قلعه حلب (Citadel of Aleppo)، از عظیم‌ترین قلعههای سوریه است که بر تپه سفید رنگی در قسمت قدیم شهر حلب قرار دارد. وقتی وارد شهر حلب شوید، می‌توانید به‌راحتی بنای بزرگ این قلعه را ببینید. بهتر است با هم سری به این قصر تاریخی بزنیم و با این قلعه دیدنی بیشتر آشنا شویم. پس تا پایان این مقاله ما را در لحظه آخر همراهی کنید.
- قلعه حلب کجاست؟
- آب‌وهوای قلعه حلب؛ معرفی فصل ایده‌آل برای بازدید
- قلعه حلب؛ شاهکاری تاریخی در دل سوریه
- تاریخ پرفراز و نشیب قلعه حلب از دوران آرامی‌ها تا ایوبیان
- قلعه حلب؛ از ویرانی تا بازسازی
- مشخصات قلعه حلب و طراحی استراتژیک آن
- فضای داخلی؛ معماری داخلی قلعه حلب به چه شکل است؟
- ورودی بلوک؛ چگونه به قلعه حلب وارد می‌شدند؟
- مسجد قلعه حلب: تلفیقی از زیبایی‌های اسلامی و دژ دفاعی
- چاه‌ها و آب انبارها؛ چگونه در قلعه حلب به آب می‌رسیدند؟
- معماری قلعه حلب؛ دژ مستحکم سوریه
- معابر زیرزمینی قلعه حلب؛ شبکه‌ای پیچیده از دفاع و بقا
- کاخ یوسف ثانی؛ معماری باشکوه در دل قلعه تاریخی حلب
- کاربردهای قلعه حلب؛ از مرکز مذهبی تا قلعه نظامی
- چهره‌های سرشناس در زندان قلعه حلب
- اطلاعات کلی که درباره قلعه حلب بایستی بدانید!
قلعه حلب کجاست؟
قلعه حلب در استانی با همین نام و در شمال کشور سوریه قرار دارد. این قلعه بر فراز یک تپه قرار گرفته است که موقعیت خاصی دارد.
آب‌وهوای قلعه حلب؛ معرفی فصل ایده‌آل برای بازدید
حلب به عنوان شهری در شمال سوریه، دارای آب و هوایی مدیترانه‌ای با زمستان‌های معتدل و بارانی و تابستان‌های گرم و خشک است. قلعه حلب نیز به عنوان بخشی از این شهر، تحت تأثیر همین آب و هوا قرار دارد. البته، به دلیل موقعیت مکانی قلعه بر روی تپه‌ای مرتفع، ممکن است در برخی فصول سال، دمای هوا در قلعه نسبت به مناطق پایین‌تر شهر کمی خنک‌تر باشد.
قلعه حلب؛ شاهکاری تاریخی در دل سوریه
قدمت چندهزارساله ارگ حلب باعث شده تا در میان باستانشناسان و افراد علاقه‌مند به تاریخ از ارزش بسیاری برخوردار باشد، به طوری که با وجود شرایط ناآرام این منطقه سالانه افرادی زیادی از سراسر جهان به بازدید از این قلعه می‌پردازند.
قلعه حلب یکی از بزرگترین قلعههای قرون وسطی در جهان است که در شهر حلب در شمال غربی سوریه واقع شده است. این قلعه بر روی تپه‌ای طبیعی با ارتفاع حدود ۵۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد و به دلیل موقعیت استراتژیک‌اش در طول تاریخ مورد توجه بسیاری از امپراتوری‌ها و حکومت‌ها بوده است.
