خوزستان

خوزستان یکی از استان های جنوبی ایران و  پر آب ترین شهرهای ایران است. این استان که همسایه خلیج فارس است جزو مناطق زیبا و چشم نواز جنوب می باشد. مردمان خونگرم و مهمانواز، غذاهای تند، آب و هوای چهار فصل، جاذبه های گردشگری و منابع نفت و گاز فراوان آن را به یکی از استان های مهم ایران تبدیل کرده است. 

خوزستان کجاست؟

خوزستان در جنوب غربی ایران در مجاورت خلیج فارس قرار دارد که از سمت شمال با ایلام و از شرق و شمال شرقی با کهگیلویه و استان چهار محال و بختیاری هم مرز می باشد. همچنین این شهرمرزی از سمت غرب به عراق می رسد. پایتخت خوزستان در گذشته شهر شوشتر بود اما در سال 1303 اهواز پایتخت این استان انتخاب شد. شهرهای مهم این استان آبادان، اندیشمک، ایذه، بندرماهشهر، دزفول، شوش، مسجد سلیمان، بهبان، شادگان و باغ ملک می باشند.

جمعیت و مساحت خوزستان

مساحت خوزستان 64057 کیلومتر مربع است. در این کشور مطابق سرشماری (1395) چهار میلیون و هفتصد نفر زندگی می کنند. این شهر پنجمین شهر پرجمعیت ایران محسوب می شود.

قدیمی ترین شهر جهان در قلب خوزستان  

سرزمین خوزستان در گذشته دولت مستقل عیلام بود حتی آثار تاریخی به جا مانده در شوش نشان دهنده عظمت این منطقه می باشد. از نظر تاریخی قدمت زندگی در خوزستان به 2700 سال پپیش از میلاد مسیح میرسد. به گفته برخی پژوهشگران قدیمی ترین شهر جهان شوش است که در گذشته پایتخت نخستین تمدن ایران بوده است.

خوزستان از نظر آب و هوا و جغرافیای طبیعی چگونه است؟

آب و هوای خوزستان بسیار متنوع است. شهرهایی مانند آبادان، خرمشهر ، ماهشهر، دشت آزادگان، بهبهان، دزفول، شوشتر و برخی نواحی شمال اهواز دارای آب و هوای نیمه بیابانی هستند. دزفول رامهرمز و شمال اهواز آب و هوای استب دارد. بادهای سرد از نواحی کوهستانی، بادهای گرم رطوبتی از خلیج فارس و بادهای همراه با شن از عربستان راهی این شهر می شود.

زبان و فرهنگ خوزستان

در استان خوزستان گروه های نژادی متفاوتی ساکن هستند از این رو در سطح این استان زبان ها و گویش های زیادی رواج دارد. بخش زیاد از جمعیت این استان را "لر ها" تشکیل می دهند که به گویش مخصوص لری صحبت میکنند. عرب های خوزستان نیز با گویش مخلوط بین عربی و فارسی تکلم می کنند. عربی محلی با عربی حجاز متفاوت است و به عربی عراق بیشتر شباهت دارد. شهر نشینان خوزستان به لهجه های دزفولی، شوشتری، آبادان و خرمشهری سخن می گویند. بخش دیگری از مردم این استان کولیان هستن که در روستای کوت زندگی میکنند و به زبان عربی سخن می گویند حتی نوع پوشش آن ها نیز شبیه به اعراب است.

آداب و رسوم استان خوزستان چگونه است؟

اقلیم خوزستان باعث به وجود آمدن زندگی کوچ نشینی در خوزستان شده است. کشاورزی و دامپروی مهمترین پیشه مرمان این سرزمین است. برخی از عشایر این خطه اعراب هستند که در سال های دور از صحرای عربستان به این منطقه کوچ کرده اند. خوزستان سرزمین چهار فصل، دارای تنوع قومی متفاوتی است و از گذشته تاکنون محل اقامت طایفه و ایل های مختلفی بوده است.  سه دسته لر، ترک و عرب اقوام کوچ نشین در این استان هستند. در میان مردم کوچ نشین رعایت آداب و رسوم بسیار مهم است.

