این گنبد مربوط به دوران صفویه بوده و در شهر مشهد قرار دارد. گنبد سبز مشهد به عنوان یک اثر تاریخی در پنجم اردیبهشت ۱۳۵۶ در سازمان آثار ملی ایران ثبت شد. این بنا در خیابان آخوند خراسانی و در میدان خراسانی قرار دارد. این گنبد به کاشی کاری فیروزه‌ای متمایل به سبز شهرت دارد. زیبایی این اثر تاریخی سبب شده تا بسیاری از گردشگران و مسافران از این محل تاریخی زیبا دیدن کنند. گنبد تاریخی دارای چهار ایوان است و یک پلان گنبد سبز رنگ هشت ضلعی نیز در در این مکان دیده می‌شود. کتابی تحت عنوان گنبد سبز مشهد با تحریر محمد قربانی از زندگینامه شیخ محمد مؤمن مشهدی به چاپ رسیده است. کتاب در سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی منتشر شده و به عنوان یک مرجع معتبر برای بسیاری از تاریخ دوستان و باستان‌شناسان شناخته می‌شود.
معرفی گنبد سبز مشهد
بنای تاریخی گنبد سبز مشهد به عنوان یکی از مراکز دیدنی و گردشگری مشهد به حساب می‌آید که در خیابان آخوند خراسانی واقع شده است. این بنای تاریخی در حال حاضر عنوان مقبره یکی از علمای شیعه شناخته می‌شود. گنبد سبز مشهد در وسط باغ بزرگی قرار دارد. در اطراف این باغ بزرگ بنا‌های ماندگار چون ارگ قدیم مشهد و گورستان میرهوا و همچنین تکیه سید اسماعیل شاه حیدری قرار دارد. در زمان‌های گذشته این باغ در حوالی شهر قرار داشته ولی با بزرگ‌تر شدن شهر‌ها باغ در محدوده شهری قرار گرفت. در حال حاضر قسمت کوچکی از این گنبد باقی مانده است. به طور کلی می‌توان گفت دلیل نامگذاری این گنبد به گنبد سبز مشهد این است که گنبد فیروزه‌ای رنگی در آن وجود دارد که نام گنبد سبز برگرفته از این رنگ فیروزه‌ای است.
معماری گنبد سبز چگونه است؟
اگر به شهر مشهد مسافرت می‌کنید حتماً از گنبد سبز بازدید نمایید و از دیدنی‌های این مرکز تاریخی نهایت استفاده را ببرید. در حقیقت گنبد زیبای این مکان متبرکه در طول شب، سبز و نورانی بوده و در طول روز به رنگ سبز فیروزه‌ای مشاهده می‌شود. داخل این گنبد زیبا کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فردی به نقش‌های زیبای اسلامی وجود دارد که خودنمایی می‌کنند. چهار ایوان در اطراف این گنبد وجود دارند که جلوه خاصی را به گنبد سبز بخشیدند. معماری بی‌نظیر و بی‌بدیل گنبد سبز باعث شده تا گردشگران ایرانی و همچنین گردشگران خارجی هر ساله برای دیدن این مکان بی‌نظیر به مشهد مسافرت نمایند. به طور کلی می‌توانیم بگوییم گنبد سبز آرامگاهی است که در قلب مشهد قرار دارد.
کتاب گنبد سبز مشهد
نکته مهم و حائز اهمیت این است که برای این آرامگاه کوچک کتابی نوشته شده که به کتاب گنبد سبز معروف است. در حقیقت این کتاب، کتابی است که به قلم مهدی قربانی به شرح زندگانی و کرامات شیخ مؤمن پرداخته شده و برای تمامی افرادی که علاقه‌مند به تاریخ و ایران اسلامی هستند می‌تواند یک کتاب پر معنا و کامل باشد. لازم به ذکر است این کتاب به سه زبان انگلیسی و همچنین فارسی و عربی ترجمه شده است.
