اکثر اوقات مسافران زیادی از سراسر کشور به شهر باتقوا مشهد سفر کرده و به زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) می روند. به دلیل تعداد زیاد مسافران و گردشگران که به اشکال گوناگون به این شهر سفر می‌کنند، امکانات رفاهی و همچنین راه‌های دسترسی سازگاری در همه مناطق شهر فراهم شده است. انواع مختلفی از هتل‌ها در حدود قیمتی متفاوت و خدماتی متناسب با آن که برای تمامی بودجه‌ها و سلیقه‌ها طراحی شده است. با این تفاسیر تعداد زیادی از گردشگران تمام زمان خود را صرف گشت و گذار در اطراف حرم کرده و اغلب ممکن است فرصت تماشای جاذبه‌های گردشگری، دیدنی‌های طبیعی، تاریخی و موزه‌های مشهد را از دست بدهند.
موزه بزرگ خراسان مشهد مقدس
موزه بزرگ خراسان در منطقه کوهسنگی مشهد و بلوار ناصر خسرو واقع شده است. این جایگاه یکی از سه موزه در این منطقه مشهد بوده و از نظر موقعیت جغرافیایی در مجاورت مراکز مهمی مثل بوستان کوهسنگی و فرهنگسرای علوم و نجوم و همچنین فرهنگسرای کودک و آینده، پارک بازی کودکان، پارکینگ غربی کوهسنگی و سرویس بهداشتی غربی کوهسنگی قرار دارد. این موزه به عنوان یکی از جذاب‌ترین مکان‌های دیدنی مشهد، با زیر بنایی نزدیک به ۱۸۰۰۰ متر مربع شناخته شده است.
اطلاعات تکمیلی موزه بزرگ خراسان
نگارگران این موزه بزرگ با برداشت از نقشه و طرح بنای هارونیه و عمارت خورشید ساختن این موزه بزرگ خراسان رضوی را آغاز کردند. ساختمان این موزه دارای ۱۲ طبقه است. دارای ۶ قسمت (سالن موزه، سالن نمایشگاهی و موزه‌ای، کتابخانه تخصصی، سالن اجتماعات، آزمایشگاه حفاظت و مرمت اشیای تاریخی و تزئینات تاریخی، مخزن نگهداری‌اشیای منقول تاریخی و تزیینات معماری) است. این موزه در چند سال اخیر به علت نمایش آثاری خاص مثل سرِ سرباز هخامنشی آوازه زیادی پیدا کرده است. به جز محل نمایش آثار، گنجینه یا مخزن‌اشیا، امور اداری و قسمت ویژه علم کیهان‌شناسی، کتابخانه، آزمایشگاه و کارگاه‌های مرمت اشیای تاریخی نیز از قسمت‌های این موزه به حساب می‌آیند. جالب است بدانید یک تمبر اختصاصی با تصویری از موزه بزرگ خراسان نیز طراحی شده و به چاپ رسیده است.
موزه های آستان قدس رضوی
موزه آستان قدس رضوی با داشتن گنجینه‌هایی با ارزش از اشیای تاریخی و انواع هنر‌ها و صنایع دستی یکی از بزرگترین و غنی‌ترین مجموعه‌های موزه‌ای در ایران شمرده می‌شود. این موزه با داشتن تزئینات و معماری خاص و آثار گران‌بها شامل جاذبه‌های گردشگری مهم مشهد مقدس شناخته می‌شود و افراد در اوقات متفاوت از آن بازدید می‌کنند. آثار تاریخی ارزشمند و هدایای نفیس زائران و عاشقان امام رضا (ع) که به عنوان گنجینه‌ای گران‌بها در خزانه حرم رضوی نگهداری می‌کردند را برای نخسیتین بار در سال ۱۳۱۶ به عموم نشان داده شدند. سپس در سال ۱۳۲۴ در م مجاورت سجد گوهرشاد ساختمانی مخصوص موزه آستان قدس مشهد برای این آثار و اشیا ساخته شد و این موزه فعالیت خود را آغاز کرد.
موزه مرکزی، یکی از بهترین موزه های مشهد
برای رسیدن به ساختمان موزه مرکزی، راهی حرم شوید، تشرف کنید و از فضای روحانی و آرامش لذت ببرید و در آخر وارد صحن کوثر شوید. موزه مرکزی آستان قدس یکی از اساسی‌ترین موزه‌های به نام حرم مطهر رضوی است که در صحن کوثر قرار دارد. هنگامی که وارد این موزه می‌شوید، چند ورودی در انتظار شماست که ورودی سمت راست به ساختمان موزه مرکزی اختصاص دارد. ساختمان موزه مرکزی دارای ۴ طبقه است که دارای زیرزمین، طبقه همکف، اول و دوم می‌شود. شما در این چهار طبقه می‌توانید از موزه تاریخ حرم رضوی و گنجینه‌هایی چون اسکناس، سکه، تمبر و اقلام پستی، آبزیان و... دیدار کنید.
