ایران کشوری است که با جاذبه‌های گردشگری طبیعی فراوان خود شناخته می‌شود. بازدید از بعضی از این جاذبه‌ها بسیار لذت‌بخش و آرام، در حالی که بازدید از برخی دیگر بسیار رعب‌آور خواهد بود. زندان دیو یا زندان سلیمان را می‌توان در دسته جاهای دیدنی شگفت‌انگیز رعب‌آور قرار داد. شاید پیش از این اسرار زندان سلیمان را شنیده باشید؛ اما این مکان یک زندان نیست! این زندان در واقع کوهی مخروطی شکل بوده که در بخش تخت سلیمان آرمیده است. زمانی که از دور به این کوه می‌نگرید، مانند دیگر کوه‌ها به نظر می‌رسد؛ اما مشاهده آن از نزدیک متفاوت و حیرت‌انگیز است! مخصوصا اگر به درون این کوه توخالی نیز بنگرید.
درباره زندان سلیمان بیشتر بدانید
بسیاری از محلی‌های منطقه تکاب بر این باور هستند که حضرت سلیمان برای تنبیه دیوهای سرکش خود آن‌ها را در این مکان حبس می‌کرد. البته از نظر علمی نمی‌توان در رابطه با این کوه این‌گونه اظهار نظر کرد. در واقع این کوه با دهانه باز در اثر رسوبات یک دریاچه کوچک ایجاد شد. همچنین ارتفاع زندان سلیمان بیش از 100 متر دارای دهانه‌ای به عرض ۶۵ متر است. اگر کوهنورد حرفه‌ای نیستید یا از ارتفاع هراس دارید، رفتن به بالای کوه می‌تواند برای شما خطرناک باشد. با رسیدن به نوک کوه سلیمان دهانه بزرگ این کوه را مشاهده خواهید کرد که نگریستن به درون آن ممکن است باعث از دست رفتن تعادل شما شود، زیرا درون آن بسیار ژرف و عمیق است. درون این کوه به‌دلیل وجود چشمه‌های آب گرم گوگردی مملو از مواد سمی بوده و رفتن به داخل آن می‌تواند کشنده باشد. توصیه می‌شود که در صورت کنجکاوی و تمایل جهت بازدید از درون این زندان پررمز و راز، با استفاده یک از دوربین یا گوشی و با احتیاط به داخل کوه رفته و از آن فیلمبرداری کنید یا تصاویری را به ثبت برسانید.
تاریخچه زندان سلیمان
پیشینه و تاریخچه یک بنا برای بسیاری از افراد موضوع جالب توجهی به نظر می‌رسد. بسیاری از بزرگان از گذشته تاکنون در رابطه با بناهای تاریخی یا وقایع تاریخی افسانه‌های بسیاری را بازگو کرده‌اند که بعضا بسیار هولناک بوده‌اند. داستان به وجود آمدن زندان سلیمان یا زندان دیو در شهر تکاب آذربایجان غربی نیز از این قاعده مستثنی نبوده؛ حادثه زندان سلیمان و داستان حضرت سلیمان و گرفتار شدن دیو نیز افسانه‌هایی محسوب می‌شود که در رابطه با این زندان بازگو شده است. جالب است بدانید که قدیمی‌ها معتقد هستند هر کس که وارد کوه شود بی‌شک جان خود را از دست خواهد داد و این را تنها به‌دلیل جدال دیو گرفتار با شخص می‌دانند. هرچند وارد شدن به دهانه کوه بسیار خطرناک و کشنده خواهد بود؛ اما این کشندگی از نظر علمی تنها به‌دلیل وجود گازهای سمی و گوگردی است. برخلاف بسیاری از کوه‌های آتشفشانی که از سنگ‌های آذرین به وجود آمده‌اند این کوه از سنگ‌های رسوبی تشکیل شده است. این امر نشان‌دهنده ته‌نشین شدن یک دریا در این منطق بوده؛ اما جالب است بدانید که دریایی در این ناحیه وجود ندارد و کوه با ابهت زندان سلیمان تنها از ته‌نشین شدن یک چشمه آب گرم کوچک به وجود آمد.
