آیا تاکنون به این فکر کردهاید که به عنوان یک ایرانی باید چه اطلاعاتی در خصوص کشور خود داشته باشید؟ موقعیت جغرافیایی، کشورهای همسایه ایران، ایران در زمان باستان، استانهای ایران (به انگلیسی = IRAN)، پایتخت کشورمان، فرهنگ و آداب رسوم مردم در نقاط مختلف، زبان، مذهب، آب و هوا، اقتصاد، شهرهای توریستی و مهمترین ویژگیهای این کشور در میان گردشگران خارجی مهمترین نکاتی هستند که باید در خصوص کشور خودمان بدانیم. بنابراین پیشنهاد میکنیم با ادامه این مقاله ما را همراهی کنید.
معرفی کشور ایران
کشور ایران با تاریخچهای بسیار کهن در حوزه تمدنی ماوراءالنهر و بینالنهرین و همچنین در قلب فلات ایران قرار دارد. این کشور در بخش غربی بزرگترین قاره جهان و در منطقهای نفت خیر به نام خاورمیانه واقع شده است.
ایران در بخشهای شمالی با کشورهای ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و دریای مازندران هممرز است. همچنین از جنوب با خلیج فارس و دریای عمان و کشورهای حوزه خلیج فارس، مرز آبی دارد. در بخشهای غربی با کشورهای عراق و ترکیه و از شرق با پاکستان و افغانستان همسایه است.
ایران به عنوان یک کشور مستقل دارای نظام سیاسی جمهوری با تاکید بر دین اسلام است و همانند تمام کشورهای استقلال یافته دارای تیم های ورزشی باشگاهی و ملی، نظام اداری و اقتصادی مشخص، ارگان های مشخص و طبقه بندی شده به همراه هزاران قوانین مدون و مکتوب برای سیستم و دستگاه قضایی است.
ایران باستان
ایران باستان ملقب به سرزمین پارس یکی از قدیمیترین نقاطی است که نشانههایی از سکونت بشر در آن به چشم میخورد. حتی نشانههایی از سکونت انسانها در دوره پارینه سنگی نیز در این کشور مشاهده شده است.
قدمت سکونت در این کشور به ده هزار سال قبل از میلاد میرسد. پادشاهی عیلام یکی از پیشرفتهترین پادشاهیهای دوران باستان است که در حدود 7200 سال قبل بر سرزمین پارس حکمرانی میکردند و بعدها توسط سومریها و سپس توسط آشوریها و سرانجام توسط مادها فتح شدند.
انقراض حکومت ماد با تاسیس بزرگترین امپراتوری تاریخ در کل جهان و ایران یعنی امپراتوری هخامنشی همراه بود که بزرگترین نهادهای سیاسی و اجتماعی در ایران قدیم را شکل داد و بزرگترین آزادی دین و مذهب در تاریخ جهان را به دنبال داشت، اما متاسفانه این امپراتوری عظیم و شکوهمند توسط اسکندر مقدونی فتح گردید و پس از آن سرزمین پارسها در دست سلسههای سلوکی، اشکانی و پارتی قرار گرفت. سلسه ساسانی آخرین دولت سازمان یافتهای بود که پیش از ورود اعراب و مسلمانان در ایران حکمرانی کرد و تاریخ ایران باستان پیش از اسلام را به اتمام رساند.
کشور ایران چند استان دارد؟
تقسیمات کشوری ایران در طی چند دهه اخیر دارای تغییرات مسجلی بوده است. در سال 1316 ایران تنها ده استان داشت، اما تعداد آنها در سال 1383 به سه استان افزایش یافت.
در این سال بخشهای مختلف کشور به 362 شهرستان، 918 بخش، 2430 دهستان، 1060 شهرستان با مرکزیت تهران تقسیم شد تا اینکه در سال 1389، استان البرز نیز به استانهای ایران اضافه شد و تعداد آنها را به سی و یک عدد رساند.