تاریخ پرفراز و نشیب قلعه حلب از دوران آرامی‌ها تا ایوبیان
قلعه حلب سوریه یک قصر بزرگ و مستحکم قرون وسطایی در مرکز شهر قدیمی حلب، در شمال سوریه است. باتوجه به نوشته‌های یافته شده به خط میخی، می‌توان حدس زد که قدمت این بنای بزرگ به هزاره سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد. قلعه حلب در طول زمان توسط بسیاری از تمدن‌ها از جمله یونانی‌ها، ارمنی‌ها، رومی‌ها، بیزانسی‌ها، ایوبی‌ها، مملوک‌ها و عثمانی‌ها اشغال شده است. تصور می‌شود که اکثر ساخت‌وسازهای به جای مانده از این بنای ارزشمند مربوط به دوره ایوبی‌ها هستند. در قرن ۱۲ میلادی، این قلعه تحت فرمان صلاح الدین ایوبی بازسازی و تقویت شد و به نماد قدرت ایوبیان در منطقه تبدیل شد.
قلعه حلب؛ از ویرانی تا بازسازی
قلعه حلب که یکی از بزرگترین قلعههای جهان به‌شمار می‌آید که در سال 1986 در میراث جهانی یونسکو ثبت شد. در دهه ابتدایی هزاره دوم، ارگ حلب به علت ارزش تاریخی که داشت، توسط مؤسسه فرهنگی آقاخان با همکاری انجمن باستان شناسی حلب مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و در اوایل سال 2018 برای بازدید به روی عموم باز شد. متاسفانه این ارگ در اثر زلزله سال 2023 ترکیه-سوریه آسیب دید. در طی این این زلزله مهیب، بخش‌هایی از آسیاب عثمانی که در داخل ارگ قرار داشته فروریخته است؛ علاوه بر آن بخش‌هایی از دیواره‌های دفاعی شمال شرقی، قسمت‌هایی از گنبد مناره "مسجد تاریخی ایوبی" در داخل ارگ و ورودی "برج ممالیک" آسیب دیده است.
گامی در مسیر حفظ میراث تاریخی سوریه
برخی از اقدامات برای بازسازی قلعه که تاکنون صورت گرفته است شامل ترمیم بخش‌هایی از دیوارها، برج‌ها و محوطه داخلی قلعه بوده است. با این حال، بازسازی کامل قلعه به دلیل وضعیت جنگی و مسائل مالی، روندی طولانی و پیچیده داشته است. دولت سوریه و سازمان‌های بین‌المللی مانند یونسکو و برخی کشورهای دیگر به طور مشترک در تلاش برای حفاظت و بازسازی این میراث تاریخی ارزشمند هستند، اما هنوز موانع زیادی برای تکمیل این پروژه وجود دارد.
مشخصات قلعه حلب و طراحی استراتژیک آن
قلعه حلب در مرکز ميدان اصلي شهر باستانی حلب واقع شده که در قسمت‌هایی از آن گذرگاه‌های پنهانی ساخته شده بودند. مساحت این قلعه هم اکنون در بخش بالایی حدود 102 هزار متر و در بخش پایین حدود 193 هزار متر است. دور تا دور قلعه حلب، خندقی با عرض 26 متر حفر شده که بخش جنوبی و شمالی آن جهت دفاع موثرتر یک برج دفاعی ساخته شده است. حصار بیضی شکل قلعه با ارتفاع دوازده متر، با سنگ‌های محکم ساخته شده و دارای برج‌های مربع و مدور است و تنها راه دست‌یابی به قلعه پل زیبایی می‌باشد که روی خندق قرار دارد. این پل در حدود ۲۲ متر ارتفاع دارد و دو برج در ابتدا و انتهای آن وجود دارد.
فضای داخلی؛ معماری داخلی قلعه حلب به چه شکل است؟
این بنای عظیم دارای قسمت‌های مختلفی است که در ادامه به دو بخش اصلی از فضای داخلی قلعه حلب خواهیم پرداخت.
