چون اساطیری، شکار و شکار گاه، عاشقان و... بر روی این کاشی ها قابل مشاهده است.  نکته دیگری که باید بدانید این است که به عنوان مثال حجم نمایی، سایه روشن کاری و طبیعت گرایی که از مهم ترین مشخصه های نقاشی غربی محسوب می شوند در کاشی کاری های به وجود آمده در این کاخ به وضوح وجود داشته و می توان آن ها را مشاهده کرد.
در فضای داخلی هر یک از بخش این کاخ نیز شاهد آیینه کاری های چشم نواز و شگفت انگیزی هستیم که می تواند چشم هر بیننده ای را به خود خیره کند. در بخش گوناگون این کاخ تزیینات شگفت انگیز و مختلفی وجود دارد که در دوره های گوناگون، تا انتهای پادشاهی احمدشاه به بخش های مختلف این کاخ اضافه شده است.

بخش های مختلف کاخ گلستان

همان طور که اشاره کردیم، این مجموعه دارای بخش های مختلفی است که اگر بخواهیم شما را بیشتر با بخش های مختلفی کاخ گلستان آشنا کنیم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

شمس العماره

یکی از بخش های کاخ گلستان که می توان آن را گل سرسبد این مجموعه نیز دانست، شمس العماره است. در واقع شمس العماره یک بنای مرتفع بوده و به عنوان اصلی ترین و مهم ترین جاذبه های توریستی تهران نیز به حساب می آید و یکی از بخش های جذاب کاخ گلستان است. ناصرالدین شاه در هنگام سفر به اروپا از آسمان خراش های کشورهای اروپایی خوشش آمده و به همین دلیل دستور داد شمس العماره را بنا کنند تا زنان اش بتوانند به بالا این مکان رفته و چشم اندازی از تهران را مشاهده کنند. 
این بنای ۵ طبقه در سال ۱۲۸۴ ساخته شد و اگر بخواهیم آن را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم باید گفت که با ارتفاع ۳۵ متری، شمس العماره به عنوان بلندترین ساختمان آن زمان محسوب می شد.  نکته دیگری که باید بدانید این است که شمس العماره به عنوان اولین بنای ایرانی محسوب می شود که در ساخت آن از فلز استفاده شده است و همین مساله سبب گشته تا شمس العماره تحول مهمی در ساختمان سازی ایران محسوب شود.

تالار اصلی

یکی دیگر از بخش های جذاب کاخ گلستان تالار اصلی آن است. این تالار که به نام تالار سلام و تالار تاج گذاری نیز شهرت دارد، به عنوان یکی از مهم ترین بخش های این مجموعه به حساب می آید. تالار سلام در ضلع شمال غربی کاخ گلستان واقع شده و علت ساخت آن به این دلیل بود که ناصرالدین شاه در هنگام بازدید از موزه های غربی تصمیم گرفت تا یک موزه در داخل کاخ گلستان به وجود دارد.
به همین دلیل ساختمان های قدیمی این بخش از باف تخریب شد و تالار سلام به این بخش از کاخ اضافه شد. اتمام ساخت این تالار به سال ۱۲۹۳ قمری باز می گردد. به علت تاجگذاری شاهان پهلوی در این مکان به این بخش از کاخ گلستان تالار تاجگذاری نیز می گویند.

تالار برلیان

یکی از زیباترین و خاص ترین تالار های کاخ گلستان، تالار برلیان است که مملو از آینه کاری ها و چلچراغ های زیبا و خاص است. این تالار در زمان فتحعلی شاه در کاخ گلستان وجود داشت، اما بخاطر فرسودگی در دوران ناصرالدین شاه تخریب و تالار برلیان به جای آن ساخته شد. 
مهم ترین فرآیندی که در تالار برلیان صورت می گرفت نگهداری از هدایای پادشاهان خارجی بود و همچنین در دوران پهلوی نیز برای برگزاری مهمانی های رسمی دربار این تالار مورد استفاده قرار می گرفت.