استانهای ایران به ترتیب حروف الفبا عبارتاند از:
آذربایجان شرقى | آذربایجان غربى | اردبیل |
اصفهان | البرز | ایلام |
بوشهر | تهران | چهارمحال و بختیاری |
خراسان جنوبى | خراسان رضوى | خراسان شمالى |
خوزستان | زنجان | سمنان |
سیستان و بلوچستان | فارس | قزوین |
قم | کردستان | کرمان |
کرمانشاه | کهکیلویه و بویراحمد | گلستان |
گیلان | لرستان | مازندران |
مرکزى | هرمزگان | همدان |
یزد |
پایتخت ایران
پایتخت ایران در دوران مختلف تاریخ تغییرات بسیاری داشته است. شهرهای شیراز، اصفهان، یزد و تبریز شهرهایی هستند که دورههای قبل به عنوان پایتخت سیاسی ایران انتخاب شده بودند، اما بیش از یک قرن است که شهر تهران به عنوان مرکز استان تهران، پایتخت سیاسی، اقتصادی و صنعتی ایران است.
تهران هماکنون پرجمعیتترین شهر ایران است که بیش از 8 میلیون و 500 هزار نفر جمعیت دارد و این جمعیت صرفا مربوط به شهر تهران "نه استان تهران" است. به همین علت امروزه از استان تهران به عنوان بیست و چهارمین شهر پرجمعیت جهان و پرجمعیتترین شهر غرب (باختر) آسیا نام میبرند که سومین شهر پرجمعیت خاورمیانه نیز قلمداد میشود.
مساحت پایتخت ایران یا تهران
تهران یا پایتخت ایران با مساحت 730 کیلومتر مربع توانسته است که بیش از 8 میلیون جمعیت کل ایران را تشکیل دهد. علاوه بر آن از این شهر ایران به عنوان بیست و هفتمین شهر بزرگ جهان یاد میشود.
مساحت و میزان آمار جمعیت کشور ایران
ایران هجدهمین کشور جهان از نظر مساحت و وسعت است. مساحت کشور ما یک میلیون و 648 هزار و 195 کیلومترمربع است که جمعیت ایران در سال 2021 یا 1399 - 1400 بالغ بر 87.92 میلیون نفر را در خود جای داده است.
کشور ایران در منطقه خاورمیانه و منطقه اوراسیا از یک موقعیت استراتژیک برخوردار بوده و همواره به عنوان پل ارتباطی شرق و غرب (کشورهای نیمه شرقی و غربی جهان) مورد توجه بوده است به صورتی که در دوران گذشته بخش قابل توجهی از جاده مبادلاتی و تاریخی ابریشم از ایران عبور کرده بود.
فرهنگ و آداب و رسوم مردم ایران
فرهنگ و آداب رسوم یک ملت را می توان در موقعیت های اجتماعی، خانوادگی و وضعیت پوشش آن کشور مشاهده کرد. (تعارف کردن) یکی از مهم ترین عادات اجتماعی مردم ایران شمرده می شود که در بسیاری از موقعیت ها مشاهده میگردد. دست دادن و روبوسی کردن نیز عادت دیگری است که در سالیان اخیر و به خصوص با شیوع کرونا در حال کاهش است.
احترام به بزرگ تر ها در جمع های خانوادگی و در میان فامیل هم یک فرهنگ دیرینه می باشد که تاکنون ارزش خود را حفظ کرده است. جایگاه پدر و پدربزرگ نیز به عنوان بزرگ خانواده و خاندان همچنان محفوظ است.
در میان ایرانیان مادران خانواده از نفوذ بسیار زیادی برخوردار بوده و نقش قابل توجهی در تعیین مسیر آینده فرزندان خود و بخصوص در امر ازدواج دارند.
جشن چهارشنبه سوری، نورزو، سیزده بدر و شب یلدا به عنوان مهمترین جشنهای ایرانی شناخته میشوند که البته بعد از ورود اسلام باید به جشنهای دیگری همانند عید قدیر و عید قربان نیز اشاره کرد.
اعیاد مذهبی در میان ایرانیان بسیار محترم شمرده می شود و روز شهادت ائمه و بزرگان اسلام نیز مورد توجه است، اما متاسفانه بسیاری از مناسبت های تاریخی در ایران به دست فراموشی سپرده شده اند و امروزه بسیاری از مردم اطلاعی از مناسبت های خاص در تاریخ بابلی ندارند.
ادبیات ایران تاریخ گسترده ای دارد و بزرگانی چون فردوسی، سعدی، حافظ، مولوی، نظامی، خیام اشعار ماندگاری را سروده اند که هرگز ارزش معنوی خود را از دست نخواهند داد.