ورودی بلوک؛ چگونه به قلعه حلب وارد می‌شدند؟
در قسمت ورودی قلعه، گذرگاه‌های مخفی وجود دارد که قسمت‌های اصلی آن با نقوش برجسته تزئین شده‌اند. پل سنگی عظیمی که توسط سلطان قاضی در طول خندق ساخته شده بود به ورودی خمیده یک مجتمع منتهی می‌شد. مهاجمان احتمالی این قلعه برای رسیدن به آن باید بیش از شش بار در این ورودی دور می‌زدند. جالب است بدانید که در بالای هر کدام از تیرک‌های دروازه قلعه، قسمت‌هایی تعبیه شده بود که از آن برای ریختن مایعات داغ بر سر مهاجمین استفاده می‌شد.
مسجد قلعه حلب: تلفیقی از زیبایی‌های اسلامی و دژ دفاعی
در شمال قلعه، مسجد بزرگ ارگ حلب قرار دارد که با استفاده از بقایای یک کلیسا از دوره میرداسیان ساخته شده است. پلان مربع آن شامل یک حیاط مرکزی با نمازخانه‌ای در جنوب است و مناره قلعه در شمال قرار دارد. در مجاورت مسجد یک پادگان مربوط به دوران عثمانی قرار دارد که در سال 1834 ساخته شد و اکنون به عنوان موزه و مرکز بازدیدکنندگان عمل میکند.
چاه‌ها و آب انبارها؛ چگونه در قلعه حلب به آب می‌رسیدند؟
قلعه حلب یک مکان چند هزار متری با امکانات و قسمت‌های مختلف است. در شرق قلعه و متصل به دیوار قلعه، چاه مربع شکلی به نام ساتوره وجود دارد که دارای عمق شصت متر، با حدود دویست پله است. این مکان و مسجد را ابراهیم ملک ظاهر در سال‌های اولیه قرن هفتم هجری ساخته است. در نزدیکی این چاه، چند آب انبار از آثار رومیان نیز وجود دارد که طبق نوشته‌های به دست آمده از آن زمان، یکی از این آب انبارها بعدها به زندانی به نام السِجن الدَمَوی تبدیل شد.
معماری قلعه حلب؛ دژ مستحکم سوریه
قدمت این قلعه به هزاره سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد و نمی‌توان در مورد سازندگان آن نظر قطعی داد، اما "عفیف البهنسی" در کتاب هنر اسلامی از فردی به نام "میکائیل و سلوکوس نیکاتور" به عنوان اولین سازندگان قلعه نام برده است. همچنین مهرهای استوانه‌ای و مجسمه‌ای از سنگ بازالت، متعلق به زمان امویان، در این قلعه به دست آمده است که می‌توان حدس زد که تغییراتی نیز در این دوره در قلعه انجام شده است. البته طبق گفته باستانشناسان، اکثر سازه های روی ارگ توسط ایوبیان در قرن دوازدهم و سیزدهم ساخته شده است، اما ساختارهای قابل توجهی نیز از دوره عثمانی (آغاز قرن شانزدهم) حفظ شده است.
معابر زیرزمینی قلعه حلب؛ شبکه‌ای پیچیده از دفاع و بقا
از آن‌جایی که این بنا از موقعیت استراتژیکی بسیار مهمی در گذشته برخوردار بوده است، ساخت این ارگ به سطح زمین محدود نمی‌شد. این شبکه‌های پیچیده و گسترده از تونل‌ها و راهروهای زیرزمینی که در دل قلعه حفر شده‌اند، به عنوان یک سیستم دفاعی بسیار پیشرفته در زمان خود عمل می‌کردند.
این تونل‌ها اغلب به بخشهای مختلف قلعه متصل بودند و به سربازان و ساکنان قلعه کمک می‌کردند تا در مواقع بحران، با امنیت بیشتری جابجا شوند. برخی از این معابر به چاه‌ها و منابع آب نیز وصل بودند تا در مواقع محاصره، آذوقه و آب برای مدتی طولانی تأمین شود. اگرچه برخی از این معابر در طول زمان آسیب دیده و بسته شده‌اند، اما همچنان تعدادی از آن‌ها قابل دسترسی هستند و می‌توانند بازدیدکنندگان را به دنیای اسرارآمیز تاریخ و معماری نظامی آن زمان ببرند.
