مشهد شهر زیارتی تفریحی در شمال شرق کشور است، که هر ساله گردشگران و زائران زیادی را به خود جذب می‌کند. روستاها و شهرهای تابع مشهد همگی دارای مکان‌های مختلف گردشگری هستند. از جمله این شهرهای گردشگری، رادکان است. رادکان شهری تاریخی بوده که در قدیم به نام شهر جوانمردان شهرت داشت. برجسته‌ترین اثر تاریخی گردشگردی رادکان، برج رادکان است. این برج در نزدیکی مشهد و چناران، واقع در شهر رادکان قرار دارد.
برج رادکان چناران کجاست؟
برج رادکان در نزدیکی شهر کوچک رادکان که واقع در 75 کیلومتری مشهد و 35 کلیومتری چناران است، قرار دارد. ابتدا شما مسیر خود را به طرف چناران و سپس قوچان ادامه می‌دهید. در نزدیکی روستای بیگ نظر، جاده منتهی به رادکان را دنبال خواهید کرد. پس از طی مسافتی به یک دو راهی می‌رسید. از هر راهی بروید به برج چناران خواهید رسید. راه اول به شهر رادکان منتهی می‌شود، اما مسیر دوم که اصلی و نزدیک‌تر است به روستای زینگر راه پیدا می‌کند.
معرفی برج چناران
میل رادکان مشهد در زمان ایلخانان ( قرن 7)، به دست خواجه نصرالدین توسی ساخته شد. مشخصات میل رادکان:
- ارتفاع 25 متر
- بدنه استوانه ای
- گنبد مخروطی شکل
- ظاهر بیرونی 3 متر، 12 ضلعی
- از راس گنبد تا زیر آن 36 نیم استوانه
- نمای داخلی 8 ضلعی
این برج در 15/10/1310 به ثبت ملی رسید. برج رادکان طبق دانسته و داده‌های اختر شناسی ساخته شد. تعدادی از عالمان علم نجوم معتقدند این برج مقبره خانمی به نام مطلع الشمس است که در دوره دیلمی زندگی می‌کرد. اما این نظریه اثبات نشده است.
آدرس برج چناران
75 کیلومتری مشهد (شمالی) 25 کیلومتری چناران (شمال غربی)، واقع در شهر کوچک رادکان
معماری برج رادکان چناران
تاریخ ساخت میل رادکان مشهد دقیق نیست به عنوان مثال؛ هرتسفلد گفته است که این برج در سال 680 ساخته شد (هرتسفلد برج رادکان را محل دفن امیر ارغون، حاکم مغول می‌داند، در حالی که وی در سلطانیه دفن شده است). البته باید گفت تاریخ درست ساخت بنا در کتیبه خود برج آمده است. طبق اطلاعات داخل کتیبه ساخت این بنا همزمان با پایان ساخت و ساز رصدخانه مراغه یعنی در سال 660 هجری پایان یافت. بدنه میل چناران گچ‌بری‌های زیبا و آجرهای ساده دارد. فضای خالی بین آجرها برای محکم‌تر شدن با دستان سازنده به داخل فشرده شده است. ورودی برج به شکل هلالی و در جنوب گنبد است. خیره کننده‌ترین قسمت برج رادکان، قسمت فوقانی آن محسوب می‌شود. این قسمت دارای دو کتیبه پهلوی و کوفی بوده که در میان تمام ظرافت‌های انجام شده و همه سلیقه معمار با گچ‌بری خاص و چشم‌گیر، تاریخ ساخت و نام بانی بر آن‌ها حک شده است.
کاربری برج رادکان چناران
برخی از تاریخ دانان معتقدند که این برج آرامگاه امیر ارغون یا مطلع الشمس است. برخی دیگر هم بر این معتقد بودند که برج صرفاً برای کارهای مربوط به نجوم و اخترشناسی ساخته شد. دسته‌ای هم بر این معتقد بودند که از برج تنها برای تشخیص فصول، سال کبیسه و رسیدن بهار و عید نوروز استفاده می‌شد. اما باید گفت که قرن‌ها قبل تقویم جلالی، توسط خیام در دوره سلجوقیان نگاشته شده است. در دوره مغول مباحث مربوط به اخترشناسی، نجوم و تقویم بسیار اوج گرفته بود. همچنین در این زمان علم نجوم پیشرفت چشم‌گیری داشته؛ پس نمی‌توان به صورت صددرصدی گفت تنها میل چناران راه تشخیص فصول و... بوده است. منوچهر آرین اولین منجمی بود که عمیق و دقیق به برج چناران نگاه کرد. آرین با بررسی و خواندن نوشته‌های موجود در برج که گفته بود: نور درخشان ماه در زمان حلول، هر بار از یکی از آن 12 دریچه می‌تابد، به بررسی دقیق‌تر برج پرداخت. آرین بعد از پژوهش‌های بسیار به این نتیجه رسید که درهای برج در راستای آغاز طولانی‌ترین شب سال (زمستان) و پایان تابستان ساخته شده است. آرین تمامی دست آوردهای خود را از برج رادکان در کتابی به نام (نگاهی دیگر به برج‌ها) نگاشت.
