کشور ارمنستان با وجود جمعیت کمتر در مقایسه با کشورمان ایران و رشد اقتصادی کم، همچنان از نرخ اشتغال بهتر و بالاتری برخوردار است و هزینه‌های زندگی در ارمنستان نیز کمتر از ایران است. با این حساب مهاجرت به این سرزمین برای ایرانی‌ها که به دنبال دستیابی به شرایط بهتر اقتصادی و اجتماعی هستن مطلوب و توجیه پذیر به نظر می‌رسد. به این نکته توجه داشته باشید که آموختن زبان ارمنی برای افردی که قصد مهاجرت و زندگی در این کشور را دارند امری واجب است. در سالیان دراز، این کشور بارها توسط حکومت‌های مختلف مورد هجوم، قرار گرفته‌است و جمعیت آن تحت تاثیر قرار گرفته است. از جمله هولناک ترین آنها قتل عام ارامنه توسط عثمانی ها بوده است. هم اکنون و پس از گذشت سالیان دراز، جمعیت آن رشد خوبی داشته و آمارهای خوبی را طی سال های 2022 و 2023 داشته است. در ادامه تمام این موارد تاثیرگذار بر جمعیت ارمنستان را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
روند رشد جمعیت ارمنستان
در راهنمای سفر به ارمنستان به صورت کامل مردم ارمنی را معرفی کردیم، در این قسمت می خواهیم روند رشد جمعیت ارمنستان نشان‌دهنده سیر تاریخی پیچیده آن است. از روزهای اولیه پادشاهی ارمنستان تا دوران شوروی و امروز، این کشور الگوهای جمعیتی متفاوتی را تجربه کرده است که تحت تاثیر عواملی نظیر مهاجرت، نرخ باروری و شرایط اقتصادی است. در سال‌های اخیر، ارمنستان شاهد کاهش تدریجی نرخ باروری بوده است که منجر به کاهش نرخ رشد جمعیت شده است. این کاهش را می‌توان به عواملی مانند شهرنشینی، تغییر هنجارهای اجتماعی، افزایش فرصت‌های تحصیلی و رشد پیگیری مشاغل توسط زنان نسبت داد. همچنین ارمنستان نیز با چالش مهاجرت مواجه شده است، به طوری که تعداد قابل توجهی از شهروندان آن به دنبال فرصت‌های بهتر در خارج از کشور ارمنستان هستند. این پدیده که فرار مغزها نامیده می‌شود، پیامدهایی برای روند رشد جمعیت ارمنستان دارد، زیرا منجر به کاهش حجم کلی جمعیت و از دست دادن نیروی کار ماهر بالقوه می‌گردد.
اخیرا دولت ارمنستان با درک اهمیت رسیدگی به روند رشد جمعیت، ابتکارات مختلفی را برای معکوس کردن روند نرخ باروری و فرایند مهاجرت اجرا کرده است. این ابتکارات شامل برنامه‌های حمایت از خانواده، بهبود خدمات مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی و تلاش در جهت ایجاد یک محیط اقتصادی مطلوب برای حفظ و حتی جذب استعداد‌ها است. در حال حاضر رشد جمعیت ارمنستان، بیشتر تحت تاثیر روندهای شهرنشینی است، به گونه‌ای که بخش قابل توجهی از جمعیت این کشور در مناطق شهری ساکن هستند. لذا این موضوع منجر به نابرابری‌های منطقه‌ای شده است، زیرا مناطق روستایی با چالش‌های کاهش جمعیت مواجه هستند که سبب عدم تعادل در توسعه اجتماعی و اقتصادی در سراسر کشور می‌گردد.
جمعیت ارمنستان در سال 2022
ارمنستان یک کشور زیبا و خاص است که در سال 2022، جمعیت آن حدود 2.961.982 نفر بوده است. حدود یک سوم این جمعیت در پایتخت کشور، یعنی ایروان، زندگی می‌کنند. با وسعت 29743 کیلومتر مربعی و آب‌وهوای بسیار مطبوع و عالی و همچنین وجود طبیعت بکر و حیرت‌‌آور، ارمنستان میزبان گردشگران و مهاجران بسیاری است. اکثریت مردم ارمنستان ارمنی هستند ولی ارمنی‌هایی که به دیگر کشورها مهاجرت می‌کنند نیز فزونی یافته‌اند.
