قدیمی ترین شهرهای ایران

کشور ایران دارای شهرهای قدیمی بسیار زیادی است. در دوران حکومت هر یک از حاکمان کشور ما، شهرهای زیادی وجود داشتند که یا تخریب شدند و یا در زمان امروزی با یک نام دیگر شناخته می‌شوند. از ابتدایی‌ترین شهرهایی که در ایران به وجود آمدند می‌توان به اهمیت بخش‌های مختلف ایران پی برد. کشور ما دارای قسمت‌های مختلف و شهرهای زیادی است که از قدیمی‌ترین آن‌ها می‌توان به دقیانوس و شوش اشاره کرد. با این مقاله لحظه آخر همراه باشید تا اطلاعات بیشتری به دست آورید.

شهر شوش

قلب تاریخ کشور ایران شهر شوش است که در ۱۱۵ کیلومتری شمال غرب اهواز و در شرق رود دجله قرار دارد. این شهر پایتخت زمستانی هخامنشیان بوده است. زیگورات چغازنبیل، آرامگاه دانیال نبی، هفت تپه، ایوان کرخه، تپه‌های باستانی شوش، کاخ آپادانای داریوش و... بخش‌های به جای مانده از آثار تاریخی این شهر هستند. قدمت این شهر به چهار تا هفت هزار سال پیش از میلاد باز می‌گردد. شهر شوش به مدت دو هزار سال پایتخت ایران بوده و از قدیمی‌ترین شهرهای قابل سکونت محسوب می‌شود. شهر شوش تا قبل از حمله مغول رونق زیادی داشته اما پس از آن دیگر کمتر کسی در این شهر زندگی می‌کرد. محوطه قدیمی شهر شوش در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و در سال ۱۳۹۴ ثبت جهانی شد. شهر شوش پنج کیلومتر مساحت دارد و ارتفاع آن ۷۸ متر از سطح دریاست. به دلیل موقعیتی که این شهر دارد اکثر مردم به شغل صیادی و تجارت مشغول‌اند.

شهر سوخته

شهر سوخته در ۱۲۰ کیلومتری جنوب زابل و در استان سیستان‌ و بلوچستان قرار دارد. بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی این شهر از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است که قدمت آن به پنج هزار سال پیش باز می‌گردد. در زمان گذشته این شهر یک راه ارتباطی بین شبه قاره هند و آسیای مرکزی و تمدن‌های حاشیه خلیج فارس بوده است. این شهر روی تپه‌های بلندی به ارتفاع ۱۲ تا ۱۸ کیلومتر بنا شده و از پیشرفته‌ترین تمدن‌های کهن به شمار می‌رود. 
در سال ۱۳۹۳ شهر سوخته به عنوان هفدهمین اثر تاریخی ایران به ثبت جهانی رسید. وسعت شهر سوخته ۲۸۰ هکتار است. این شهر به پنج قسمت اصلی تقسیم می‌شود. در قدیم صنایع مختلفی از جمله حصیربافی، معرق‌کاری، زرگری، کوزه‌گری و نساجی در این شهر رواج داشته است. قدیمی‌ترین تخته نرد و چشم مصنوعی هم از دل این شهر به دست آمده است. اولین جراحی مغز هم در این شهر انجام شده و یکی از مهم‌ترین شهرهای قدیمی ایران محسوب می‌شود. 
پس از تحقیقات زیادی که محققان در این شهر انجام دادند و شاهد لایه‌های خاکستر زیادی بوده‌اند؛ به نظرشان بناهای این شهر سوخته است. آن‌ها می‌گفتند که این شهر دوبار سوخته که یک بار در زمان شکوفایی و بار دیگر در زمان پایان یافتن آن بوده است. تپه‌ای از خاکستر که در اطراف این شهر یافت شده نشان از انجام فعالیت‌های مختلف صنعتی در این شهر دارد.

شهر تپه حصار 

شهر تپه حصار در شمال استان سمنان قرار دارد. در سه کیلومتری جنوب شرق شهر دامغان و در روستای حیدر آباد که قدمتی آن به هزاره چهارم تا هزاره اول پیش از میلاد باز می‌گردد، قرار گرفته است. خانه‌های قدیمی این شهر با خشت ساخته شده بودند که به دلیل هجوم بسیار سنگین به این شهر تمامی این بافت‌ها از بین رفته‌اند. در شهریور سال ۱۳۱۰ خورشیدی این شهر جزو میراث ملی ثبت شد. مساحت فعلی تپه حصار ۲۰۰ در ۳۰۰ متر است. برای اولین بار نام تپه حصار در سفرنامه شیندلر که در دوران قاجار بود، دیده می‌شود. 
گذر از عصر مس و سنگ ایران به عصر مفرغ در پیشینه تاریخی شهر تپه حصار وجود دارد. شهر تپه حصار معدن ابزارآلات سنگی بوده که از دل خاک این شهر به دست آمده است. برای دیدن یافته‌های این شهر کهن می‌توانید سری به موزه گرمابه سمنان بزنید. اسکلت مادری که حین زایمان فوت کرده یکی از جذاب‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی این شهر است. وجود ریل راه‌آهن تهران به مشهد که از بین آثار باستانی این شهر می‌گذرد باعث شده ثبت جهانی نشود. فرسایش و وزش بادهای شدید از عوامل نابودکننده آثار و ظروف سفالی این شهر است.