 موسیقی نیز یکی از مشخصه های معرفی این قومیت هاست. در مناطق عرب نشین موسیقی بسیار شبیه به موسیقی جنوب عراق است. در میان اقوام بختیاری موسیقی جایگاه ویژه ای دارد و در نوازنده های محلی در آیین های شادی و غم محفل را گرم می کنند. سختار اصلی موسیقی خوزستان بر مبنای موسیقی کنونی ایران است و تغییرات کمی در تحریر و ادا ها کلمات دارد. مردم خوزستان اکثر اعیاد و مراسم مذهبی و جمعه آخر ذی الحجه را جشن می گیرند. لباس نو می پوشند و به تفریح و شادی می پردازند. این مردم عید نوروز را مفصل برگزار کرده و از چند روز قبل تدارکات آن را آماده می کنند.

خوزستان یک فرهنگ غذایی قهوه خوری دارد. پذیرایی از میهمانان با قهوه آداب خاصی در میان این مردمان دارد. مراسم قهوه خوری از دیرباز از روزگار قدیم میان مردم عرب از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. قهوه اولین چیزی است که اعراب بعد از خوش آمدگویی با آن پذیرایی می کنند. ساقی باید فنجان را با دست راست تعارف کند و میهمان آن را با دست راست بگیرد. برای پذیرایی قهوه توسط ساقی به میهمان اسامی خاصی وجود دارد. مهمترین قهوه ها عبارتند از: الهیف، الضیف، الکیف، السیف می باشند.

جاذبه های تاریخی و گردشگری خوزستان که نباید از دست داد!

خوزستان منطقه ای است که طبیعت زیبا، مکان های تاریخی و فرهنگ غذایی غنی را یکجا دارد. این منطقه یک مقصد زمستانه محبوب است که جاهای دیدنی آن تمامی ندارد. در ادامه برخی مکان های دیدنی این استان را به شما معرفی می کنیم.

•  رودخانه کارون نماد استان خوزستان

رود کارون پر آب ترین رود ایران است که هزار متر طول دارد و از ارتفاعات زود کوه سرچشمه گرفته است . کارون از استان های و شهر مختلفی گذر کرده و در نهایت به آب های آزاد راه میابد. این رود نقش زیادی در توسعه خوزستان داشته است. در طول سالیان دراز، رود کارون نقش مهمی در توسعه گردشگری در شهر و گسترش دامپروری و کشاورزی داشته است. چشم انداز زیبای رود کارون در اهواز شوشتر و شهر های اطراف آن میان گردشگران استقبال زیادی دارد. پیاده روی شبانه در سواحل رود و تماشای منظره زیبای آن و خوردن غذاهای خوشمزه در حاشیه رود را از دست ندهید.

•  از زیگورات چغازنبیل به آسمان برسید

زیگورات در لغت به معنای بالا رفتن به سوی آسمان است و به نیایشگاه هایی باستانی می گویند که با پله های کشیده شده به سوی آسمان برافراشته می شدند. شرق شناسان آن را اولین ساختمان مذهبی ایران می دانند ارش بسیار خاصی برای آن قائل هستند. ساختمان این بنا از راهروهایی تو در تو تشکیل شده است که همگان را به سوی بالا هدایت میکند. این جاذبه ی زیبا در 40 کیلومتری شهرستان شوش واقع شده است.

•  بقعه زیبای دانیال نبی در شهر شوش

در سرزمین کهن خوزستان قبر یکی از پیامبران الهی جای گرفته است. آرامگاه دانیال نبی در شهر شوش روی ساحل شرقی رودخانه شاوور در تپه ارگ واقع شده است. این منطقه با گنبد زیبایش سال هاست گردشگران زیادی را به سمت می کشاند.