معماری زندان سلیمان
در چند سال اخیر تحقیقات بسیاری توسط باستان‌شناسان در رابطه با این کوه صورت گرفته‌اند. آن‌ها در این مشاهدات به اشیا باستانی دسترسی پیدا کرده‌اند که با عمرسنجی آن‌ها این موضوع حاصل شد که این اشیا قدمت چند هزار ساله دارند و مربوط به حکومت مانایی‌ها در زمان سلسله ساسانیان می‌شوند. وجود این اشیا که ۶۰۰ سال قبل از میلاد در این منطقه وجود داشته‌اند، حاکی از این است که بسیاری از بومیان از زندان سلیمان به عنوان مکانی مقدس استفاده می‌کردند و به نوعی معبد و عباتگاه زرتشتی‌ها محسوب می‌شد. معماری این کوه بسیار جالب است و به‌صورت مخروطی از سنگ‌های رسوبی بوده که درون آن نیز هنوز مانند زمین‌های اطراف آن سبز است. هرچند که درون این مخروط تقریبا خشک شده؛ اما گازهای گوگردی از آن خارج می‌شوند. وجود آب انبارهای بسیار در اطراف این زندان نشان می‌دهد که مردم از آب چشمه‌ها برای شرب استفاده نمی‌کردند و این نیز به‌دلیل سمی بودن آن‌ها بوده است.
کاوش باستان‌شناسان در زندان سلیمان
این کوه مرموز در طول تاریخ همواره مورد توجه بسیاری از باستان‌شناسان قرار گرفته است. تقریبا در سال 1960 برای بررسی اکوسیستم، بقایای برجای مانده و محیط داخلی، تونلی بلند حفر گردید که متاسفانه به‌دلیل ریزش پس از انجام تحقیقات بسته شد. در ارتفاع 85 متری این مخروط 63 اتاق با سقف‌های بلند دیده شده‌اند که به‌صورت پلکانی به مکانی شبیه به معبد ختم می‌شوند.
در این مکان ابزار زندگی مانند ظروف آشپزخانه و سلاح‌های جنگی مانند پیکان نیز کشف شده‌اند. یک یافته بسیار هولناک برای این مکان وجود دارد و آن هم کشف بقایای جسد کودکی در کنار یک خمره است و این موضوع به دفن کردن کودکان در خمره‌ها در زمان‌های قبل از تاریخ بازمی‌گردد. همه این موضوعات حاکی از عمر چند هزار ساله و ما قبل از میلاد این اثر تاریخی هستند.
ثبت زندان سلیمان در فهرست آثار ملی ایران و یونسکو
خوشبختانه این اثر باستانی باارزش در سال 1379 مورد بازبینی محققان و باستان‌شناسان قرار گرفته و از نظر شاخص‌های مورد نظر به‌طور کامل بررسی شد. در نهایت در سال 1381 به عنوان یکی از آثار ملی ایران در یونسکو با شماره ثبت ۳۲۵۷ به ثبت رسید.
جاذبه های گردشگری کوه زندان سلیمان
پس از تجربه کمی وحشت در کنار کوه پررمز و راز در تکاب، می‌توانید از آثار باستانی اطراف زندان سلیمان نیز لذت ببرید. در اطراف زندان دیو مکان‌های دیدنی وجود دارند که قدمت آن‌ها به هزاران سال پیش بازمی‌گردد و بازدید از آن‌ها تجربه‌ای بی‌نظیر را برای شما به ارمغان خواهند آورد.
مجموعه تخت سلیمان؛ گمانه زنی های از محل تولد زرتشت
مجموعه باستانی بسیار خیره‌کننده و جذاب تخت سلیمان در ۴۵ کیلومتری شهر تکاب قرار دارد. در گذشته به این مکان گَنجَکیا شهر شیز نیز می‌گفتند. برخی از افراد معتقد هستند که این مکان محل تولد زرتشت بوده است. از تخت سلیمان، این مکان تاریخی بارها در کتب تاریخی اوستا و شاهنامه به نام‌های چیچست یا چئچست یاد شده؛ اما امروزه این منطقه را با نام تخت سلیمان می‌شناسند؛ دلیل آن نیز این باور پیشینیان است که این منطقه محل استقرار حضرت سلیمان بود. یک دیوار 1120 متری دورتادور 38 برج قرار گرفته و نشان‌دهنده وجود سد حفاظتی برای این برج‌ها در مقابل بیگانگان است.