هنرهایی همچون معماری، سفالگری، خوشنویسی، بافندگی، نقاشی و موسیقی در میان ایرانیان ارزش بسیاری داشته است و امروزه شاهد حفظ این ارزش ها توسط برخی از سازمان ها و اشخاص باتجربه در سراسر کشور هستیم.
در این میان پوشاک زنان یکی از مهم ترین ارکان آداب و رسوم و فرهنگ جامعه را نشان می دهد. پوشاک زنان ایرانی در طول تاریخ یکسان نبوده است. در دوران مادها پوشاک زنان تفاوت چندانی با پوشاک مردان نداشت. زنان دوران هخامنشی لباس های فاخر به تن می کردند و اصولا لباس های دوخته شده به لباس ملکه ها در دوران بعد شباهت داشت.
پوشاک زنان اشکانی به صورت پیراهنی بلند تا روی زمین، گشاد، پرچین، آستین دار و یقه راست بود که پیراهن دیگری را روی آن میپوشیدهاند. لباس زنان در دوره ساسانی هم تقریبا به این صورت بود اما آنها چینهای اضافه لباس را با نوار بلندی در زیر سینه میبستند. پوشاک زنان در دوران زندیه قدی تنگتر و بدننما شد و عموما از پارچههای ابریشم و نخی استفاده میکردند. پیراهن زنان در دوران قاجار نیز به همین شکل بود و البته دامنها کوتاهتر شد. در این دوران استفاده از زیورآلات بر روی لباس رواج زیادی پیدا کرد.
دوران پهلوی یک جنبش خاص پدید آمد و ظاهر مردم به شکل و شمایل فرنگی ها شباهت بیشتری داشت. این جنبش که سعی داشت ظاهر مردم جهان را در یک مسیر خاص با عنوان جهانی شدن قرار دهد در ایران با شکست مواجه گردید و بعد از انقلاب، حجاب با جزییات بیشتری در ایران اجرا شد. چادر، مقنعه و مانتوهای بلند و گشاد به عنوان متداولترین پوشش مردم در اوایل انقلاب انتخاب گردید، اما بعدها از شدت آنها کاسته شد و امروزه شاهد نوعی مدرن گرایی در عرصه حجاب اسلامی در ایران هستیم.
زبان و مذهب مردم ایران
بیش از 50 درصد از مردم ایران به زبان فارسی حرف میزنند. زبان آذری دومین گویش ایران است که تقریبا 24 درصد از مردم کشور به آن لهجه صحبت میکنند. گیلکی و مازندرانی زبان 7 درصد از مردم کشور است.
گویش کُردی زبان بیش از سه درصد مردم ایران بوده و بعد از آن میتوان به زبان عربی به عنوان زبان سه درصد از مردم ایران، زبان ترکمنی، بلوچی و لری به عنوان زبان شش درصد از مردم کشور (هر کدام دو در صد) و زبان تاتی و تالشی به عنوان زبان یک درصد از مردم ایران اشاره کرد. در این میان بخشهای محدودی از کشور به زبان لکی، قشقایی، قزاقی، هزارگی، گرجی و ارمنی صحبت میکنند.
بیش از 90 درصد مردم ایران مسلمان و شیعه هستند. جمعیت اهل سنت کشور نیز در حدود 5 درصد برآورد شده است. سایر ادیان همانند بهائیان، مندائیان، یارسان، هندوها، زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان نیز بخش محدودی از ادیان مذهبی در ایران را تشکیل میدهند. در این میان سه دین آخر در مجلس شورای اسلامی کرسی داشته و در قانون اساسی به رسمیت شناخته شدهاند.
آب و هوای ایران
ایران یکی از منحصر به فردترین کشورهای جهان از حیث آب و هواست، چرا که اختلاف دمای هوا در زمستان بین گرمترین و سردترین نقطه ایران گاهی به بیش از 50 درجه نیز میرسد به همین علت همواره میتوان در ایران شاهد رشد میوههای تابستانه و زمستانه بود. این پدیده یکی از مهمترین مزایای آب و هوایی در کشورهای چهار فصل است. بخش قابل توجهی از ایران را سرزمینهای خشک و کویری پوشاندهاند. بخشهای قابل توجهی از مناطق شمال، شمال غرب و غرب ایران به سمت جنوب غرب نیز کوهستانی بوده و بخشهای محدودی نیز جلگهای و حاصل خیز هستند.