خواجه نصیرالدین توسی و برج رادکان چناران
خواجه نصیرالدین توسی بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین اخترشناس، منجم، پزشک طب ایرانی و معمار بناهای مهم ایران در قرن 7 بوده است. پس از ابن سینا، او اولین کسی بود که فلسفه مشایی را از نو احیا کرد. در پیش از زمان مغولان بزرگ‌ترین رصدخانه دنیا را ساخت. رصدخانه مراغه، علاوه بر اینکه قابلیت رصد آسمان و ستاره‌ها را داشت؛ دارای یک کتابخانه بزرگ با 40 هزار کتاب علمی و... بود. خواجه نصیر مهم‌ترین فرد در کمک به انتقال دانش ایرانیان به جهان محسوب می‌شود. علم مثلثات خواجه خیلی زود در کشورهای مختلف جهان از جمله فرانسه رواج پیدا کرد. در زمان حمله مغول کتاب "اخلاق ناصری" را نوشت. هلاکو مغول خواجه نصیر را وزیر خود کرد، در هر کاری از او مشاوره می‌گرفت و بسیار مورد احترام قرار می‌داد. در همین بین خواجه توانست در زمان حکومت ایلخانان برج شرقی رادکان را در منطقه چناران مشهد، در سال 660 بنا کند. خواجه نصیر پس از سال‌ها خدمت به کشور در زمینه‌های مختلف، سرانجام در سال 672 در کاظمین چشم از جهان فروبست.
بهترین زمان برای بازدید از برج رادکان چناران
شما عزیزان می‌توانید هر روز و در هر ساعت تا قبل غروب آفتاب برای بازدید از میل رادکان مشهد اقدام نمایید. سعی کنید پس از غروب آفتاب برای بازدید از برج راهی رادکان نشوید، زیرا امکان بازدید وجود ندارد.
جاهای دیدنی اطراف برج رادکان یا میل رادکان مشهد
از آنجایی که میل رادکان در منطقه‌ای پر گردشگر و زیبا بنا شد، دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری است، از جمله:
چشمه گیلاس چناران
معروف‌ترین چشمه چناران "چشمه گیلاس" است. امیرعلی شیرنوایی در زمان تیموریان، آب چشمه را تا مشهد جاری کرد. بعد از شیرنوایی، در حد فاصل سال‌های 1016 تا 1023 هجری شاه عباس این اقدام را تکمیل کرد. آب چشمه بعد از عبور از میانه‌های شهر وارد صحن امام رضا (ع) شده و از آنجا نیز عبور می‌کند.
آبشار محبوب آبقد
روستای آبقد دارای درهای پر از آبشارهای بی‌نظیر است. از میان همه این آبشارها "آبشار آبقد" از محبوبیت و طرفداری خاصی برخوردار است. این آبشار به علت ارتفاع 300 متری، بهترین مقصد صخره نوردی است.
آرامگاه شاعر بلند آوازه پارسی فردوسی
آرامگاه فردوسی در فاصله بسیار نزدیکی از شهر چناران و برج رادکان مشهد قرار دارد. آرامگاه فردوسی خود یک جاذبه گردشگری طبیعی و تاریخی مهمی محسوب می‌شود که هر ساله پذیرای گرشگران ایرانی و خارجی بسیاری است. بعد از بازدید از میل رادکان مشهد، دیدن و لذت بردن از فضای عالی آرامگاه فردوسی خالی از لطف نخواهد بود.
سخن پایانی
اگر به مشهد سفر کردید از بازدید برج رادکان و جاذبه‌های دیگر آن غافل نشوید. این برج نشان دهنده عظمت معماری و پیشرفته بودن علم و دانش ایرانیان در زمان‌های دور محسوب می‌شود. همان طورکه منوچهر آرین در کتاب خود همه ابعاد مختلف شگفت انگیز میل رادکان را به خوبی تحلیل و توصیف کرده؛ بهتر است شما نیز برای بازدیدی پر از هیجان به رادکان سفر کنید، تا از تمدن و علم ایران باستان شگفت زده شوید.