• دره مهیب کول خرسان

کول خرسون دزفول منطقه ای بکر و کمی ترسناک است. بسیاری از افرادی که به دنبال ماجرا جویی و هیجان هستند از دروه ارواح با کول خرسون بازدید میکنند. این دره که در مسیر شهبون واقع شده است از صخره سنگ های بزرگ شبیه به دیوار تشکیل شده است که میان دیوار ها چشمه های فراوانی قرار دارد. دره کول خرسان در 35 کیلومتری شمال دزفول قرار دارد. این دره بسیار خطرناک است و آمارهای مرگ باری از آن گزارش شده است.

• قلعه فرانسوی شوش

ژاک دو مورگان و باستان شناس فرانسوی دیگر در دوران قاجار به دنبال کشف جدید در شهر تاریخی شوش بودند که برای سکونت باستان شناسان قلعه ای در نزدیکی بقعه دانیال نبی ساختند. این قلعه دارای نقشه ای قرون وسطایی است که اجرای آن را مصطفی دزفولی به انجام رسانید. آجر های استفاده شده در این قلعه نقوش زیبای خط میخی دارند. این بنای زیبا که ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی است یادآور بناای قرون وسطی است.

• زراس، بهشت زیبای خوزستان

شاید پررنگ ترین تصویری که از خوزستان به ذهن هر کسی نقش ببندد نخلستان و کویر باشد اما وجود جلگه خوزستان به طور کلی ذهنیت شما را تغییر خواهد داد. زراس بهشت خوزستان است و در 14 کیلومتری شهر دهدز قرار دارد. دریاچه ای زیبا میان باغ های پر از میوه در مجاورت کوه های سرسبز منظره ای بکر و زیباست. در این منطقه ویلا و سوئیت های زیادی برای اسکان وجود دارند.

• دریاچه شط تمی خوزستان

دریاچه تمی در میان کوهستان هایی در مرز استان های چهارمحال و بختیاری لرستان خوزستان قرار دارد. آب این دریاچه از ذوب برف های کوه ای اطراف و سیلاب های بهاری تامین میشود. دریاچه شط تمی بسته است و هیچ گونه آبزی در آن زندگی نمی کند. این منطقه یکی از بهترین ییلاق ها برای عشایر بختیاری است و در شمال استان خوزستان قرار دارد. 

• آسیاب های تاریخی آبی درفول

آسیاب آبی دزفول یکی از آثار ارزشمند در شهر دزفول است که به عنوان آثار ملی به ثبت رسیده است. پیشینه ی این آسیاب های آبی به دوران ساسان باز میگردد و آثار و بناهای زیادی از دوران صفوی و قاجاریه نیز در این آسیاب ها وجود دارد. رومن گیرشمن در کتاب هنر انسان این مکان را به عنوان قدیمی ترین سیستم آبیاری جهان معرفی کرده است.

• شیرهایی از جنس سنگ

یکی از آثار زیبا و جذابی که در جای جای خوزستان به چشم میخورد شیرهای سنگی است که دوران دور دراز باقی مانده اند. روی برخی از این مجسمه ها سمبل های ایران قدیم و خط عربی حکاکی شده است. بعد از آبگیرهای متعدد ایذه بسیاری از شیر های سنگس از ببین رفتند. برای دیدن برخی از این مجسمه ها باید به قبرساتان شهسوار ایذه مراجعه کنید.

• موزه جنگ هشت ساله دفاع مقدس خرمشهر

خرمشهر شهر دلاورمردان و زنانی است که خاک ایران را حفظ کرده اند. موزه جنگ خرمشهر بخش هایی از دلاوری های زمان دفاع مقدس در قالب عکس و مجسمه به تصویر کشیده شده است. موزه جنگ در ساختمان سابق وزارت نفت که در زمان جنگ به اشغال دشمن رسید قرار دارد.