چرا گنبد سبز به این نام معروف شده است؟
به دلیل اینکه رنگ گنبد این بنا به رنگ فیروزه‌ای است در مقایسه با رنگ حرم مطهر امام رضا علیه السلام که به رنگ طلایی است بسیار خودنمایی می‌کند، به نام گنبد سبز شهرت یافته است. همین موضوع باعث شده تا نامی ماندگار برای این بنا به یادگار بماند. موضوع بسیار مهم و حائز اهمیت این است که این بنا در سال ۱۳۰۶ هجری قمری و در زمان شاه عباس دوم تأسیس شد و به دلیل داشتن کاشی‌هایی به رنگ فیروزه‌ای به گنبد سبز در میان عامه مردم معروف گشت. به بیان دیگر این بنا یادگار دوران صفویه بوده و بسیاری از افرادی که به تاریخ اسلامی علاقه‌مند هستند می‌توانند از این بنای ماندگار دیدن کنند. گنبد سبز هشت ضلعی دارد و در اضلاع آن چهار ایوان ساخته شده است. معماران بسیار معروفی طاق گنبد را کاشی کاری کرده‌اند. کتیبه قدیمی که بر روی این گنبد وجود دارد زیبایی آن را چند برابر کرده است. بر روی این کتیبه حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله و صلوات کبیره طراحی شده و توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند. این کتیبه بسیار زیبا در سال ۱۰۵۸ هجری قمری توسط هنرمند معروف حسین بن محمد المشهدی طراحی شده است. در فضای داخلی گنبد سبز چهار شاه نشین وجود دارد که به درگاه آنجا از طریق شاه نشین رسیده می‌شود. در سال ۱۳۱۶ استاندار‌های مشهد خواستار تخریب گنبد سبز بودند که پافشاری‌های علما بر روی این موضوع سبب شد حکم باطل شود. پس از آن در سال ۱۳۵۱ کاشی کاری‌های این گنبد زیبا بازسازی شد. حالا گنبد سبز مشهد یکی از آثار ملی ایران ثبت گردیده است.
آدرس گنبد سبز مشهد
همان طور که در قسمت بالا نیز اشاره کردیم یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی شهر مشهد از بنا‌های تاریخی نیز به حساب می‌آید، گنبد سبز مشهد است. این گنبد فاصله چندانی با حرم مطهر امام رضا علیه السلام ندارد و در سمت جنوب غربی مجموعه حرم مطهر رضوی قرار دارد. این بنای تاریخی در خیابان آخوند خراسانی قرار دارد و علت نامگذاری آن به دلیل استفاده از کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ است. گنبد سبز مشهد در میدان خراسانی مشهد قرار دارد.
چگونه به گنبد سبز برویم؟
اگر قصد سفر کردن به شهر زیارتی مشهد را دارید دیدن این بنای تاریخی را از دست ندهید. گنبد سبز در قسمت جنوب غربی حرم امام رضا و در خیابان آخوند خراسانی واقع شده است. این گنبد نمای بسیار زیبایی به شهر داده و در وسط میدان قرار دارد. دسترسی به گنبد سبز بسیار آسان و راحت است و بسیار نزدیک به حرم مطهر قرار دارد. به راحتی و با چند دقیقه پیاده‌روی از حرم امام رضا می‌توانید به گنبد سبز برسید؛ گنبدی بسیار زیبا وسط میدان شهر واقع شده است. در اکثر شهر‌های ایران بنا‌های تاریخی در خارج از شهر قرار دارند. اما تفاوت آشکاری که این گنبد با دیگر بنا‌های تاریخی دارد این است که دقیقاً در مرکز شهر واقع شده است. یک جاذبه تاریخی که به راحتی در شهر قابلیت تماشا را دارد. یک نکته بسیار مهم در زیارت این گنبد این است که باید با پای برهنه و خلوص نیت وارد شوید. گنبد سبز مشهد بنای بسیار کوچکی است آرامش بی‌نظیر دارد.
جاذبه های گردشگری اطراف گنبد سبز مشهد
در هیچ قسمتی از ایران شهری پر تمدن‌تر از مشهد نمی‌توانید پیدا کنید که به این اندازه جاذبه‌های دیدنی را در خود جای داده باشد. همین موضوع سبب شده تا قبل از سفر به این شهر لیستی بلند از جاذبه‌های دیدنی شهر مشهد را آماده نمایید. هنگامی که به گنبد سبز مشهد می‌روید، می‌توانید از جاذبه‌هایی که اطراف این بنای تاریخی است دیدن کنید.