کاخ یوسف ثانی؛ معماری باشکوه در دل قلعه تاریخی حلب
کاخ یوسف ثانی (۶۳۴ـ۶۵۸) در دوره ایوبی ساخته شد و در دوره ممالیک مرمت گردید. این قصر در قسمت شرقی قلعه قرار دارد و ورودی آن با سنگ‌های رنگی کوچک با اشکال هندسی تزیین شده و درگاه آن به شکل زیبایی مقرنس‌کاری سنگی شده است. این کاخ حیاطی وسیع و موزاییک‌کاری شده با سنگ‌های رنگی و ایوانی در جهت جنوبی و حوض بزرگی در وسط دارد. البته گذشت زمان باعث شده که قسمت‌هایی از این کاخ قدیمی تخریب شود و مثل گذشته باشکوه نباشد.
کاربردهای قلعه حلب؛ از مرکز مذهبی تا قلعه نظامی
بر اساس تحقیقات باستان‌شناسی انجام شده، حدس زده می‌شود که این مکان در واقع یک معبد قدیمی مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد است که برای مردمان زمان خود کاربرد دینی و مذهبی داشته است. همچنین در دهه اول قرن سیزدهم، ارگ به یک شهر کاخ تبدیل شد که کارکردهای مسکونی (کاخ‌ها و حمام‌ها)، مذهبی (مسجد و زیارتگاه‌ها)، تاسیسات نظامی (زرادخانه، زمین تمرین، برج‌های دفاعی و بلوک ورودی) و عناصر پشتیبانی (انبار و آب انبارها) داشته و کاربرد دینی این قلعه باستانی در بین مردم پس از قرن‌ها از بین رفته است.
چهره‌های سرشناس در زندان قلعه حلب
به نقل از آثار تاریخی به دست آمده، در طول دوره اسلامی، این قلعه محل فوت کسانی چون ملک ظاهر غازی و سیف‌الدین یلبغا الناصری بوده است. همچنین ارگ حلب محبس افراد سرشناسی چون شیخ شهاب‌الدین ابوالفتوح سهروردی، فیلسوف بزرگ ایرانی قرن ششم، بوده است.
اطلاعات کلی که درباره قلعه حلب بایستی بدانید!
به غیر از موارد ذکر شده‌ی فوق، برخی نکات نیز وجود دارند که باید در مورد آن‌ها اطلاعات کافی را داشته باشید.
- کشور مالک: سوریه
- زمان ساخت: 3 قرن قبل از میلاد
- وضعیت: نیمه خراب
- زمان فعالیت: 9 صبح تا 4 بعد از ظهر
گالری تصاویر قلعه حلب؛ شکوه تاریخ در قاب تصویر
در این گالری، تصاویری از زوایای مختلف این قلعه شگفت‌انگیز ارائه شده است که زیبایی و عظمت آن را به نمایش می‌گذارد.
قلعه حلب، نگینی در دل سوریه که باید دید
در این مطلب از سایت لحظه آخر، به معرفی قلعه حلب و تاریخچه آن پرداختیم و شما را با بخشهای مختلف این ساختمان آشنا نمودیم. ارگ حلب در هزاره سوم پیش از میلاد برای انجام مراسمات دینی و محافظت از شهر در برابر حملات، ساخته شده و نمونه جالبی از معماری مردم در هزاره‌های گذشته است. اگرچه وجود ناامنی و جنگ‌های داخلی در برهه‌های مختلف زمان باعث شده تا گردشگران کمتر به سمت این مکان کشیده شوند ولی کشور سوریه دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری است که بازدید از آن‌ها برای بسیاری افراد جذاب خواهد بود. اگر شما هم اطلاعاتی در مورد قلعه حلب دارید و یا از نزدیک تجربه بازدید از آن را داشته‌اید، می‌توانید ما را نیز از نظرات خود مطلع کنید.