در سال 2022، جمعیت ارمنستان با افزایش 11133 نفری به حدود 0.04% کل جمعیت جهان رسیده است. این جمعیت تقریباً تمامی جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد، با این حال کردها، روس‌ها، تعداد کمی از اوکراینی‌ها، آشوری‌ها و سایر گروه‌ها نیز در جمعیت ارمنستان حضور دارند. نرخ زاد و ولد ارمنستان در حال حاضر کمتر از میزان متوسط جهانی است، در حالی که میزان مرگ و میر آن بیشتر از حد متوسط است. افراد دارای سنین کمتر از 15 سال تقریبا 0.2 و افراد کمتر از 30 سال حدود 0.4 جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. در واقع به علت موج مهاجرت در قرن بیستم، حداقل 5 میلیون ارمنی در حال حاضر در خارج از کشور زندگی می‌کنند، بیشتر این مهاجران در کشورهای تشکیل دهنده شوروری سابق و کمی بیشتر از یک میلیون تن از آنها در کشور آمریکا هستند.
جمعیت کشور ارمنستان در سال 2023
طبق آخرین آمار رسمی در دسامبر 2021، جمعیت ارمنستان حدود 2.961.000 نفر بود. با توجه به نرخ رشد جمعیتی که آمارهای قبلی نشان می‌دادند، مشخص شده بود که جمعیت این کشور در سال 2023 به حدود 2.970.000 نفر خواهد رسید. با این حال، با توجه به تغییرات جدید، نرخ رشد جمعیتی که در سال 2021 ثبت شده بود، افزایش یافته و نرخ رشد جمعیت ارمنستان در سال 2023 به حدود 0.19٪ ارتقا پیدا کرده است. به همین دلیل، جمعیت ارمنستان در سال 2023 به تعداد 2.976.635 نفر رسیده است. از سال 2015 تا 2021، جمعیت ارمنستان با مشکل کاهش جمعیت مواجه بود ولی با بهبود شرایط اقتصادی و بهبود سطح زندگی، نرخ رشد جمعیت این کشور در دو سال اخیر افزایش یافته است. به طور کلی، جمعیت ارمنستان در طول سال‌های اخیر در معرض تغییرات دموگرافیکی بوده است که شامل رشد کم جمعیت، کاهش نرخ تولد و افزایش نرخ مهاجرت از کشور به سایر مناطق جهان است.
جمعیت در پایتخت ارمنستان
تقریباً 63٪ از جمعیت ارمنستان در شهرها و مناطق کلان شهری این کشور زندگی می‌کنند. بزرگترین شهر ارمنستان پایتخت آن، شهر ایروان است که حدود 1.075 میلیون نفر جمعیت دارد و تقریباً یک سوم کل جمعیت ارمنستان را شامل می‌شود. ایروان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است که تا به امروز وجود دارد و بیشتر صنایع مهم و دفاتر بین‌المللی کشور را در خود جای داده است. همچنین، کوه آرارات با ارتفاع 5137 متر، که نماد ملی این کشور است، در نزدیکی شهر ایروان قرار دارد و جاذبه‌ای کهن و معروفی برای گردشگران و علاقه‌مندان به کوهنوردی محسوب می‌شود. دومین شهر بزرگ ارمنستان، شهر گیومری است که در شمال غربی این کشور واقع شده و حدود 148,381 نفر جمعیت دارد. از دیگر شهرهای مهم این کشور، می‌توان به شهرهای واگرشپات، ابویان و کاپان اشاره کرد که هر کدام جمعیتی کمتر از 100,000 نفر دارند. به طور کلی، در ارمنستان، 1.892.100 نفر شهرنشین و 1.067.600 نفر روستایی زندگی می‌کنند که به ترتیب 63.9٪ و 36.1٪ جمعیت ارمنستان را تشکیل می‌دهند. در جدول زیر، جمعیت شهرهای مختلف ارمنستان در سال 2023 آورده شده است:
| نام شهر | جمعیت (2023) |
| ایروان | 1,075,000 |
| گیومری | 148,381 |
| واگرشپات | 54,612 |
| ابویان | 44,500 |
| کاپان | 36,000 |
| دیگر شهرها | کمتر از 35,000 |
تاثیر مهاجرت بر جمعیت ارمنستان
ارمنستان یکی از کشورهایی است که سابقه طولانی مهاجرت دارد. امروزه، قصد مهاجرت در میان ارامنه بسیار قوی است و مهاجرت های منظم و غیرقانونی همچنان یک پدیده مهم برای این کشور محسوب می‌شود، حتی اگر انگیزه های مهاجرت در طول زمان تغییر کرده باشد. دستیابی به فرصت‌های شغلی بهتر یکی از عوامل مهاجرت در ارمنستان است و عوامل دیگری مانند تهدیدات ژئوپلیتیکی، عدالت اجتماعی، تصورات منفی از حاکمیت اقتصادی و عدم اطمینان توسعه نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. به علاوه، مهاجرت در بسیاری از موارد به عنوان یک راه حل برای ارتقای شرایط اجتماعی و اقتصادی در نظر گرفته می‌شود.