شهر دقیانوس

یکی از ناشناخته‌‌ترین و اسرارآمیز‌ترین تمدن‌های بشر که در استان کرمان وجود دارد، شهر دقیانوس است. این شهر بخشی از تمدن شهر جیرفت بوده که در خاک مدفون شده و سیل موجب شد که این تمدن نمایان شود. در سال ۱۳۸۸ قسمت‌هایی از این شهر پیدا می‌شوند و با تحقیقاتی که روی سفال و کتیبه آن‌ها انجام می‌دهند، منجر به شناخت بهتر این تمدن قدیمی می‌گردد. کتیبه‌‌هایی که در سال ۱۳۷۹ به دست آمده نشان می‌دهد این شهر پیش از سومریان به نگارش مسلط شده بودند. شهر دقیانوس در شمال شرق جیرفت در کنار هلیل‌رود واقع شده است. این شهر قدمتی هفت هزار ساله دارد. این سرزمین مملو از فرهنگ و تمدن است. در برخی کتاب‌های تاریخ نوشتند که سومریان نخستین کسانی بودند که خط را اختراع کردند؛ اما با کتیبه های به دست آمده در سال ۱۳۷۹ این موضوع نقض می‌شود. ثروت زیادی که در این شهر وجود داشته باعث شده که همسایگان چندین بار این شهر را مورد حمله قرار دهند. دقیانوس شهر اسلامی است که در شمال شهرستان جیرفت جای گرفته و مربوط به دوره سلجوقی است. این شهر ۱۲ کیلومتر وسعت دارد و قطب اصلی تجارت در دوران سلجوقیان بوده است. 

در سفرنامه مارکوپولو جهانگرد معروف ایتالیایی از شهر دقیانوس به عنوان یک شهر با شکوه نام برده شده است. اگر می‌خواهید به این شهر بروید باید به روستای کنار صندل در فاصله ۵ کیلومتری غرب شهر عنبرآباد در استان کرمان سفر کنید. این شهر در سی کیلومتری جنوب شرقی جیرفت قرار دارد. این شهر در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و ۱۳۰۰ متر از شهر را از زیر خاک بیرون آورده‌اند. در این شهر بیش از ۱۰۰ محل وجود داشته است. تعداد این محلات نشان از وسعت بسیار زیاد و رونق اقتصادی در دوران سلجوقیان دارد. بسیاری از آثاری که از این شهر کشف شده در حراجی‌های بین‌المللی به فروش رسیده و سر از موزه‌های خارج از کشور در آورده است. در این شهر موزه باستان ‌شناسی وجود دارد که برخی از مکشوفات در این موزه نگهداری می‌شوند.

شهر سیلک

پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح مردم غارنشین فلات ایران برای زندگی سمت دشت‌ها روی آوردند. تپه سیلک محوطه باستانی در منطقه فین کاشان است. قدمت این منطقه به ۷ هزار سال پیش باز‌ می‌گردد. تپه سیلک که از گب رس و سفال ساخته شده، نیایشگاه ایرانیان باستان بوده است. سبک معماری این زیگورات، مذهبی بوده و برای شهرهای بین‌النهرین و ایران ساخته شده بود. در قدیم شهر تپه سیلک را با نام نفرین شده می‌شناختند؛ ولی امروزه به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران محسوب می‌شود. ۸۰ سال قبل با جاری شدن سیل در زمین‌های کشاورزی، گنج‌های زیادی در این منطقه نمایان شد و دلالان زیادی عتیقه‌های با ارزشی را به تاراج بردند. 
در سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۷ یک هیئت باستان‌ شناسی ۳ فصل کاوش روی تپه‌های سیلک و گورستان اطراف انجام داده و در سال ۱۹۳۸ در دو جلد کتاب چاپ کردند. این کتاب به زبان فرانسوی و در پاریس چاپ شد که بعدا توسط انتشارات میراث فرهنگی ایران به فارسی ترجمه شد. پس از گذشت چندین سال در سال ۱۳۸۰ دکتر صادق ملک شهمیرزادی باستان‌شناس بزرگ ایرانی برای ادامه کاوش به سیلک رفت. در سال ۱۳۸۵ چند کتاب درباره این منطقه چاپ کرد. تپه سیلک در فهرست آثار تاریخی ایران قرار گرفته و در سال ۱۹۹۷ میلادی در آثار موقت جهانی ثبت شد. تپه‌های سیلک شامل دو طبقه شمالی و جنوبی در فاصله ۶۰۰ متری از هم قرار دارند. آثار کشف شده از این تپه در موزه کوچکی در این مکان نگه‌داری می‌شوند.