تالار عاج

دیگر تالار های شگفت انگیز کاخ گلستان، تالار عاج است. البته زمان دقیقی برای ساخت آن مشخص نشده، اما شواهد نشان می دهد که قبل از تالار سلام و تالار آیینه این بخش در کاخ گلستان وجود داشته است. 
یکی از بخش های جذاب تالار عاج، تابلویی از محمود خان ملک الشعرا است که نمای بیرونی این تالار را کشیده است و شما می توانید این نقاشی زیبا را در این مکان مشاهده کنید.
علت نامگذاری این مکان به تالار عاج به دلیل قرارگیری دو عاج بزرگ فیل در این بخش است. البته برخی اعتقاد دارند که در گذشته این محل برای پذیرایی و صرف غذا بوده و در واقع نام اصلی آن تالار آج است که در زبان ترکی آذری به معنای گرسنه بوده و به همین دلیل این تالار را این چنین نام گذاری کرده اند.

تالار آینه

در کنار تالار سلام، تالار دیگری در کاخ گلستان قرار دارد که به آن تالار آیینه نیز می گویند. مهم ترین شهرت این مکان به خاطر نقاشی کمال الملک از تالار آیینه و ناصرالدین شاه است که تکمیل آن ۵ سال طول کشیده و در داخل این مکان قرار دارد. 
نکته ای که باید بدانید این است که پس از مشاهده این تالار و بررسی نقاشی کمال الملک این احساس برای شما به وجود می آید که کمال الملک در هنگام کشیدن این نقاشی در ابعاد این تالار اغراق کرده است. در حقیقت این موضوع نشان می دهد که نقاشی چقدر در عظمت بخشیدن به یک موضوع می تواند موفق عمل کند.

ساختمان کتابخانه

کتابخانه کاخ گلستان به دو بخش کتابخانه نسخ خطی و کتابخانه چاپ تقسیم می شود. این کتابخانه به همت فتحعلی شاه قاجار و با اسم کتابخانه شاهنشاهی به وجود آمد. کتابخانه چاپی نیز در دوران پهلوی دوم فعالیت خود را آغاز کرد. در سال ۱۳۸۴ کل فضای کتابخانه کاخ گلستان به ضلع شمال شرقی باغ و به فضای ۹۳ متر مربعی منتقل شد. این مجموعه در حال حاضر بیش از ۷۰۰۰ کتاب تاریخی، هنری، چاپ سنگی و... دارد.
کتاب های فوق العاده شگفت انگیز و خاصی در این کتابخانه قرار دارد که از مهم ترین آن ها می توان به طوفان البکاء اشاره کرد. همچنین نشان شما می توانید کتاب های مهمی همچون هزار و یک شب، نسخه شاهنامه بایسنقری، قرآن های نفیس دوران فتحعلی شاه و... را در این کتابخانه خاص و جذاب مشاهده کنید.

خلوت کریمخانی

خلوت کریمخانی در شمال غرب کاخ گلستان واقع شده و یک بخش پوشیده به شکل ایوان است که در وسط آن حوضی قرار دارد. علت اهمیت این بنا به آن دلیل است که پس از به قدرت رسیدن آقا محمد خان قاجار، او جسد کریم خان را از گور خود در شیراز بیرون کشیده و به این مکان منتقل کرده است، چرا که این قسمت از کاخ محل عبور روزانه شاه بود و در واقع با عبور از این محل می خواست تا قبر کریمخان را لگد کرده و به او بی احترامی کند.
با به قدرت رسیدن رضا خان استخوان های کریم خان از این مکان به شهر قم منتقل شد. یکی از بخش های جذابی که در خلوت کریمخانی وجود دارد تخت مرمر فتحعلی شاه است که می تواند آن را در این بخش مشاهده کنید.

عمارت بادگیر

عمارت بادگیر بخش دیگری از مجموعه گلستان است که در ضلع جنوبی آن واقع شده و زمان ساخت آن به دوران فتحعلی شاه باز می گردد. در دوران ناصرالدین شاه نیز این بنا دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده و به شکل امروزی درآمد.
شما می توانید در این بخش تزئینات فوق العاده ای را مشاهده کنید که از مهم ترین آن ها می توان به آینه کاری، گچ بری، نقاشی، منبت کاری و... اشاره کرد. جذاب ترین قسمت این عمارت تالار شاه نشین آن است. در واقع تزیینات شگفت انگیز و خاصی که در این بخش وجود دارد می تواند هر بیننده را جذب خود کند.