از نظر میزان بارش نیز، کشور ایران در زمره مناطق خشک و نیمه خشک است و نمی توان آن را کشوری پر آب دانست. شهرهای ایران نیز با توجه به محل جغرافیایی و میزان نزدیکی به مناطق ذکر شده، دارای آب و هوای معتدل و مرطوب، سرد و کوهستانی، گرم و مرطوب و گرم و خشک هستند.
اقتصاد ایران
تجارت بینالملل مهمترین بعد از اقتصاد یک کشور را تشکیل میدهد. یک کشور اگر مبادلات تجاری خود را در عرصه بینالمللی ارتقا نبخشد هرگز نمیتواند رونق اقتصادی را برای جامعه و مردم خود به ارمغان بیاورد.خواه این مبادلات در عرصه صادرات باشد یا واردات!
در هر صورت واردات کالا با ورود اقلام مورد نیاز به کشور و صادرات نیز با ورود ارز همراه خواهد بود و هر دوی این موارد میتوانند رضایت یک جامعه را تامین کنند. اقتصاد کشور ایران در عرصه صادرات بیشتر حول محور نفت و گاز است. هرچند بخشهای دیگر همانند خدمات، دامداری، کشاورزی، صنایع و ... نیز بخشهای اقتصاد را تشکیل میدهند، اما به نظر میرسد راه دراز و مسیر دشواری برای خودکفایی در این عرصه ها پیش روی ما باشد.
محصولات صادراتی ایران شامل کالاها و اقلامی همانند نفت، مواد شیمیایی و پتروشیمی، میوه و خشکبار و فرش است که به کشورهایی همانند کشور ژاپن (14 درصد)، کشور چین (12.8 درصد)، کشور ترکیه (7.2 درصد)، کشور ایتالیا (6.3 درصد)، کره جنوبی (6 درصد) و هلند (4.6 درصد) صادر میگردند. محصولات وارداتی کشور ایران نیز شامل مواد اولیه کارخانهای، کالاهای اساسی، مواد غذایی و بسیاری از مواد مصرفی و خدمات فنی است که از کشورهایی نظیر آلمان (12 درصد)، چین (10.5 درصد)، امارات متحده عربی (9.4 درصد)، کشور فرانسه (5.6 درصد)، ایتالیا (5.4 درصد)، کره جنوبی (5.4 درصد) و کشور روسیه (4.5 درصد) وارد میشوند.
شهرهای توریستی ایران
ایران با تاریخ کهن و دوران باشکوه خود در طول تاریخ دارای آثار باستانی و جاذبههای گردشگری بسیار زیادی است. جاذبههای طبیعی نیز رکن دیگریست که باید به آنها اشاره کرد. مهمترین شهرهای گردشگری و توریستی ایران به همراه مهمترین جاذبههای آنها را میتوان به صورت ذیل بیان نمود.
شیراز شهر گل و بلبل ها
شهر شیراز به عنوان شهر عشق و ادب ایران زمین که زادگاه دو شاعر بلند آوازه و نامدار ایرانی یعنی حافظ و سعدی است. این شهر به عنوان مرکز فرمانروایی امپراطوری هخامنشی انتخاب شد و همچنان نیز در میان توریستهای خارجی جایگاه ویژهای دارد.
- تخت جمشید، آرامگاه کوروش، آرامگاه حافظ، آرامگاه سعدی، آرامگاه شاه چراغ، بازار وکیل، حمام وکیل، مسجد وکیل، سرای مشیر، دروازه قرآن شیراز، عمارت دیوانخانه شیراز، عمارت کلاه فرنگی شیراز، ارگ کریمخانی، باغ نارنجستان قوام، باغ جهان نما، باغ ارم شیراز، آرامگاه شاه شجاع، آرامگاه خواجوی کرمانی، باغ هفت تنان شیراز، مسجد عتیق شیراز، مسجد نصیرالملک شیراز، خانه زینت الملک، باغ دلگشا و دهها اثر تاریخی و جاذبه گردشگری معروف را میتوانید در این شهر ببینید.