موزه فرش در مشهد مقدس
فرش ایرانی نمونه‌ای ارزشمند و ارجمند از هنر، فرهنگ و تمدن ایرانی است. موزه فرش آستان قدس رضوی در قدیم در محیطی کوچکتر احداث شده بود ولی ساختمان جدید و کنونی آن در سال ۱۳۹۰ به صورت مستقل و در نزدیکی موزه مرکزی آستان قدس رضوی و در ساختمانی سه طبقه افتتاح شد. طبقه همکف این موزه به ارائه قالی‌ها و فرش‌های بافته شده در قسمت‌های مرکزی و شرقی ایران و نیز برخی قالی‌های پرده‌ای اختصاص یافته است. این قالی‌ها به خاطر ویژگی‌های متعددی از جمله قدمت و دیرینگی، اصالت و ارزشمندی قابل توجه هستند.
موزه قرآن
این گنجینه با ارزش در ۲۲ بهمن سال۱۳۶۴، به اسم اولین گنجینه تخصصی برای نمایش نسخه‌های خطی قرآن، مرقّعات و آثار هنری هنرمندان آستان قدس رضوی، در ساختمان شماره ۳ موزه آستان قدس رضوی افتتاح شد و بیش از هشتاد نسخه قرآن نفیس، جلد‌های لاکی و تعدادی مرقعات از مجموعه آثار موجود در مخازن آستان قدس رضوی انتخاب و نشان داده شد.
حمام مهدی قلی بیک در پایتخت معنوی ایران
یکی از نقاط تاریخی و کمتر دیده شده در مشهد، حمام مهدی قلی بیک است که از مهم‌ترین جاذبه‌های توریستی این منطقه محسوب شده و از آنجایی که این مکان در مجاورت با حرم امام رضا است، بازدید از آن برای زائران بسیار آسان و قابل دسترسی خواهد بود. در این حمام تاریخی نقاشی‌های زیبا و جالبی بر روی سقف و دیوار‌های آن کشیده شده است. سقف این حمام ۱۳ لایه نقاشی دارد که این یک ویژگی منحصربه‌فرد و خاص برای یک بنا به حساب می‌آید. یک ویژگی مهم آن سیستم گرمایشی است که در کف آن تعبیه شده و نشان دهنده نبوغ و هنر معماری در دوران قدیم بوده است.
اطلاعات تکمیلی موزه آستان قدس رضوی
انواع موزه‌های آستان قدس به گنجینه‌های زیبا و تماشایی موزه مرکزی آن محدود نمی‌شود و حرم مطهر رضوی موزه‌های دیگری نیز مثل موزه فرش، قرآن و نفایس، موزه هدایای مقام معظم رهبری، موزه مردم‌شناسی و موزه آثار استاد فرشچیان هم دارد.
باغ موزه نادری مشهد
مجموعه باغ موزه نادری شامل آرامگاه نادرشاه افشار که مشهور به ناپلئون شرق است، به همراه موزه‌ای در باغی معروف به باغ نادری در مرکز شهر مشهد قرار دارد. هوشنگ سیحون طراح و معمار این بنا با کنار هم نهادن نماد‌های تاریخی در یک ساختار منسجم و هماهنگ اثری منحصربه‌فرد و خلاقانه ایجاد کرده است. این مجموعه یکی از نمونه‌های گران‌بها معماری نوین ایران بوده که پس از آرامگاه امام رضا (ع) مهم‌ترین مکان گردشگری و تاریخی این شهر محسوب می‌شود. نادرشاه در هنگام زندگانی خود فرمان ساخت آرامگاهی کوچک همانند تاج محل در هند را داد که در زمان حیاتش کار بنای آن به اتمام نرسید. این آرامگاه کوچک در سال ۱۱۴۵ هجری قمری در نزدیک چهارباغ شاهی و روبه‌روی حرم امام ضا (ع) از خشت و گِل ساخته شد.
اطلاعات تکمیلی باغ موزه نادری مشهد
بنای اصلی این آرامگاه سه ایوان شرقی، جنوبی و غربی متصل به هم دارد. مصالح استفاده شده در ساختمان از سنگ‌های سخت گرانیت منطقه کوهستانی مشهد و از مقاوم‌ترین سنگ‌های ایران است. تالار آرامگاه مربعی شکل بوده و از دو دیوار قرمز رنگ سنگیِ بسته و دو قسمت ستون‌بندی باز تشکیل شده که سنگ مزار نادر در گوشه این مربع قرار دارد. پوشش آرامگاه دقیقاً مانند سیاه چادر عشایری است که نادرشاه در آن متولد و کشته شد. در ساخت ستون‌های تالار آرامگاه از کلاه سربازان قزلباش دوران افشاریه الگوبرداری شده است. سنگ قبر نیز بر اساس طرح و شکل الماس دریای نور، یادگار گرانب‌های نادرشاه از فتح هندوستان، سنگ تراشی کرده‌اند.
