لار شهری است در استان فارس اما خانه لاری‌ها یک بنای قدیمی است که در یزد قرار دارد. ماجرا چیست؟ چرا باید روی یک خانه قدیمی یزد نام شهری در استان فارس را بگذارند؟ در این مطلب قرار است داستان این خانه را بررسی کنیم. اگر شما هم علاقه‌مند به شنیدن این روایت هستید و دوست دارید بیشتر با بخش‌های مختلف این خانه تاریخی آشنا شوید؛ با ما تا انتهای این مقاله از وب‌سایت لحظه آخر همراه باشید.
معرفی خانه لاری ها، یادگار قاجارها
در سال 1248 شمسی، دقیقا در زمان حکومت قاجارها در ایران، خانه لاری‌ها در شهر زیبای یزد بنا شد. این خانه را نوادگان حاج محمد ابراهیم لاری که از شهر لار برای زندگی به یزد آمده بود ساختند و بعدها هم همین نام رویش ماند. این بنا که 1200 متر زیربنا دارد، 6 خانه، 3 حیاط و 22 اتاق را درون خود جای داده است و درواقع می‌توان آن را یک ملک اعیانی به حساب آورد. خانه لاری ها از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده و چیدمان آن به صورتی است که حریم خصوصی اعضای خانه حفظ شود. در ساخت این بنا از مهم‌ترین عناصر معماری یزدی همچون آینه‌کاری و گچ‌بری، شیشه‌های رنگی و ارسی‌ها استفاده شده که ارزش خانه را چندین برابر کرده است.
تاریخچه خانه لاری های یزد
خانه لاری ها در تاریخ 22 بهمن 1375 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. این خانه در حال حاضر تبدیل به موزه اسناد شده و عموم مردم می‌توانند از آن بازدید کنند. اما این بنا تا به این مرحله از زندگی خود برسد، فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده است. صاحبان اصلی این خانه از زمان قاجار تا زمان حکومت رضاشاه، در این مکان زندگی می‌کرده‌اند اما پس از آن خانه لاری‌ها به دلیل اختلاف میان وارثان به امان خدا رها شد. این خانه حتی تا مرحله خرابه شدن هم پیش رفت تا اینکه در سال 1363 میراث فرهنگی این بنا را خرید و بازسازی و مرمت کرد.
همه چیز درباره معماری خانه لاری ها
خانه‌هایی که در کویر ساخته می‌شوند، به خاطر جغرافیای خاص این منطقه معماری متفاوتی نسبت به بناهای نقاط دیگر دارند. این اصل همیشه در تاریخچه معماری ایران رعایت می‌شده است. در قدیم برای ساخت این خانه‌ها از خشت استفاده می‌شد که فضا را خنک نگه می‌دارد. همچنین در خانه‌های یزدی از بادگیر و آب انبار هم استفاده می‌شده است. بادگیرها وظیفه تهویه هوا را به عهده دارند و آب انبار هم برای خنک نگه داشتن آب و برخی از مواد غذایی بوده است. همانطورکه گفته شد خانه لاری ها بخش‌های مختلفی دارد که در ادامه این بخش‌ها را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.
اندرونی و بیرونی
به‌طورکلی خانه لاری ها را می‌توان به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم کرد. همچنین بر اساس زاویه تابش خورشید به بنا، هر کدام از اتاق‌ها برای فصل‌های مختلف مناسب‌سازی شده است. برای مثال از قسمت شمالی خانه در فصل زمستان و از قسمت جنوبی آن در فصل تابستان استفاده می‌شده است. شرق خانه نیز شامل اتاق آینه، مطبخ، سرداب و سایر فضاها برای فصل پاییز می‌شده است. به ضلع غربی نیز فضای بهار خواب می‌گویند. در خانه لاری ها یک بنا اتاق مخصوص مهمان بوده که حتی حیاط اختصاصی برای مهمان نیز داشته است.
بادگیر
بادگیر یکی از اصلی‌ترین بخش‌های خانه های یزد بوده است که در خانه لاری ها هم وجود دارد. این بادگیر که در کنار ایوان قرار گرفته است، وظیفه تهویه را برعهده دارد. اما بادگیر خانه لاری‌ها یک تفاوت اساسی با بادگیر خانه های یزدی دارد. این بادگیر بر محور اصلی حیاط نیست و در گوشه ایوان قرار گرفته است. البته بادگیرهای دیگری هم در این خانه وجود دارد اما مهم‌ترین‌شان همین بادگیر است.
فضاهای زیرزمینی
در این خانه سرداب‌هایی وجود دارد که دارای دسترسی به آب قنات هستند. تعدادی پله این سرداب‌ها را به سطح حیاط متصل می‌کند. این فضاهای زیرزمینی در همه جای خانه وجود دارد. آشپزخانه را هم باید یکی از این فضاها دانست. در سقف این بنای روزنه‌هایی دیده می‌شود که نور آشپزخانه را تأمین می‌کنند. انبار عمارت هم کنج همین آشپزخانه قرار داد.