ایوان تخت مرمر

ایوان تخت مرمر قدیمی ترین بخش کاخ گلستان بوده که ساخت آن به دوران کریم خان باز می گردد و در آن می توانید تزئینات زیبایی همچون گچ بری های خاص، خاتم کاری، سنگ تراشی و آینه کاری های شگفت انگیز و زیبایی را مشاهده کنید. زیباترین قسمت این ایوان تخت مرمری است که در زمان فتحعلی شاه ساخته شد. برای ساخت این تخت ۶۵ مرمر بزرگ و کوچک مورد استفاده قرار گرفته و بر روی این تخت نصب شده است. 
طراحی این تخت به شکلی است که تخت حضرت سلیمان را در ذهن تداعی کرده و به نحوی ساخته شده که بر روی دوش ۳ دیو و 6 فرشته یا انسان قرار دارد. علاوه بر این یک اژدها، دو شیر، ابیاتی از ملک الشعرا در ستایش فتحعلی شاه بر روی این تخت مرمری قرار دارد.

موزه الماس

تالار الماس یکی از بخش های قدیمی کاخ گلستان است که بعد از عمارت بادگیر قرار گرفته و به دلیل آینه کاری های زیبا و خاصی که دارد به نام تالار الماس شناخته می شود. این بنا به دستور فتحعلی شاه ساخته شد و در دوره ناصرالدین شاه نیز تغییرات مختلفی در تزیینات و ظاهر این بخش به وجود آمد.

موزه مردم شناسی

بخشی دیگری از کاخ گلستان موزه مردم شناسی است که در گذشته کاخ ابیض نامیده می شد. در سال ۱۳۴۷ این کاخ تبدیل به موزه مردم شناسی شد و در آن پوشش مردان و زنان قاجار، پوشاک مناطق مختلف ایران و... به نمایش گذاشته شده است. این موزه امروزه به عنوان غنی ترین و قدیمی ترین موزه مردم شناسی کشور شناخته می شود.

حوض خانه تالار سلام

در تالار سلام شاهد حوض های مختلفی هستیم. پیشنهاد ما این است که هنگام بازدید از کاخ گلستان حتماً از این حوض خانه زیبا و خاص این بخش از کاخ گلستان نیز دیدن کنید.

اطلاعات بازدید از کاخ  گلستان

اگر قصد بازدید از کاخ گلستان را دارید لازم است تا اطلاعات کاملی در رابطه با بازدید از این مجموعه داشته باشید. در وهله اول باید گفت که وب سایت این کاخ www.golestanpalace.ir بوده و شماره تماس آن 33113335 - 021 است. محل قرارگیری این کاخ در تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ است. در فصل بهار ساعت بازدید از این مجموعه از 9:30 تا 18:30 است و در فصل پاییز و زمستان نیز از ساعت ۹ تا ۱۷ می توانید از این مجموعه زیبا و خاص بازدید کنید.
موضوع مهمی که باید بدانید این است که هزینه بازدید از هر بخش این کاخ مختلف بوده و در صورتی که قصد بازدید از هر یک از این بخش را دارید، لازم است تا مبلغی را پرداخت کنید. اگر بخواهیم هزینه بازدید از هر بخش این مجموعه را به شما معرفی کنیم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

بازدید مجازی از کاخ گلستان

مدیریت مجموعه کاخ گلستان امکانی را فراهم کرده تا شما بتوانید در وب سایت این مجموعه بازدید مجازی از بخش های مختلف کاخ گلستان داشته باشید. در صورتی که علاقه مند هستید تا پیش از حضور در این مجموعه بیشتر با فضای کاخ گلستان آشنا شوید، می توانید از این بازدید و تور مجازی استفاده کنید.

عکس هایی از کاخ گلستان

در این بخش تصاویر زیبا و خاصی از بخش های مختلف کاخ گلستان را فراهم کردیم که شما می توانید با مشاهده این تصاویر بیشتر با فضا این کاخ آشنا شوید.