شهرستان بجنورد مرکز استان خراسان شمالی در ناحیه شمال شرقی کشور است که به عنوان چهل و چهارمین شهر ایران شناخته می شود. در پارسی میانه، اسم این و پس از اسلام بوزنجرد یاد می شد و امروزه آن را به نام بجنورد می شناسند. شهرستان بجنورد در کوهپایه های آلاداغ بنا شده و بر اساس سرشماری سال 1390 جمعیتی بالغ بر ۱۹۹،۷۹۱ نفر دارد. شهرستان بروجرد 3619 وسعت داشته و از نظر شهرستان های همسایه می توان این گونه گفت که شهرستان بجنورد از شرق با شهرستان شیروان، از غرب با شهرستان مانه و سملقان، از جنوب با شهرستان اسفراین، از جنوب غربی با شهرستان جاجرم همسایه است. همچنین این شهرستان از شمال با کشور ترکمنستان حدود 40 کیلومتر مرز مشترک دارد. در ادامه بنا داریم شما را بیشتر با این شهرستان و جاذبه های دیدنی آن آشنا کنیم تا اگر به شهرستان بجنورد سفر نکرده اید، حتما سفر به این شهرستان زیبا را در برنامه خود بگنجانید.
آشنایی با شهر بجنورد
شهر بجنورد در سال 1100 قمری توسط یکی از امیران ایل شادلو تاسیس شد. اما بعد از آن در پی شورش حسن خان سالار به این شهر به شدت آسیب وارد شد که تعمیر آن به وسیله فرزندان تولی‌خان انجام شد.
در سده های پنجم و هشتم هجری بخش بزرگی از ناحیه ی بجنورد قابل سکونت بود که با شروع دوران مغول و تیمور آسیب های زیادی را متحمل شد. نتایج حاصل از بررسی ها و پهنه بندی های مناطق باستانی نشان از این دارد که نقاط باستانی کشف شده به دوره میان سنگی هزاره چهارم تا هزاره اول پیش از میلاد باز می گردد که در تشکیل زیستگاه های اولیه در اطراف رودخانه اترک نقش مهمی داشته است.
از آثار به جا مانده از دوره ساسانی می توان به بنای سنگی موسوم به آتشکده اسپاخو اشاره کرد که نشان از اهمیت خراسان شمالی در آن زمان داشته است. علاوه بر این شهرستان بجنورد در صدر اسلام با دیگر نقاط کشور ارتباطی فرهنگی و اجتماعی عمیقی داشته است.
امروزه در بافت میانی شهر بجنورد و محلات جنوب شهر مردمان بومی بجنورد و خراسان شمالی زندگی می کنند که به تات ها معروف هستند. زبان و گویش مردم این شهرستان نیز گویش تاتی زبان فارسی برگرفته از فارسی معیار بوده که با توجه به گذر زمان به دست فراموشی سپرده شده است. در این استان گونه های دیگری از زبان مانند گویش های فارسی- ترکی، فارسی-کردی، فارسی-ترکی-کردی و کرمانج نیز رواج دارد و با استناد از دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی بخش عظیمی از ساکنان بجنورد را اقوام کرد شادلو تشکیل می دهند.
موقعیت جغرافیایی بجنورد
همانطور که گفتیم بجنورد مرکز شهرستان بجنورد در استان خراسان شمالی می باشد که در کوهپایه های آلاداغ قرار گرفته است. این شهرستان ۱۰۷۰ متر از سطح دریا ارتفاع داشته و ۸۲۱ کیلومتر تا تهران فاصله دارد.
شهرستان بجنورد از شمال با ترکمنستان و از شمال شرقی تا جنوب شرقی با شهرهای شیروان، اسفراین و از جنوب غربی تا شمال غربی با جاجرم، آشخانه و راز همسایه است.
این شهرستان در بیشتر نقاط خود مناطق کوهستانی و فلات های مرتفع دارد. از این رو در فصل زمستان سرمای زیادی بر این شهر حاکم است و میانگین روزهای یخبندان در آن به 100 روز نیز می رسد. در تابستان نیز این شهرستان روزهای نسبتا گرمی دارد. از این رو شهرستان بجنورد طیف گسترده ای از تغییرات دمایی را تجربه می کند.
از کدام جاذبه های بجنورد دیدن کنیم؟
شهرستان بجنورد مکان های تاریخی و دیدنی بسیاری دارد که دیدن آن ها خالی از لطف نیست. در زیر به چند نمونه از این مکان های دیدنی اشاره خواهیم کرد.