اصفهان نصف جهان
اصفهان نام سومین شهر بزرگ ایران است که در دوره صفوی به عنوان پایتخت کشور انتخاب شد. معماری خارق العاده اصفهان، پلها، مساجد و منارههای تاریخی را میتوانید در سراسر شهر مشاهده کنید. آثار تاریخی و جاذبههای گردشگری این شهر عبارتاند از:
- کاخ چهلستون اصفهان، میدان نقش جهان ( میدان امام) اصفهان، مسجد جامع اصفهان، کاخ هشت بهشت اصفهان، پل خواجو اصفهان، مدرسه چهار باغ اصفهان، آکواریوم اصفهان، کوه صفه، چهار باغ عباسی، پارک جنگلی ناژوان، باغ پرندگان اصفهان، باغ گلها اصفهان، بازار قیصریه اصفهان، عمارت عالی قاپو اصفهان، مسجد امام اصفهان، مسجد شیخ لطف اله اصفهان، سی و سه پل اصفهان، کلیسا و موزه وانک اصفهان، آتشگاه اصفهان، منارجنبان اصفهان، مسجد حکیم اصفهان، مسجد سید اصفهان، کاروانسرای عباسی، محله جلفا اصفهان، بازار قیصریه اصفهان، زاینده رود.
تهران، پایتخت کشور باستانی به نام ایران
تهران نیز یکی از مهمترین شهرهای ایران است که از لحاظ توریستی یکی از شلوغترین شهرهای کشور محسوب میشود به گونهای که بسیاری از جمعیت این شهر را جمعیت مهاجر تشکیل میدهند. امکانات بسیار بالا باعث شده است تا شهر تهران به یکی از برترین مقاصد گردشگری در ایران و بخصوص برای نظاره آثار دوره قاجار و پهلوی مبدل گردد.
جاذبههای این شهر نیز عبارتاند از:
- روستاهای اطراف تهران مثل روستای ابنیک، روستای افجه، زرین دشت، روستای امامه، آبشار کلوگان تهران، کاخ نیاوران، موزه آبگینه، موزه تماشاگه زمان، باغ موزه نگارستان، موزه ملی، موزه دفاع مقدس، عمارت مسعودیه، پارک آب وآتش، پل طبیعت، برج میلاد، تله کابین توچال، بام تهران، کوشک احمدشاهی تهران، بازار بزرگ تهران، باغ موزه هنر ایرانی، باغ فردوس.میدان آزادی، باغ پرندگان تهران، سافاری پارک وحشت چیتگر، دریاچه چیتگر( خلیج فارس)، دربند، تله سیژ دربند، پیست اسکی دیزین، پیست اسکی شمشک، کاخ موزه گلستان، کاخ سعدآباد، مجموعه تفریحی توچال
تبریز شهری بدون گدا!
شهر تبریز قدمتی 5000 ساله دارد و امروزه به عنوان قطب علمی و فرهنگی و پایتخت فرش ایران شناخته میشود که بزرگترین بازار سرپوشیده دنیا را در خود جای داده است.
آثار تاریخی و جاذبههای گردشگری این شهر عبارتاند از:
- بازار تبریز، موزه قاجار، مقبره الشعرا( قبرستان سرخاب)، پارک ائل گلی ( شاه گلی)، میدان ساعت، روستای کندوان، مسجد کبود(مسجد جهانشاه)، ارگ علیشاه(ارگ تبریز)، مسجد جامع تبریز(مسجد جامع کبیری)، کلیسای استفانوس مقدس، پارک کوهستانی عون بن علی( عینالی)، کویر قوم تپه تبریز، قبرستان تاریخی پینه شلوار، پارک ملی کنتال، جنگل ارسباران، بازار فرش تبریز، خانه علی موسیو، خانه مشروطه، کلیسای کاتولیکها، موزه آذربایجان.
یزد شهری مملو از جاذبه های تاریخی
یزد نیز به عنوان شهر بادگیرها دارای مردمانی خونگرم و مهربان است. در این شهر میتوانید از آثار ذیل بازدید کنید:
- مسجد جامع یزد، میدان وقت الساعت، میدان امیر چخماق، باغ دولت آباد، خانه لاریها، تنها آب انبار شش بادگیر جهان، مدرسه ضیائیه( زندان اسکندر)، موزه آب یزد، بازار و حمام خان، خانه ملک التجار، میدان مارکار، ساباط و بادگیر، نخل امیر چخماق، آتشکده ورهرام، برج خاموشان، برج و باروی قدیم شهر، عمارت بوستان ناجی، عمارت قصر آینه خانه تهرانیها، بقعه دوازده امام.