• دشت بهاری سوسن

دشت سوسن در فاصله 37 کیلومتری ایذه قرار دارد. در فصل بهار این دشت زیبا و وسیع با زمین های حاصل خیز و هوای مناسب و مردم خونگرم مردم زیادی را برای سفر به خود جذب میکند. رودخانه ی زیبا و آثار قدیمی از جمله قلعه کژدم و اشگفت سلمان و شیرهای سنگی زیبا نیز در این منطقه وجود دارد.

• تالاب بزرگ هورالعظیم در خطر است!

تالاب هورالعظیم یکی از مهمترین مکان های دیدنی خوزستان می باشد. این تالاب در مرز ایران و عراق قرار دارد که در منطقه دشت آزادگان واقع شده است. ذخایر آب این تالاب از رود کرخه و 13 انشعاب دیگر تامین می شود. وضعیت این تالاب اکنون کمی نگران کننده است و  رو خشکی می باشد. گیاهان و جانورانی که در این تالاب زندگی می کنند در حال انقراض می باشند. بخش زیادی از این تالاب در خاک عراق قرار دارد. این تالاب باعث بتعادل آب و هوای خوزستان شده است. 

• قلعه تاریخی سلاسل، میراثی جهانی

قلعه سلاسل دژی در بالاترین نقطه شهر قرار داردکه دارای حیاط های مفصل و برج ها و حمامها و باغچه های و نقارخانه و آشپزخانه های متعدد است. این قلعه به همراه 15 اثر تاریخی دیگر به عنوان دهمین اثر ایران در میان لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این قلعه در تااواخر دوران قاجار مرکز حکومتی شهر و استانداردی و مرکز مدیریت آب شوشتر محسوب می شد.

• پل شادروان یا بند قیصر میراث یونسکو

پل شادروان یا بند قیصر یکی از قدیمی ترین آثار به جا مانده در این استان است. این پل که قدیمی ترین پل دنیاست 33 دهانه داشته است و نام آن در میان میراث یونسکو به ثبت رسیده است. 

• در تشکوه وحشتناک زامهرز جهنم را از نزدیک ببینید

تشکوه رامهرز یکی از عجایب خوزستان است که از میان کوه آتش سرکشیده شده است. دامنه ای از این کوه همیشه در حال سوختن است. خرافات و ادعاهای زیادی در مورد آن وجود داشته استکه البته دلیل علمی آن وجوذ ذخایر گاز زیر خاک کوه است که باعث ایجاداین منطقه وحشتناک شده است.

بحران آب خوزستان

استان خوزستان استان خوزستان یکی از پنج رود بزرگ کشور است اما مردم خوزستان از گذشته با بحران آب روبرو بوده اند و این موضوع مسیله جدیدی نیست. با اینگه گر آب ترین رود ایران در این استان وجود دارد اما از ابتدای دهه هشتاد این منطقه با بحران کم آبی و خشک سالی مواجه شده است. بحران آب خوزستان به دلیل تغییرات آب و هوایی و خشکسابی های اخیر و ایتفاده نادرست از منایع آب حاشبه نشینی و استفاده نادرست از آب ئر بخش کشاورزی ایحاد شده است.  با اینکه جمعیت خوزستان پنج تا شش درصد جمعیت ایران است مصرف آب شرب خوزستان 10 درضد تولید آب شرب کشور است.
اظهارات مختلفی نیز لیان کرده است که از نظر زیست محیطی این بحران دو دلیل دارد دلیل اول معضل تغییراب آب و هوایی است و دلیل دوم در ارتباط با فعالیت های انسانی می باشد. البته ساخت سد های بالادستی، کشاورزی غیر اصولی انتقال اب از سرچشمه ها به استان های دیگر نیز در بحران آب خوزستان نقش داشته اند. صنابع بزرگی در این استان مستقرند و گرمای شد هوا باعث شده این استان بعد از تهران دومین مصرف کننده انرژی در ایران باشد.