اتاق های خانه
اتاق‌های خانه لاری از حیاط اصلی بالاتر هستند و با سه پله به آن متصل می‌شوند. دورتا دور حیاط را اتاق‌های چهارضلعی فرا گرفته‌اند که همه این اتاق‌ها با درهای چوبی به یکدیگر راه دارند. مجموع این اتاق‌ها 22 عدد است و در همه آنها از تزئینات زیبا و گچ‌بری‌های هنرمندانه استفاده شده است. شاید جالب باشد که بدانید اتاق‌های سه دری برای کودکان و اتاق‌های پنج دری برای بزرگسالان استفاده می‌شده است. در این عمارت هم یک اتاق هم به نام اتاق آینه وجود دارد که زیبایی آن شما را شگفت‌زده خواهد کرد. از دیگر بخش‌های این عمارت می‌توان به سرداب، غروب نشین و اصطبل‌ها و انبارها اشاره کرد.
حیاط ها و ایوان
در خانه لاری ها سه حیاط وجود دارد. حیاط اصلی این بنا مستطیلی شکل و بزرگ‌تر از دوتای دیگر است. این حیاط به سمت شمال شرقی-جنوب غربی امتداد دارد و غرب آن مرتفع‌تر از سایر قیمت‌هاست. در این بخش یک ایوان مرتفع نیز وجود دارد که معمولا ساکنین خانه در فصل تابستان روی این ایوان می‌نشستند. در چهار سوی ایوان اتاق‌هایی به نام گوشواره دیده می‌شوند که اهمیت ایوان را بیشتر کرده‌اند. همچنین در این خانه یک هشتی وجود دارد که دو حیاط دیگر را به هم مرتبط می‌کند. در حیاط فضاهای دیگری همچون اصطبل، مطبخ و انبار وجود دارد که درهای جداگانه بیرون عمارت دارند.
حیاط میانی هم ساختاری به شکل حیاط اصلی دارد اما فضای بسته درون آن بیشتر است. در جنوب غربی این حیاط می‌توانید یک ایوان مرتفع ببینید. همچنین یک اتاق پنج دری روبه‌روی این ایوان وجود دارد. در شمال غربی حیاط هم می‌توانید یک هفت دری با نمای ساده را مشاهده کنید. تعدادی اتاق پنج دری و سه دری در شمال شرقی حیاط میانی دیده می‌شود. حیاط سوم هم در شمال شرقی عمارت قرار گرفته است و از حیاط میانی یک طبقه بالاتر است. ورودی و خروجی این قسمت از خود عمارت جداست و باید آن را یک فضای مستقل در نظر گرفت.
تزئینات خانه لاری ها
در خانه لاری‌ها تزیینات مخصوص به معماری ایرانی و خصوصا معماری مناطق کویری را می‌توانید مشاهده کنید. این خانه بر اساس اقلیم خاص شهر یزد طراحی شده و برای ساخت آن از خشت، گل، آجر، کاه، گچ و ساروج استفاده شده است. اتاق‌های این خانه با آینه کاری، نقاشی و گچ‌بری‌های زیبا تزیین شده است. همچنین در پنجره اتاق‌ها از شیشه‌های رنگی استفاده کرده‌اند که هنگام تابش نور، فضلایی رویایی را به این اتاق‌ها می‌بخشد.
بهترین زمان بازدید از خانه لاری های یزد
شهر زیبای یزد در یک منطقه کویری از ایران قرار گرفته است و به همین تابستان‌های بسیار گرمی دارد. بنابراین اگر تحمل گرمای شدید را ندارید شاید بهتر باشد در فصول سرد سال یعنی از اواخر پاییز تا اوایل بهار راهی این شهر شوید و از خانه لاری‌ها دیدن کنید. از آنجایی که در زمستان هم شب‌های کویری سرمای استخوان سوزی دارد، بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه گردشگری یزد را باید فصل پاییز دانست.
آدرس و ساعت بازدید از خانه لاری
در حال حاضر خانه لاری ها به موزه اسناد تاریخی تغییر کاربری داده است. این موزه در تمام روزهای سال از گردشگران ایرانی و خارجی پذیرایی می‌کند. ورودی این موزه برای گردشگران خارجی گران‌اتر است.
- ساعت کاری در بهار و تابستان: 8:30 صبح تا 9 شب
- ساعت کاری در پاییز و زمستان: 8:30 صبح تا 7:30 شب
- آدرس خانه لاری های یزد: یزد، فهادان، خیابان بقعه دوازده امام، کوچه شهید میرزاده
موقعیت مکانی خانه لاری ها در نقشه
شما می‌توانید موقعیت مکانی این جاذبه گردشگری را در نقشه زیر مشاهده کنید.
چرا باید از خانه لاری ها بازدید کنیم؟
در این مطلب درباره یکی از جاذبه های گردشگری شهر یزد به نام خانه لاری ها که امروزه به‌عنوان ساختمان موزه اسناد تاریخی از آن استفاده می‌کنند، صحبت کردیم و تمام بخش‌های این خانه را بررسی نمودیم. در طول سفر به یزد حتما باید از این جاذبه دیدن کنید تا بتوانید با معماری اصیل ایرانی در مناطق کویری آشنا شوید. اگر نکته دیگری درباره این موضوع وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بهره ببرند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.