مشهد، پایتخت معنوی کشور ایران
شهر مشهد پایتخت معنوی ایران است. در این شهر نیز میتوانید از مکانهای ذیل بازدید نمایید:
- حرم امام رضا (ع)، پارک وکیل آباد، بنای هارونیه مشهد، سرزمین موجهای آبی، جاغرق، سد طرق مشهد، شاهان گرماب مشهد،باغ گیاه شناسی مشهد، بند گلستان، غار مغان، آرامگاه شیخ بهایی، مدرسه علمیه عباسقلی خان شاملو، گنبد سبز، آرامگاه پیر یالاندوز، مسجد گوهرشاد، حمام مهدی قلی بیک، کلیسای مسروپ قدس، موزه نان، خواجه ربیع مشهد، خواجه مراد مشهد، زشک مشهد، دریاچه چشمه سبز، مقبره فردوسی، مجموعه کوهسنگی،آرامگاه نادر شاه افشار، پارک طبیعی هفت حوض، باغ ملی مشهد، شاندیز، طرقبه، بازار رضا مشهد، غار بیمار آب، خانه تاریخی ملک، چالیدره.
منطقه آزاد کیش
در جزیره کیش هم میتوانید از جاذبهها بسیاری بازدید کرده و از تفریحات بسیاری زیاد جزیره نیز استفاده کنید. این موارد عبارتاند از:
- کشتی یونانی، شاتل و بنانا، جت اسکی در کیش، پاراسل کیش، اسکی روی آب کیش، پارک آبی اوشن، پلاژ بانوان کیش، درخت سبز کیش، روستای باغو کیش، کشتیهای تفریحی کیش، غواصی در کیش، باغ پرندگان و پارک دلفینها، آب انبار دوقلو، بوستان آهوان، جزیره هندورابی، ساحل مرجانی، پارک ساحلی میرمهنا، تور سافاری کیش، شهر باستانی حریره، شهر زیرزمینی کاریز، اسکله تفریحی کیش، خانه مردم شناسی بومیان
قشم، بزرگترین جزیره خلیج فارس
قشم به عنوان جزیره شگفتیها و عجایب طبیعی ایران شناخته میشود که البته بزرگترین جزیره خلیج فارس و منطقه آزاد تجاری در استان هرمزگان نیز است. در مسافرت به قشم از این موارد نیز بازدید کنید:
- غار خربس( پلاژ سیمین)، سد و روستای گوران، غار نمکدان، بندر لافت ،دره تندیسها، جزیره هرمز، دره ستارهها، جزیره ناز، جزیره هنگام، جنگل حرا، تنگه چاهکوه
مشهورترین ویژگی ایران در بین گردشگران جهان
مردم جهان ایرانیان را با فرهنگ میهمان نوازی میشناسند. تنوع موسیقی (هفت دستگاه موسیقی ایرانی) نیز یکی دیگر از ویژگیهای ایرانیان در میان سایر مردم جهان است، اما شاید بتوان تنوع غذایی را مهمترین ویژگی ممکن از دیدگاه گردشگران دانست.
طبیعت سرسبز شمال، طبیعت گرم و کویری مرکز ایران و همچنین سواحل جنوب نیز از مهمترین ویژگیهایی هستند که برخی از توریستها را راهی ایران میکند، اما تاریخ غنی ایران زمین نیز نباید نادیده گرفته شود چرا که مهمترین عامل معرفی ایران به سایر مردم جهان است.
نقشه ایران
شما می توانید در تصاویر ذیل نقشه کشور ایران را در میان سایر کشورهای منطقه ببینید.
همسایگان ایران
کشور ایران در حال حاضر با 15 کشور همسایه است که این همسایگان را میتوان به دو قسمت دریایی و زمینی (زمینی با 7 کشور و دریایی با 8 کشور) تقسیم کرد.
کشورهای زمینی |
پاکستان |
افغانستان |
ترکمنستان |
جمهوری آذربایجان |
ارمنستان |
ترکیه |
عراق |
کشورهای دریایی |
ترکمنستان |
قزاقستان |
آذربایجان |
روسیه |
امارات |
بحرین |
عربستان |
عمان |
قطر |
کویت |
عراق |
پاکستان |