موزه آیین های پهلوانی مشهد
این موزه برای پهلوانان و کشتی‌گیران پیشکسوت که دارای مقام‌های پهلوانی و هنر‌های فردی است. این منطقه ۳ قسمت با عنوان‌های زورخانه، عیارخانه و نمایشگاه دارد. پهلوانان در محل زورخانه اغلب ورزش‌های باستانی و… انجام داده و در نزدیکی این زورخانه محلی مناسب برای استراحت است. بعضی مواقع مراسم آیینی و فرهنگی از جمله گلریزان نیز در آنجا انجام می‌شود.
اطلاعات تکمیلی موزه آیین های پهلوانی مشهد یا شه لافتی
برای دسترسی به این موزه باید در امتداد جاده شاهنامه، به سمت مقبره فردوسی حرکت کنید. در سمت چپ این مسیر روستای چهاربرج قرار دارد. در یکی از ورودی‌های روستای چهاربرج تابلویی با این عنوان به چشم می‌خورد: «ورزش‌خانه آیین‌های زورخانه‌ای شه‌لافتی، طابران توس». با اینکه موزه از جاده اصلی فاصله چندانی ندارد؛ ولی راه کمی ناهموار است. با گذر از این مسیر به سمت زورخانه‌ای سنتی و قدیمی با سبک زورخانه‌های ۷۰۰ سال پیش عازم می‌شوید.
موزه توس مشهد
موزه توس در سال ۱۳۶۱ در یکی از ساختمان‌های مجموعه ساخته شد و در آینده با تغییرات اساسی گسترش یافت. پژوهش‌های باستان‌شناسی که در آن‌اشیا و تصاویر کسب شده در کاوش‌های باستانی شهر قدیم توس را به نمایش عموم گذاشته‌اند. البته آثار به دست آمده از روستای پاژ (زادگاه فردوسی) نیشابور، خواف و گرگان نیز در این بخش هم وجود دارد. این موزه توسط هوشنگ سیحون معمار نابغه‌ی ایرانی در سال ۱۳۴۷ با هدف چایخانه سنتی و اجرای نقالی توسط نقالان شاهنامه طراحی شده است. بنای موزه فردوسی مشهد در سال ۱۳۶۱ به دلیل احترام به ارزش‌های تاریخی و فرهنگی توس، گرامیداشت فردوسی و همچنین اشیای اهدایی و مشکوفه از شهر توس به موزه کنونی تبدیل شد. نمای بیرونی موزه توس بر اساس معنای اسطوره‌ای اشعار فردوسی و همچنین معماری دوره هخامنشی طراحی شده است. در داخل موزه توس نیز می‌توانید از یک نسخه‌ی خطی شاهنامه فردوسی، چندین کتیبه‌ی سنگی، یک نسخه از شاهنامه سنغرایی و چهل چراغی عتیقه‌ای که در معرض تماشای بازدیدکنندگان قرارگرفته است را نیز تماشا کنید.
اطلاعات تکمیلی موزه توس
هم اکنون موزه توس مشهد چهار بخش جداگانه با آثار متنوع مربوط به فردوسی را به خود اختصاص داده است. در قسمت اول موزه انواع قطعات سفالی دوره اسلامی و قبل از اسلام و همچنین سکههای نقره و طلا دوره اسلامی نگهداری می‌شود. در قسمت دوم موزه شما می‌توانید به تماشای انواع وسایل سوارکاری از قبیل تیر و کمان، سپر، گرز، وسایل موسیقی و رزمی که در شاهنامه‌ی فردوسی به آنها اشاره شده بپردازید. در قسمت سوم موزه انواع ظروف سفالی لعاب‌دار و بدون لعاب و ظروف مفرغی قرن چهارم و پنجم هجری نگهداری می‌شود. قسمت چهارم موزه نیز به آثار نقاشی استاد علی رخساز از داستان‌های شاهنامه، انواع مختلف تابلو‌های نقاشی که از چهره‌ی فردوسی توسط هنرمندان کشیده شده است و همچنین انواع فرش و قالیچه اختصاص دارد.
موزه آب
موزه آب با قصد جمع‌آوری اطلاعات و مستندات فرهنگ سنتی آب و آبیاری خراسان، حفظ، نگهداری و احیای میراث گذشتگان در بخش‌های مرتبط با آب در شهر مشهد شروع به کار کرد. در این موزه سازه‌های آبی قدیمی استان مانند سد‌ها، قنات‌ها، آب انبار‌ها، یخدان‌ها، پل‌بند‌ها، شیوه‌ی آبیاری سنتی و معرفی سیر پیشرفت صنعت آب برای بازدیدکنندگان به نمایش گذاشته شده است.