شهر تخت جمشید

یکی از شهرهای باستانی ایران که به شهر تخت جمشید یا پارسه معروف است، در زمان امپراتوری هخامنشیان رونق داشت. در این شهر بنایی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوره حکومت داریوش بزرگ و خشایار‌شاه بنا شده است. این بنا از جاذبه‌های گردشگری ایران محسوب می‌شود. شهر تخت جمشید در استان فارس قرار دارد. تخت جمشید و ستون‌های آن، نقش برجسته، کاخ‌ها و دروازه‌های آن جزو تاریخ تمدن ایران هستند. 
این شهر در سال ۵۱۸ پیش از میلاد به عنوان پایتخت جدید هخامنشیان ساخته شد. این بنا در دوره هخامنشیان حدود ۴۳ هزار و ۶۰۰ نفر جمعیت داشته است. بسیاری از تاریخ‌نگاران می‌گویند که اسکندر مقدونی در سال ۳۳۰ به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید. در این اتفاق بخشی از کتاب‌ها و فرهنگ و هنر هخامنشیان نابود شد. پس از ورود اسلام به ایران تخت جمشید که یکی از بناهای مهم محسوب شده جهان است را به شخصیت‌هایی همچون سلیمان نبی نسبت می‌دادند. هر ساله مسافران خارجی شدن زیادی برای بازدید از تخت جمشید به ایران سفر می‌کنند.

شهر پاسارگاد

در ۱۳۰ کیلومتری شمال شهر شیراز مجموعه‌ای از میراث جهانی پاسارگاد و سازه‌های باقی‌مانده از دوران هخامنشیان وجود دارد که به شهر پاسارگاد معروف است. این شهر شامل بناهایی همچون آرامگاه کوروش، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، کاخ اختصاصی، آب‌نمای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، کاروانسرای مظفری می‌شود. پنجمین مجموعه ثبت شده در فهرست آثار میراث جهانی در ایران مجموعه پاسارگاد است. این مجموعه را کوروش کبیر ساخت. در سال ۵۲۶ پیش از میلاد و پس از فتوحات فراوانی که توسط کوروش به دست آورد به قبایل سکاها در آسیای مرکزی حمله کرد.
کوروش هخامنشی در این جنگ کشته شد و در پاسارگاد به خاک سپرده شد. پاسارگاد در ارتفاع ۱۹۰۰ متری از سطح محصور شده در میان کوهستان قرار گرفته است. برای ساخت بناهای آن از مصالحی مانند سنگ و آجر و خشت خام و چوب استفاده کرده‌اند. رنگ آجر‌هایی که در این مجموعه به کار رفته قرمز است و این آجرها  ۴۵ سانتی‌متر هستند. از دیگر مصالح تشکیل‌دهنده این بنا می‌توان به سنگ آهکی سفید رنگ، سنگ سخت و سیاه مرمرین شکننده اشاره کرد.

شهر هگمتانه

اقوام آریایی ماد در قرن ۷ قبل از میلاد شهر هگمتانه را تأسیس کردند و به عنوان پایتخت اولین امپراتور مورد استفاده قرار دادند. یکی از شهرهای تاریخی که  با قدمتی بالغ بر سه هزار سال در ایران وجود دارد شهر هگمتانه است. شهر هگمتانه پایتخت تابستانی هخامنشیان و ساسانیان بوده که یونانیان آن را با نام اکباتان می‌شناختند. 
به عقیده برخی از مورخان شهر هگمتانه نخستین پایتخت ایران بوده و در کنار شوش در ایران، آتن در یونان و روم در ایتالیا از معدود شهرهای باستانی جهان است. از ویژگی‌های مهم این شهر می‌توان به معماری و طرح و نقشه منظم آن اشاره کرد. حفاری‌های صورت گرفته در هگمتانه آثار ارزشمندی هستند که برای بازدید از آن‌ها می‌توان به موزه ملی ایران بروید.