از خوزستان چه سوغاتی هایی میتوان خرید؟

ایرانی ها از گذشته رسم دارند به هر دیاری سفر کنند سوغات و صنایع دستی با خود بیاورند؛ اگر قصد سفر به استان زیبای خوزستان را دارید بد نیست قبل از رفتن به این استان سوغات این کشور را بشناسید.

انواع خرما

بدون شک خرما یکی از مهمترین سوغات خوزستان است. در استان خوزستان تنوع خرما بسیار زیاد است که مهمترین انواع آن استعمران، کبکاب خضراوی برهی زاهدی گنتار خاصویی است. البته انواع گنتار، خاصویی، شکر، حلاوی، دیری نیز بسیار محبوب باشد.
خرمای استعمران خوزستان
این خرما یکی از معروف ترین خرما های خوزستان است که به کشور های دیگر صادر میشود. این خرما نیمه خشک است و امکان قابلیت نگه داری بیشتری دارد.
خرمای کبکاب
کبکاب از خرماهای تر است که طعم شیرین تری دارد و نوع رسیده آن تیره رنگ است. نوع کبکاب آن در بهبهان کیفیت بالاتری دارد.
خرمای برهی
این خرما از خرماهای دیررس است که که در اواخر تابستان برداشت آن آغاز می شود. خارک( میوه ی نارس) برهی نیز قابل خوردن می باشد.
خرمای زاهدی خوزستان
این خرما نیز از خرما های دیر رس و خشک است و برداشت آن از اواخر شهریور شروع می شود، انبار داری و حمل و نقل آسان آن باعث شده تا این نوع خرما از خرما های صادراتی باشد.
خرمای خضرای
این خرما دومین خرما در سطح استان است که به کشور های دیگر صادر می شود. بافت نرم و رسیده آن قهوه ای روشن است.

حلوا شکری خوزستان

حلوا شکری یک دسرخوشمزه است که با استفاده از ارده تهیه می شود. تولید حلوا شکری در شوشتر قدمت طولانی دارد و امروزه با همان روش سنتی تهیه می شود. در روش سنتی برای تهیه حلوا شکری شربت شکر را به ارده ترکیب می کنند. حلوا شکری شوشتر که با حلوای سیلونی شناخته شده با استفاده از شیره خرما تخیه میشود.

مرکبات دزفول

 ذزفول جزو مناطق حاصل خیر ایران است و در زمینه کشاورزی جزو مناطق برتر است. در این منطقه بیش از 12 نوع مرکبات رشد می کنند. پرتقال های این منطقه جزو مرغوب ترین پرتقال های کشور است که عطرخاصی دارد. پرتقال بومی دزفول اندازه متوسطی داشته و  هسته زیادی دارد که برداشت آن از آذر تا اسقند می باشد.

کپو بافی با برگ های خرما

کپو بافی یکی از صنایع دستی زیبای خوزستان استکه با پیچیدن برگ خرما به دور نی هایی ( به نام کرتک) بافته میشود. کرتک گیاهی خودرو است که خورام هیج جانداری نیست و آفت نمیزندو همین امر باعث شده دوام بسیار زیادی داشته باشد. بانوان هنرمند این سرزمین با ذوق و هنر خود ظروف زییایی خلق می کنند. از مهمترین مراکر کپو بافی میتوان به دزفول و روستاهای اطراف آن اشاره کرد.

احرامی بافی از جنس تمدن شوش 

احرامی بافی یکی از رشته های پارچه بافی سنتی ایران و خوزستان است که با استفاده از پشک و پنبه بافته میشود. طرح های این صنایع ساده و به صورت هندسی است. نقش های این صنایع زیبا نقش های سفالینه تمدن شوش با قدمت چند هزار ستاه را یادآوری میکند.