اطلاعات تکمیلی موزه آب
در موزه آب مشهد می‌توانید از ابزار و ادوات قدیمی و معاصر مربوط با آب مثل فنجان اندازه‌گیری آب، خمره‌های آب شرب، لوله‌های انتقال آب، پیمانه‌های آبی، وسایل شیب‌سنجی قنات و... دیدن کنید. در موزه آب مشهد کتابخانه و نمایشگاهی جهت تماشای علاقه‌مندان و گردشگران به مسائل آب احداث شده است.
موزه علوم زمین
پارک موزه علوم زمین مشهد یکی از گوناگون‌ترین موزه‌های موجود در هر منطقه‌ای، مخصوصاً برای علاقه‌مندان به قسمت‌های زمین‌شناسی و محیط زیست است که در اسفند ماه سال ۱۳۹۷ افتتاح شد. در خزانه این پارک موزه، بیش از ۲۰۰ هزار نوع گردآوری شده که از این مقدار۲۵۰۰ نمونه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است.
اطلاعات تکمیلی موزه علوم زمین
موزه علوم زمین در زمینی با مساحت ۱۰ هزار متری و زیربنایی ۱۷۵۰ متر مربعی اجرا شده و در این فضا ۳ پارک تخصصی فیزیک زمین، زمین‌شناسی و اکتشافات، معدن‌کاوی و محیط زیست ساخته شده است. مجموعه‌های جذابی از سنگ‌ها کانی‌ها، گوهرسنگ‌ها، فسیل‌ها و... را به نمایش می‌گذارد.
موزه مردم شناسی رباط ویرانی
علت آنکه به آن کاروانسرا یا رباط ویرانی می‌گویند، قرار گرفتن آن در روستایی با همین نام است. بر اساس نظر مورخین و شواهد دریافت شده، تاریخ پیدایش این کاروانسرا بیش از چند صد سال خواهد بود. بنابراین پیدایش و ساخت رباط ویرانی مشهد به اواخر دوره تیموری یا اوایل دوره صفوی مربوط می‌شود. موزه مردم‌شناسی ویرانی مشهد که به رباط ویرانی هم شهرت دارد از سال ۱۳۷۷ به بعد در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته که آن را مستقیماً تحت نگهداری و نظارت دولت قرار می‌دهد. در سال ۱۳۸۵ نیز این رباط یا کاروانسرا به موزه تبدیل شده و فعالیت آن دوباره شروع می‌گردد.
اطلاعات تکمیلی موزه مردم‌شناسی رباط ویرانی
تعداد اتاق‌ها یا غرفه‌ها به ۹ عدد میرسد که اکنون هر کدام تبدیل به یک موزه شده‌اند. ورودی افراد به درون بنا از جهت جنوب غربی است. با ورود از این بخش وارد یک دالان طولانی و مرکزی خواهید شد که در بخش ورودی دو غرفه تابستانی وجود دارد. این ۹ اتاق دارای معماری و ساخت خاص است. ۸ اتاق به شکل قرینه روب روی هم بوده و یک اتاق در انتهای بنا قرار گرفته است. هر کدام از این غرفه‌ها نیز دارای طاقچه و نورگیر و همچنین مال‌بند برای بستن حیوانات هستند.
موزه نان مشهد
۱۲ موزه نان دیگر نیز در سایر نقاط جهان وجود دارند که می‌توان به موزه نان سنت پترزبورگ و شهر تولای روسیه، موزه نان برزیل، موزه نان شهر مایورکا اسپانیا، موزه نان لیتوانی و سوئیس و همچنین چندین موزه نان در کشور فرانسه اشاره کرد. در سال ۱۳۹۰ نیز در مشهد موزه‌ای تحت عنوان موزه نان کار خود را شروع کرد. موزه نان از مکان‌های دیدنی استان خراسان رضوی در مشهد است که در کیلومتر ۱۷ بزرگراه آسیایی قرار دارد. به این قصد برای دسترسی، بعد از سه‌راه فردوسی، باید وارد کوچه شهید یزدی شده و پس از هماهنگی با نگهبانی داخل کارخانه گندم دشت بروید.
سخن پایانی
در واقع ملاقات از موزه‌های مشهد و مکان‌های تاریخی می‌تواند آغازی برای چرخه میراث بوده و قدم اول در این چرخه، آشنایی با میراث فرهنگی است. قدم اول این چرخه، آشنایی با میراث فرهنگی با روش بازدید از موزه‌ها و آثار تاریخی بوده و امیدواریم که افراد با آشنایی این میراث به ارزشمند بودن آنها پی برده و در نتیجه برای حفظ و نگهداری آنها تمایل پیدا کنند و کوشا باشند.
