اصفهان به عنوان یکی از زیباترین شهرهای ایران نظر گردشگران زیادی را به خود جلب کرده است. این شهر دارای جاذبه های هنری و تاریخی بسیاری است که هر بیننده ای را به ستایش وا می دارد. یکی از این جاذبه های تاریخی و هنری، موزه هنرهای معاصر اصفهان است. این موزه در عمارت رکیب خانه در خیابان استانداری اصفهان قرار دارد. در این موزه آثار هنری گوناگونی در زمینه های مختلف در غرفه هایی با چینش زیبا به چشم میخورد. این آثار هنری شامل 3000 اثر میباشد که به دوران صفویه و قاجاریه برمی گردد.
این موزه دارای کتابخانه تخصصی که شامل 1500 جلد کتاب هنری است می باشد که دانشجویان هنر و معماری می توانند از این کتابخانه استفاده کنند. مساحت این موزه حدود 2600 متر مربع است که 1200 متر فضای نمایشگاهی را دربر دارد.
آشنایی با موزه هنرهای تزئینی (رکیب خانه) در اصفهان
قدمت عمارت رکیب خانه اصفهان به قرن یازدهم هجری برمی گردد. این مکان که در دوران حکومت شاه عباس اول بنا شده است جایگاهی برای نگهداری وسایل اسب سواری و به نوعی اصطبل سلطنتی بوده است. نام رکیب خانه که از واژه ی رکاب می آید هم به همین دلیل بر این عمارت باقی مانده است. این عمارت با برکنار شدن حکومت صفویه بلااستفاده و متروکه باقی ماند و سال های بعد و در دوران قاجار به دستور فرزند کوچک ناصرالدین شاه، ظل السلطان, تعمیر و به عنوان اندرونی اختصاصی ظل السلطان استفاده می شد. در دوران پهلوی این عمارت به عنوان اداره آمار و ثبت احوال مورد استفاده قرار می گرفت. در سال 1357 و با پیروزی انقلاب اسلامی این موزه توسط سازمان میراث فرهنگی بازسازی شد و با گردآوری حدود چهار هزار شی تاریخی و فرهنگی هنری از موزه ی هنرهای تزئینی تهران و همچنین دیگر موزه ها در این موزه ، این موزه در جایگاه موزه هنرهای تزئینی مورد بازدید عموم قرار گرفت.
ساختمان رکیب خانه دارای حیاطی بزرگ و دارای درختانی سرسبز است که اطراف این حیاط را تالارها و اتاق ها در بر گرفته اند که بخش های مختلف موزه را تشکیل می دهند و مانند عمارت های دیگر اصفهان دارای حوضی بزرگ در وسط حیاط می باشد. امروزه از طبقات فوقانی این عمارت به عنوان بخش اداری استفاده می شود . در سمت راست حیاط می توان برجی با کاربرد کلاه فرنگی را مشاهده کرد. شاه نشین این عمارت با گچ بری و آینه کاری و معماری دلنشین جز زیباترین بخش های این عمارت محسوب می شود که امروزه به عنوان دفتر موزه از آن استفاده می شود.
بخش های هفتگانه موزه هنرهای تزئینی اصفهان
موزه هنرهای تزئینی اصفهان شامل هفت بخش خط و کتابت، آثار لاکی و روغنی، دست بافته ها و رودوزی های سنتی، نگارگری، آثار فلزی، آثار چوبی و بخش آبگینه می باشد که در بردارنده ی آثار تاریخی در موضوعات گوناگون هستند. نام هر بخش با توجه به آثار موجود در آن بخش انتخاب شده است:
خط و کتابت
به واسطه ی صفحات قرآن کریم، کتب تاریخی، اوراق و اشعار موجود در بخش خط و کتابت، این بخش به یکی از با ارزش ترین بخش های موزه تبدیل شده است. این خطوط و اوراق تاریخی توسط هنرمندانی مثل میرعماد و دخترش، گوهرشاد، شفیع تبریزی، محمد مومن ابهری و سایر هنرمندان بر صفحه تحریر آمده است.
از آثار دیگری که در این بخش موجود است میتوان به کلیات سعدی مصور و تذهیب شده ، دیوان مصور اثر امیر علیشیر نوایی و کتب خطی زالعمعاد نوشته محمد هاشم لولوی اصفهانی اشاره کرد. در این موزه میتوان آثار خوشنویسانی همچون یاقوت مستعصمی، سلطان علی مشهدی، میرعلی و محیی هروی، منشی گنابادی ، عبدالجبار اصفهانی، عبدالمجید طالقانی و دیگر اساتید نامدار خوشنویسی را مشاهده کرد. جلدهای چرمی که برای آثار خطی به شیوه های مختلفی مثل معرق، سوخت و ضربی ساخته شده در این بخش قابل توجه هستند.
آثار لاکی و روغنی
در بخش آثار لاکی و روغنی میتوان آثار لاکی که شامل قلمدان ها، جعبه ها، جای طومار، ترازوهای لاکی، جلد آلبوم، قاب آینه، سرچسب دان و... است را مشاهده کرد. این آثار به جا مانده از هنرمندانی همچون میرزا بابای شیرازی، آقا صادق، آقا نجفعلی اصفهانی، فتح الله شیرازی و... میباشد که با نقوشی زیبا و خارق العاده از تک چهره، گل و مرغ، صورت سازی، ترنج و سرترنج، شکارگاه و گل های مختلف تزئین شده اند.