آتشکده آذرگشسب؛ محل پرستش آب و آتش
در زمان زرتشت سه آتشکده معروف بنا نهاده شده بودند که یکی از آن‌ها آتشکده آذرگشسپ نام داشت. در رابطه با معماری این آتشکده می‌توان گفت که از دو اتاق تشکیل شده که یکی مربوط به پرستش آتش و دیگری برای پرستش آب بود. عناصر آب و آتش برای زرتشت از ارزش و احترام بسیار بالایی برخوردار بودند.
دریاچه تخت سلیمان؛ الهه آب ها
دریاچه زندان سلیمان بیضی شکل در قلب منطقه تاریخی تخت سلیمان واقع شده است. در زمان زرتشتیان این دریاچه متعلق به آناهیتا بوده و به همین دلیل بسیاری از افراد برای ادای احترام در این دریاچه سکه یا طلا می‌انداختند و به عبارتی نذر خود را ادا می‌کردند. البته این مکان را نمی‌توان دریاچه نامید؛ چراکه این مکان به‌وسیله هیچ جریان آبی تغذیه نمی‌شود. در واقع این مکان توسط چشمه آب گرمی در عمق ۱۲۰ متری زمین به وجود آمده است.
اژدهای سنگی کوه بلقیس؛ گمانه زنی هایی از محل پیکار حضرت سلیمان با اژدها
سلسله سنگ‌هایی به‌صورت پشت سر هم در این منطقه وجود دارند که به ثبت جهانی نیز رسیده‌اند. وجه تسمیه این سنگ‌ها به‌دلیل افسانه‌ای است که در ورای این سنگ‌ها وجود دارد. برخی از پیشینیان معتقد هستند که حضرت سلیمان در پیکار با یک اژدها آن را به شکل تکه سنگ‌هایی تبدیل کرده است. البته زمین شناسان بر این باورند که این سنگ‌ها در اثر رسوبات انشعابات دریاچه تخت سلیمان به‌وجود آمده‌اند. شاید در گذشته برای تغذیه زمین‌های کشاورزی از آب این دریاچه استفاده می‌شد که این سنگ‌ها در واقع برای هدایت آب به زمین‌های کشاورزی قرار داده شده‌اند.
اقامت در کوه زندان سلیمان
تخت سلیمان مکانی است که می‌بایست برای بازدید از آن زمانی بیشتر از یک روز را اختصاص دهید. این منطقه آثار تاریخی بسیار زیادی را در خود جای داده که هر کدام از آن‌ها در نوع خود بسیار منحصربهفرد هستند. طبیعتا برای دیدن و لذت بردن از این مکان‌های زیبا نیاز به زمان زیادی خواهید داشت و می‌بایست در اندیشه مکانی نزدیک برای اقامت باشید. خوشبختانه با توسعه گردشگری اقامتگاه‌های بسیار زیبا در این منطقه وجود دارند که لذت سفر و بازدید شما را دوچندان می‌کنند. همچنین این منطقه در روستای خوش آب‌وهوای تخت سلیمان واقع شده که از این حیث دسترسی به آن‌ها بسیار ساده‌تر خواهد بود. در اطراف تخت سلیمان نیز روستاهای نصرت آباد و تازه کند قرار گرفته‌اند که با این اماکن تاریخی کمتر از 10 کیلومتر فاصله دارند.
اقامتگاه بوم گردی تخت سلیمان تکاب
بومگردی تخت سلیمان تکاب یک اقامتگاه با بافت سنتی و روستایی بوده که با زندان سلیمان ۱ کیلومتر فاصله دارد و از این حیث از موقعیت بسیار مناسبی برخوردار است. این اقامتگاه بومگردی در روستای تازه کند در بخش تخت سلیمان استان آذربایجان غربی واقع شده است. این اقامتگاه کوچک با برخورداری از دو واحد 50 و 110 متری و ۴ اتاق، 15 نفر را در خود جای می‌دهد. امکانات رفاهی این مکان شامل سرویس بهداشتی و امکاناتی برای طبخ و تهیه غذا می‌شوند.