ارمنستان تغییرات قابل توجهی در رویکرد خود نسبت به مهاجرت و مدیریت آن داشته است. گروه هایی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم درگیر مهاجرت هستند، با چالش هایی از جمله فقدان وثایق و پشتیبانی قانونی مواجه هستند. در عین حال، دولت ارمنستان برای حل مسائل مهاجرت و تأمین حقوق مهاجران، قوانین و مقررات جدیدی را ابداع کرده است. همچنین، تغییرات در سیستم مدیریت دولتی و سیاست‌های مهاجرت ارمنستان، بهبودهای قابل توجهی را به همراه داشته است. برای مثال، مراکز پشتیبانی مهاجران و خدمات حمایتی در زمینه های بهداشتی، تحصیلی و اجتماعی، به طور فعال در این کشور فعالیت می‌کنند. در نهایت، برای مدیریت بهتر مهاجرت در ارمنستان، لازم است که دولت این کشور به دنبال تحقق اهداف بلندمدت خود در زمینه ایجاد اشتغال، بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی و تقویت زیرساخت‌های اجتماعی باشد. مهاجرت به عنوان یکی از چالش‌های اجتماعی اساسی برای ارمنستان شناخته می‌شود و دولت این کشور تلاش می‌کند تا با استفاده از راهکارهای مختلف، برای مقابله با این چالش مهم، بهبوداتی را در مدیریت مهاجرت ایجاد کند. استراتژی های توسعه کشور، بر اهمیت توسعه سرزمینی و سیاست‌های جمعیتی فعال تأکید می‌کنند. در این راستا، دولت ارمنستان تلاش می‌کند با جلوگیری از مهاجرت از مناطق کوهستانی و مرزی، ارزش‌های طبیعی و تاریخی این مناطق را حفظ کند.
سخن پایانی...
یکی دیگر از راهکارهای مهم برای مدیریت مهاجرت، ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب و مولد است. توسعه مهارت‌های افراد و تقویت حاکمیت بازار کار نیز از اولویت‌های سیاستی کلیدی برای کمک به ارمنستان برای غلبه بر چالش‌های مرتبط با مهاجرت است. همچنین، تقویت حمایت بین المللی از مهاجران به دلایل بشردوستانه، نیز یکی از راهکارهای مهم در مدیریت مهاجرت است. در سال 2023، جمعیت ارمنستان به حدود 3 میلیون نفر رسیده است و این کشور با وجود چالش‌هایی که در برخی حوزه‌ها با آن مواجه است، به سمت پیشرفت و توسعه پیش می‌رود. با توجه به این وضعیت، نظر شما در مورد راهکارهای توسعه‌ی بیشتر این کشور چیست؟ آیا مایل به سفر به کشور ارمنستان هستید؟ با مراجعه به سایت لحظه آخر، به دنبال دیدن جاذبه‌های جدید باشید و لحظات خاطره‌انگیزی را تجربه کنید.
ایمان زاده 1402/10/07