دست بافته ها و رودوزی های سنتی
در این بخش آثار ارزشمندی از منسوجات دوره صفوی و قاجار به نمایش درآمده است. این دستبافته ها که اکثرا در مراکز بافندگی ایران مانند اصفهان، کاشان، یزد و کرمان بافته میشود در این بخش به نمایش گذاشته می شوند. این منسوجات شامل انواع شال، ترمه، مخمل، تافته، اطلس، زری و... می باشد. همچنین آثاری به شکل تابلو، کیسه پول، جای تربت، پرده، رومیزی، سوزنی، سفره قند، لباس، جای شانه، قلمدان، چارقد، سجاده و... دیده می شوند که به شیوه های مختلفی مثل قلاب دوزی، گلابتون دوزی، زغره دوزی، نقده دوزی، پولک دوزی، مشبک دوزی، گل خامه دوزی و... تزئین شده اند. قالیچه ی معروف بشریت و شکار چرخ که از روی طرح استاد عیسی بهادری بافته شده است نیز در این بخش قرار دارد.
نگارگری
در این بخش آثار نگارگری ایرانی در سبک های مختلف به چشم میخورد. آثاری همچون مینیاتورهای مکتب هرات، اصفهان و تبریز و تک چهره هایی از دوران قاجار و همچنین نقاشی هایی در سبک آبرنگ و رنگ روغن در موضوعات گوناگون به این بخش زیبایی منحصر به فردی بخشیده است. تصویر گری کتاب در موضوعات مختلف همچون مجالس حماسی و ادبی و فرهنگ عامه در این بخش قرار گرفته اند. آثار هنرمندانی مانند آقا رضا عباسی، محمد حسین طوطی، معین مصور بهزاد، ملک الشعرا، صنیع الملک، حبیب الله ساروی، نادر الزمان و... نیز در این بخش به چشم می خورد. آثار با ارزشی همچون تابلوی چوگان از حاج میرزا آقا امامی اصفهان، تابلوی مذهب تشعیری از زین العابدین مذهب تبریزی و... در این بخش از موزه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته اند.
آثار فلزی
انواع زیورآلات فلزی از جمله طلا و نقره، کمربند و قلاب کمر، قفل و قلمدان، سرقلیان، قاب آینه و سایر اشیای فلزی تاریخی در این بخش قرار داده شده اند که به شیوه های گوناگونی همچون چکش کاری و ریخته گری و قلمزنی ساخته شده اند و با سنگهای گران قیمت و تزئینی آراسته شده اند. سینی ملیله نقره و طلا اثر عباس زنجانی، قلمدان ملیله مرصع که به سفارش کلنل سرتیپ خان ساخته شده است و همچنین آفتابه لگن مرصع آثار قابل توجه در این بخش می باشند.
آثار چوبی
نقوش هنری همچون خاتم سازی، منبت کاری، معرق و مشبک بر روی وسایلی چوبی مانند قاب آیینه، گلچه کفش عروس، زیر عمامه، جعبه آرایش، رحل و جعبه قرآن، قلمدان، ملاقه و قاشق شربت خوری و یا دوغ خوری و.. در این بخش از موزه دیده میشود. این بخش از موزه در بردارنده ی جعبه منبت کاری شده و قاب آینه با نقوش اسلیمی زیبا اثر زین العابدین خوانساری است.
آبگینه، سفال و چینی
در این بخش انواع شیشه تراشکاری شده و کریستال هایی با نقوش زیبا و مرصعی دیده میشود که مربوط به سده های 3 تا 6 هجری هستند. پیاله های شیشه ای شربت خوری و عطردان های شیشه ای از جمله آبگینه های زیبا و دارای طراحی منحصر به فرد در این بخش از موزه می باشند که هر بیننده ای را به ذوق می آورد.
ساعات بازدید و بلیط موزه هنرهای تزئینی اصفهان
این موزه در تمام روزهای هفته به جز تعطیلات رسمی از ساعت نه صبح تا یک و نیم بعد از ظهر و از ساعت دو نیم تا هفت بعد از ظهر در دسترس تمام بازدیدکنندگان می باشد. قیمت هر بلیط موزه هنرهای تزئینی اصفهان 25000 ریال در سال 1400 می باشد.
نحوه دسترسی به موزه هنرهای تزئینی اصفهان
موزه هنرهای تزئینی اصفهان در خیابان استانداری، مقابل دانشگاه پردیس و در نزدیکی دیگر مکان های مشهور اصفهان همچون چهلستون، عالی قاپو و توحیدخانه قرار دارد. میتوان برای رفتن به این موزه از مترو و یا اتوبوس استفاده کرد؛ در میدان امام حسین پیاده شوید و ادامه مسیر را با تاکسی و یا پیاده طی کنید. در صورت استفاده از خودروی شخصی میتوانید خودروی خود را در پارکینگ های اطراف نقش جهان پارک کنید.