خانه روستایی نصرت آباد در تخت سلیمان تکاب
خانه روستایی نصرت آباد نام کلبه‌ای در روستای نصرت آباد در فاصله 4 کیلومتری مجموعه تاریخی تخت سلیمان است. نصرت آباد از توابع شهر تکاب محسوب می‌شود. در طبقه همکف این خانه یک سوئیت 113 متری و در طبقه اول سوئیت دیگری با متراژ 120 متری قرار دارند. این اقامتگاه دارای محیطی آرام و با امکانات قابل قبول برای مهمانان است و 30 نفر را در خود جای می‌دهد.
اقامتگاه بوم گردی آتر | نزدیک به زندان سلیمان
این اقامتگاه نیز در روستای نصرت آباد تکاب واقع شده است. 2 ساختمان با ظرفیت 15 نفر در این منطقه وجود دارند که پذیرای مهمانان هستند. این اقامتگاه نیز با تجهیزات کاملا سنتی و زیبا، محیطی بسیار فرح‌بخشی را برای ساکنین فراهم کرد. جالب است بدانید که این اقامتگاه در زبان روستایی آتش معنا می‌شود. البته این اقامتگاه به‌دلیل قرارگیری در منطقه بسیار سردسیر فاقد سیستم سرمایشی است.
اقامتگاه بوم گردی پری در تخت سلیمان
این اقامتگاه را می‌توان مفرح‌ترین اقامتگاه در منطقه تخت سلیمان دانست. اقامتگاه بومگردی پری با کوه رمزآلود سلیمان تنها ۶ کیلومتر فاصله دارد. موقعیت بکر اقامتگاه پری و محیط مفرحی که برای مهمانان ایجاد کرده، سبب گردیده که بسیاری از افراد این مکان را برای اقامت برگزینند. این خانه 200 متری دارای 2 اتاق خواب 3 تخته و یک هال 45 متری است.
این مکان مجهز به سرویس بهداشتی فرنگی و ایرانی، آشپزخانه مجهز و حیاطی بزرگ برای رفاه حال مهمانان است. همچنین هر شب با اجرای موسیقی محلی زنده و شاد در این مکان، محیطی مفرحی را برای مهمانان به‌وجود می‌آورند. همچنین در این اقامتگاه صبحانه، ناهار و شام نیز با منوی ایرانی کاملا محیا است. در این مکان اطلاعات مفیدی رابطه با انواع دمنوش‌ها و غذاهای سنتی تکاب در اختیار شما قرار می‌گیرند.
خانه بومی کسری | نزدیک به مجموعه تخت سلیمان
اقامتگاه بومی کسری با داشتن ۳ ساختمان مجزا یکی از بزرگ‌ترین مکان‌های اقامت نزدیک به مجموعه تاریخی تخت سلیمان به‌حساب می‌آید. هر کدام از این ساختمان‌ها دارای یک هال، آشپزخانه بزرگ و ۲ اتاق خواب بزرگ هستند که در برای همه آن‌ها تخت و تشک نیز در نظر گرفته شد. خوشبختانه این خانه دارای امکانات سرمایشی و گرمایشی، سرو انواع غذاهای محلی و مکانی برای پوشیدن لباس محلی تکاب و عکاسی با این لباس‌ها است. این خانه با زندان دیو حدودا 1 کیلومتر فاصله دارد.
بهترین زمان سفر به زندان سلیمان
تکاب شهری در آذربایجان غربی بوده که از آب‌وهوایی بسیار سرد برخوردار است. در زمستان و پاییز بخش تخت جمشید به‌طور پوشیده از برف می‌شود. البته این مناظر برفی نیز زیبایی خاص خود را دارند. اگر با هدف استفاده از چشمه‌های آب گرم اطراف به این منطقه مراجعه می‌کنید، بهتر است فصول پاییز و بهار را برای سفر خود انتخاب نمایید. این منطقه در فصل تابستان آب‌وهوایی بسیار مطبوع داشته و کاملا سر سبز خواهد شد. اگر تحمل سرمای طاقت‌فرسا را ندارید، بهترین زمان برای رفتن به این منطقه فصل تابستان است.