عمارت سردار مفخم
یکی از بناهای تاریخی و زیبا در بجنورد که به دوره ی قاجار باز می گردد، عمارت سردار مفخم است. این عمارت در اوایل دهه 1300 هجری قمری به دستور یارمحمدخان شادلو ساخته شد که مکانی برای زندگی وی و خانواده اش بود.
این عمارت دو تالار بزرگ و 34 اتاق داشت و نمای اصلی ساختمان از سمت جنوب با انواع كاشی كاری معرق، معقلی، هفت رنگ و با طرح ها و نقوش انسانی، حیوانی، اسلیمی، ختایی و هندسی مزین شده بود که چشم هر بیننده ای را مجذوب خود می کرد. مصالح به کار رفته در آن نیز آجر با ملات گچ است. هر طبقه ی عمارت دارای دو ایوان شمالی و جنوبی می باشد که با کاشی های خشتی و هفت رنگ زیبا به رنگ های فیروزه ای، زرد، صورتی، بنفش، سفید، سبز، سرخ و سیاه مزین شده است. اگر از بیرون به این بنای زیبا نگاه کنید خواهید دید که بر دیواره های ساختمان تصاویری از دو فرشته بالدار، چهره های انسانی، نقاشی از گل و گیاه و پرنده، طبیعت و طرح های هندسی سده ۱۳ طراحی شده است.
جالب است بدانید این بنای با شماره ۹۵۲ به عنوان یک اثر تاریخی در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده و پس از مرمت و بازسازی به موزه بزرگ باستان شناسی و مردم شناسی استان خراسان شمالی تبدیل شده است.
عمارت آینه‌خانه مفخم
عمارت آینه خانه نیز همانند عمارت مفخم، کلاه فرنگی، حوض خانه و سردر یکی دیگر از بناهای به جا مانده از دوره قاجار است که همگی آن ها در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه ی دارالحکومه ی مفخم را تشکیل می دادند.
این بنای باستانی در انتهای خیابان شریعتی شمالی قرار دارد و در طرفین اصلی ورودی 4 مناره وجود دارد که روی 2 مناره آن کلمه محمد 12 بار به شیوه کاشی کاری معقلی نوشته شده است.
در طبقه دوم عمارت نیز اتاقی وجود دارد که به گونه ای بسیار زیبا آینه کاری شده و در دهه 1300 هجری به دستور یارمحمدخان شادلو همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه ساخته شده است. ساخت این عمارت آیینه خانه بدان جهت بود که از آن به عنوان فضایی اداری و دیوانی، برای دیدارهای رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی عهد قاجار و نیز انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال سیاسی دوره قاجار مورد استفاده می گرفت.
بر اساس آن چه که گفته شده، نقشه ساختمان آیینه خانه را میرزا مهدی خانشقاقی (ممتحن‌الدوله) اولین مهندس معمار ایرانی که از دانشکده معماری پاریس فارغ التحصیل شده بود طراحی کرده است. نقشه ی این ساختمان به صورت مستطیل شکل بوده و شامل دو طبقه به ابعاد ۱۱×۱۸ متر و به ارتفاع حدود ۱۰ متر می باشد و 9 اتاق در آن جای دارد. یکی از بهترین اتاق های عمارت تالاری در طبقه ی فوقانی است ۸×۳ متر مساحت داشته و تمامی دیوارها و سقف آن مزین به طرح های زیبایی از آیینه کاری می باشد.
عمارت آیینه خانه مفخم نیز با شماره ی 1167 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و از سال 1379 این عمارت به عنوان موزه ی اسناد و نسخ خطی مورد استفاده قرار گرفته است.
امامزاده سیدعباس فرزند موسی بن جعفر
یکی از مشهور ترین و پر زائرترین امامزاده ها در بجنورد امامزاده سیدعباس فرزند موسی بن جعفر می باشد که در زمان خلافت بنی عباس از مدینه وارد خراسان شد و در اواخر قرن دوم هجری درگذشت. این بنا بر فراز تپه ای باستانی در مجاورت شهر بجنورد قرار داشته و با گنبدی فیروزه ای که آیاتی از قرآن بر روی آن نوشته شده است، خودنمایی می کند.
گردشگاه بش قارداش
بش قارداش یا همان 5 غار سنگی در زمان پیش از اسلام و در زمان اشکانیان و ساسانیان محلی برای عبادت پیشوایان کنتیس زرتشتی بوده که به خاطر اقامت چهار فصل مغ که همان بزرگان دینی زرتشتی هستند به چهار مغان شهرت یافته است. این بنای تاریخی در ۷ کیلومتری جنوب بجنورد و در شرق جاده بجنورد به اسفراین و در فاصله یک کیلومتری از جاده قرار دارد.