شهر حریره

شهر حریره در دل غار و کوه‌ها واقع شده است و در جزیره کیش قرار دارد. زمانی که شهرهای دیگر دیوار دفاعی را برای خود برمی‌گزیدند، در این شهر خبری از دیوار نبوده و دور شهر خالی بوده است. در قرن چهارم این شهر در دوران اوج شکوفایی خود بود. مساحت این شهر به ۱۲۰ هکتار می‌رسد. در این شهر قدیمی مجموعه ساحلی، عمارت اعیانی، مسجد تاریخی و قنات‌های قدیمی وجود دارد. در میانه‌های سده چهارم پس از ویران شدن بندر سیراف بازرگانان سیرافی تصمیم گرفتند که به جزیره کیش تغییر مکان دهند. آن‌ها شهر حریره را بنا کردند که بسیار ثروتمند و زیبا بوده و به همین دلیل نام این شهر را حریره گذاشته‌اند. در حال حاضر در این شهر بنا‌هایی با سقف سالم، کم دیده می‌شوند. در حریره بنا‌های محکم از سنگ‌های آهکی و مرجانی ساخته شده است. اگر برای بازدید به این شهر بروید متوجه دیوارهای سنگی با روکش گچ می‌شوید. این دیوارها را به احتمال زیاد برای مقابله با خطرات احتمالی ساخته‌اند.

شهر سیمره

در غرب رودخانه سراب و در حاشیه شرقی شهرستان دره شهر، شهری به نام سیمره که قدمت آن به دوره ساسانی باز می‌گردد وجود دارد. این شهر ۲۰۰۰ هکتار مساحت داشته و بزرگ‌ترین محوطه تاریخی در سطح ایلام شناخته می‌شود. سیمره قلعه‌های بسیاری داشته و به شهر قلعه‌های ایران مشهور است. از نظر زمین‌شناسی این شهر بزرگ‌ترین ژئوپارک دنیا محسوب می‌شود. در سال ۳۳۴ هجری به دلیل وقوع زلزله‌های شدید تخریب شده و خالی از سکنه می‌گردد. این شهر نامزد ثبت در فهرست آثار جهانی است و جز آثار ملی به شمار می‌رود.

شهر نیمور

از توابع شهرستان محلات استان مرکزی در ۲۵۰ کیلومتری تهران و در مسیر محلات به دلیجان شهری به نام نیم ‌ور قرار دارد. این شهر در دوران ساسانیان در اوج شکوفایی خود بوده و جزو مناطق باستانی ایران محسوب می‌شود. سابقه سکونت در برخی از مناطق این شهر به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. باور برخی مورخان این است که نام این منطقه در دوره اشکانیان به معنای میدان جنگ بوده و پس از اتمام جنگ‌ها به آن نیم آورد می‌گفتند. پس از گذشت زمان و با وجود زبان محاوره نام آن به نیم‌ور تبدیل شده است. وجود دژ بزرگ در اطراف این شهر این قضیه را به خوبی مطرح می‌کند. شهر نیم ور در میان قلعه بوده که به این نام معروف شده است.

شهر نوش آباد

در بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل و در ۵ کیلومتری کاشان شهری به نام نوش ‌آباد قرار دارد. قدمت این شهر به هزار و پانصد سال پیش به دوره ساسانی باز می‌گردد. یکی از پایتخت‌های حکومت ساسانی در دوره حکومت انوشیروان شهر نوش آباد بوده است. در این شهر یک شهر زیر زمینی وجود دارد که از جاذبه‌های مهم و حیرت‌انگیز آن محسوب می‌شود. این شهر در سال ۱۳۸۵ توسط فردی که قصد حفره چاه در منزل خود را داشت کشف شد. در زمان حمله مغول، این شهر زیرزمینی برای امنیت بیشتر مردم استفاده می‌شد. 
بسیاری از جزئیات شهر نوش آباد به دلیل سیلاب در اثر گذشت زمان از بین می‌رود. سفالینه‌های کشف شده که قدمت آن‌ها به ۱۸۰۰ سال پیش باز می‌گردد در این شهر یافت شده است. برای وارد شدن به شهر زیر زمینی از یک ورودی که ۴۵ پله دارد می‌توانید وارد آن شوید. در سال ۱۳۸۵ این شهر در میراث فرهنگی ثبت شد. از دیگر جاذبه‌های نوش آباد می‌توان به مسجد امام علی که از آثار دوره مغول هست اشاره کرد.

سخن پایانی

شهرهای قدیمی ایران دارای آثار باستانی و ارزشمندی هستند. اگر می‌خواهید یک سفر تاریخی را تجربه نمایید و از گذشته اطلاعات زیادی به دست آورید، می‌توانید به یکی از شهرهایی که اشاره شد، سفر کنید. مسافرت در ایران بسیار دلچسب است و مکان‌های زیادی هستند که شما می‌توانید برای سفر خود انتخاب کنید. امیدوارم که مطالب بالا برای شما مفید واقع شده باشد و تجربه سفری خوش را در این مناطق داشته باشید.

رزرو محبوب ترین تورهای داخلی در لحظه آخر

تور داخلیتور کیشتور مشهدتور قشمتور شیرازتور چابهار