جاذبه های گردشگری اطراف زندان سلیمان
در اطراف زندان سلیمان جاذبه‌های تاریخی بسیار زیادی وجود دارند. از جمله این جاذبه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زندان برنجه؛ چشمه آهکی عمیق: دهانه‌های چندین چشمه آهکی را می‌توان در 28 کیلومتری شهر تکاب مشاهده کرد که معروف‌ترین آن‌ها زندان برنجه نام دارد. عمق این چشمه به ۷۰ متر می‌رسد.
- آبشار و چشمه های آب گرم قینرجه؛ آب هایی با خواص درمانی: چشمه‌های قیرنیجه در استان اردبیل از شهرت خاصی برخوردار هستند. بسیاری از افراد به‌دلیل خواص درمانی که این چشمه‌ها برای دردهای روماتیسمی و بیماری‌های دیگر دارند، در این چشمه‌های آب گرم آب تنی می‌کنند.
- پل تاریخی ساروق؛ پل تاریخی برجای مانده از زمان صفویان: این پل روی رودخانه ساروق واقع گردید. پل تاریخی ساروق دارای 3 دهانه بوده و در دوره صفوی بنا شده است. پایه‌های پل ارتفاعی در حدود 5 متر دارند که در فصول پربارش سال معمولا پوشانده می‌شوند. این پل به‌دلیل نابرابر بودن اندازه دهانه‌ها کمی رو به جنوب متمایل است.
- تالاب چملی؛ جزیره ای از چمن روی برکه: در دره‌ای سرسبز در فاصله 3 کیلومتری از روستای بدرلو تالابی منحصربهفرد به نام چملی به چشم می‌خورد. چملی به زبان محلی به معنای جزیره‌ای از چمن روی برکه بوده که دلیل این لقب نیز حرکت چمن‌ها در اثر وزش باد است. همچنین این چمن روی آب‌های برکه قرار داشته و پوشش گیاهی بسیار مناسبی نیز دارد. بهتر است برای بازدید از مناظر سرسبز این تالاب در فصول بهار و تابستان از این منطقه دیدن کنید.
مسیر دسترسی زندان سلیمان
اگر قصد دارید که به این زندان رعب‌آور رفته و به‌دنبال مسیر دسترسی آن هستید، بهتر است بدانی که بهترین مسیر جاده بیجار به تکاب خواهد بود. پس از آن باید وارد جاده دندی شده و از آنجا به منطقه تاریخی تخت سلیمان بروید. فاصله تخت سلیمان با زندان سلیمان حدودا ۳ کیلومتر است که می‌توانید با رانندگی در جاده‌ای تنگ و باریک به این کوه منحصربهفرد برسید. این جاده دو طرفه کمی خطرناک است در نتیجه می‌بایست با احتیاط رانندگی کنید؛ اما این مسیر شما را به جایی می‌رساند که عجایب زیادی در خاک آن نهفته است. تخت سلیمان در نزدیکی زندان سلیمان قرار دارد و آثار تاریخی بسیار کهنی را در خود جای داده که مشاهده آن‌ها خالی از لطف نیست.
سخن پایانی
تکاب یکی از شهرهای کوچک استان آذربایجان بوده که آثار تاریخی بسیار ارزشمندی را در خود جای داده است. این آثار نمونه بی‌نظیری از جاذبه‌های طبیعی هستند و در تشکیل آن‌ها فرآیندهای زمین‌شناختی و تاریخی تاثیرگذار بود. زندان سلیمان و مجموعه باستانی تخت سلیمان نمادی جهت به رخ کشاندن پیشینه اصیل ایرانی، زرتشت و معابد و آتشکده‌های اطراف آن به همه جهانیان شناخته می‌شود.