امامزاده اسماعیل
یکی دیگر از امامزاده های شهرستان بجنورد امامزاده اسماعیل فرزند امام موسی کاظم می باشد که در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی بجنورد و در مجاورت گردشگاه ییلاقی باباامان قرار دارد. این امامزاده در مجاورت جاده اصلی مشهد به استان های شمالی واقع شده است که در مسیر اصلی زائران و گردشگران می باشد و افراد بسیاری در مسیر رفتن به مشهد این امامزاده را برای رفع حاجت زیارت می کنند.
حسینیه جاجرمی ها
یکی دیگر از بناهای تاریخی شهر بجنورد حسینیه جاجرمی می باشد که در مرکز شهر در محدوده بافت تاریخی شهر، در کوچه جاجرمی ها ساخته شده است. این اثر تاریخی که از بناهای بازمانده از اواخر دوره قاجار می باشد در سال 1325 به دست غلامرضا بنا یزدی بنا شد و ساخت آن برگرفته از معماری سنتی حیاط مرکزی است که نوعی معماری درونگرا به حساب می آید. معماری این بنا به گونه ای است که تمامی در و پنجره ها و نورگیر های آن رو به حیاط باز می شود و این نوع معماری بیشتر در مناطق خشک و کویری مورد استفاده قرار می گرفته و در شهرستانی مانند بجنورد معمول نبوده است.
ساختمان این بنای تاریخی مربعی شکل بوده و از دو طبقه در ضلع شرقی و غربی تشکیل شده است و مساحتی حدود 600 متر مربع دارد. ورودی حسینه از طریق یک هشتی می باشد که به حیاط مرکزی متصل شده است و از طریق دو رشته پلکانی که در گوشه های شمال شرقی و جنوب غربی قرار دارد، به طبقه فوقانی راه می‌یابد.
بخش هایی از این بنای تاریخی با آرایه های معماری از قبیل آجرکاری، گچ بری، مقرنس‌کاری و کتیبه هایی بسیار زیبا تزئین شده است. در قسمت بالایی دیوار ایوان شرقی نیز یک افریز تزیینی قرار دارد که کتیبه به خط نستعلیق دارد و در آن گزیده ای از ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا ( باز این چه شورش است که در خلق عالم است) گچ بری شده است.
مشاهیر شهر بجنورد
شهر بجنورد مشاهیر و بزرگان برجسته و به نامی دارد که برخی از این افراد عبارتند از:
حاج ميرزا حسن موسوي بجنوردی، علی بن مهزيار، شيخ رجبعلی بجنوردی، آقا میرزا عبدالحی بنی هاشم بجنوردی، شيخ محمد تقی بجنوردی، سيد محمد سلطان الواعظين حسينی بجنوردی، ميرزا اسماعيل حسينی بجنوردی (قوام الحکما)، آقا سيد محسن امام جمعه حسینی بجنوردی، میرزا علی ملک خراشایی، سيد اسماعيل حسينی گیفانی، شيخ حسين خوشنويس، حاج آخوند وليی الله دانش، شيخ حسن داوری، حاج شيخ عبدالله رازی بجنوردی، آقا ميرزا محمود شريعت (هدايت)، سيد حسن علوی، شيخ ذبيح الله فقيه، شيخ احمد محب علی، حاج ميرزا احمد مرتضوی، ميرزا محمد مرتضوی، موسوی بجنوردی، شيخ عبدالله ابراهيمی نژاد معروف به شيخ عبدالله ريزه ای و ...
معروف ترین هتل های بجنورد
اگر به بجنورد سفر کردید می توانید برای اقامت به یکی از هتل های معروف بجنورد مانند هتل داریوش و نگین سری زده و اقامتی به یاد ماندنی را در آن ها داشته باشید. در پایان این که اگر می خواهید روحیه ای شاد و زندگی مفرح داشته باشید، حتما در تعطیلات خود برنامه ریزی برای مسافرت داشته باشید. همانطور که می دانید کشور عزیز ایران نیز مملوء از مکان های دیدنی و تاریخی است که دیدن گوشه گوشه ی آن را نباید از دست داد. به عنوان مثال شهرستان بجنورد یکی از شهرستان های زیبا و تاریخی در این کشور است که دیدن آن خالی از لطف نیست.