عبابافی 

هنر عبابافی در خوزستان فدمت طولانی دارد برخی می گویند پیشینه آن را پانصد سال پیش می رسد . لباس برای ایرانیان فقط چیزی برای پوشاندن تن و مخافظت از سرما نیست بلکه آن ها باتوجه به موقعیت های اجتماعی و اقتصادی خود پوشش های متنوعی داشته اند. در گذشته در شهر های دزفول بهبهان و سوسنگرد این هنر رواج داشته و هم اکنون تولید آن در شهرهای دیگر انجام میشود. این عیا ها به رنگ های خرمایی مشکی ئ خاکستری و شیری رنگرزی می شود.

گلیم بافی های زیبای خوزستان 

گلیم های خوزستان یکی از هنر های سنتی بسیار زیبا است. عشایر بخلیاری و عشایر عرب این هنر زیبا را می بافند. از مشهور ترین مناطق گلیم بافی در این منطقه میتوان به روستای عرب نشین غری اشاره کرد.

غذاهای محلی خوزستان از فلافل تا قلیه ماهی

غذاهای خوزستان غالبا گرم و تند هستند و بیشتر شامل غذاهای دریایی سبزیجات بومی مانند گشنیز و شنبلیله و تمرهندی و رب انار می باشد. 

• قلیه ماهی خوزستانی

این استان در مجاورت دریاست و عبود رود کارون از این استان باعث شده غذاهای دریایی  محبوب باشد. ماهی یکی از مفیدترین گوشت هاست و از بیماری هاییی مانند فشارخون تجمع پلاکت و نامنظم بودن ضربان قلب جلوپیری میکندو دارای ئیتامین و املاح زیادی است. مردم این دیار با استفاده از انواع سبزیجات خشک، تمرهندی، فلفل طبع سرد ماهی را متعادل می کنند.قلیه ماهی یکی از غذاهای محبوب سنتی است که با استفاده از برنج میل میشود. این خورشت خوشمزه با استفاده از ماهی رب انار پیاز نمک فلفل سیر زردچوبه و سبزی مخصوص قلیه تهیه میشود.

• ماهی صبور

ماهی صبور معمولا روی آتش به صورت کبابی پخته میشود به همین دلیل بسیار سالم است این غذا با سبزی پلو و یا با نان سرو میشود. این غذا یکی از خوشمزه ترین غذاهای خوزستان است و طرفداران زیادی دارد.

• قلیه میگو غذای محبوب خوزستان

قلیه میگو به اندازه قلیه ماهی مشهور نیست اما طعم آن بی نظیر است. مردم خوزستان برای تهیه این غذا میگ را بااستفاده از تمرهندی پیاز ادویه و سبزی های معطری مانند گشنیز و شنبلیله می پزند.

• فلافل

فلافل یکی از غذاهای خیابانی است که در کا ایران طرفدراان خود را دارد اما فلافل اصل خوزستانی طعم و تندی دیگری دارد. فلالفل در اغلب کشورهای خاورمیانه محبوب است.

• خورشت بامیه

این خوزشت شبیه به خورشت بادنجان است اما به حجای بادنجان بامیه های سرخ شده در آن اضافه میشود. برای تهیه آن بامیه را همراه با سیر سرخ میکنند و به قیمه اضافه میکنند. 

• سمبوسه خوزستان

سمبوسه یکی از غذاهای محبوب و خوشمزه خوزستانی است که در در کل دنیا مشهور است. این غذای تند و لذیذ بسیار سریع آماده میشودو برای تهیه آن نان های لواش را با مواد مختلفی مانند سیب زمینی گوشت چرخ کرده پر میکنند و به صورت مثلثی پیچیده در روغن سرخ میکنند

• رنکینگ دسر لذیذ جنوبی

رنکینگ یک دسر بسیار خوشمزه است که با استفاده از رطب خرما آرد و پودر دارچین تهیه می شود. این دسر در ماه های رمضان میهمان سفر های این مردم خونگرم است.