خانه ملک
این خانه به عنوان یکی از خانه‌های تاریخی شهر مشهد شناخته می‌شود. خانه ملک در گذشته خانه شخصی به نام حاج حسین ملک بود که یکی از ثروتمندان نیکوکار شهر مشهد به حساب می‌آمد. حاج حسین ملک یکی از ثروتمندان ایران طی صد سال گذشته بود که دارایی بسیار زیادی داشت. این شخص از نیکوکاران و خیرین مشهور شهر مشهد محسوب می‌شود. حاج حسین ملک سال‌ها در املاک و مستغلات آستان قدس رضوی فعالیت داشت و به دلیل ذهنیت ثروت‌سازی که دارا بود توانست ثروت زیادی را به دست آورد. لازم به ذکر است خانه ملک در گذشته دارای مساحت بیشتری بود اما هم اکنون بخش بیرونی خانه باقی مانده است.
در هجدهم شهریور ۱۳۷۷ خانه ملک به شماره ثبت ۲۱۱۵ به عنوان آثار ملی ایران ثبت شد. همچنین خانه ملک در سال ۱۳۷۹ یکبار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و در حال حاضر به عنوان مرکز میراث فرهنگی در خراسان رضوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خانه ملک از آثار به جای مانده از معماری در اواخر عصر قاجاریه به شمار می‌آید.
حمام مهدی قلی بیک
حمام مهدی قلی بیک مربوط به دوران صفویه بوده و در ابتدای بازار بزرگ مشهد و در کنار مسجد شاه قرار دارد. در حقیقت این آثار به یاد ماندنی در پنجم اردیبهشت ۱۳۵۶به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. نزدیک به مسجد ۷۲ تن امروزی یک فضای قدیمی وجود دارد به نام مهدی قلی بیک که در سال ۱۲۰۷ قمری تأسیس شد. این حمام فضا‌های بسیار متعددی را درون خود دارد به عنوان بزرگ‌ترین و همچنین زیباترین بخش آن می‌توان به هشت ستون با تزیین و نقاشی اشاره کرد. حمام مهدی قلی بیک در سال ۱۳۸۵ موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داد. در حال حاضر به عنوان موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد و اشیایی مانند لوازم مورد نیاز برای حمام‌های قدیمی و انواع سماور‌های زغالی و برخی از ظروف مختلف در آن نگهداری می‌شود. لازم به ذکر است در سال ۱۳۸۹ فیلمی درباره حمام کارگردانی علی حسن‌زاده ساخته شد.
بازار جنت
بازار جنت به عنوان یکی از بازار‌های قدیمی و شهر مشهد به حساب می‌آید. از نظر ظاهری و شباهت این بازار به هیچ عنوان شبیه به بازار‌های لوکس نیست. به همین دلیل باعث شده تا بسیار خاص به نظر بیاید. در حقیقت این بازار شبیه به یک خیابان است. لازم به ذکر است این مغازه‌ها در گذشته قسمتی از محله‌های بزرگ شهر مشهد بودند. از هتل‌هایی که نزدیک به بازار جنت مشهد هستند می‌توان به هتل پارس مشهد اشاره کرد. این منطقه از مشهد دارای مغازه‌های رنگارنگی است که باعث می‌شود نظر هر بیننده‌ای جلب گردد. به دلیل قرارگیری بازار قدیمی در یکی از خیابان‌های اصلی رونق بسیار خوبی دارد. در حال حاضر این مکان یکی از مهم‌ترین مراکز تهیه پوشاک در شهر مشهد است.
بهترین زمان بازدید از گنبد سبز
به طور کلی می‌توان گفت گنبد سبز مشهد سالیان سال است که به عنوان یکی از نماد‌های مذهبی شهر مشهد معرفی می‌شود. این گنبد سبز در یکی از خوش مسیر‌ترین خیابان‌های مشهد واقع شده و گردشگران زیادی علاوه بر بازدید از این مکان می‌توانند فرصت مناسبی برای گشت و‌گذار در دیگر جاهای دیدنی مشهد داشته باشند. داستان‌های زیادی در رابطه با گنبد سبز مشهد مطرح می‌شود در حقیقت این مکان به عنوان یک مکان مذهبی تاریخی شناخته می‌شود که علاقه‌مندان زیادی دارد. لازم به ذکر است عارفی مشهور و برجسته به نام شیخ محمد مؤمن مشهدی در گنبد سبز مشهد آرمیده و به دلیل وجود این عارف برجسته و شخصیت مهم سالانه گردشگران زیادی از این مکان دیدن می‌کنند.
کلام آخر
گنبد سبز مشهد یکی از جاذبه‌های تاریخی مشهد به شمار می‌آید که در سال ۱۳۷۲ تحت عنوان یک آثار ملی به ثبت رسید. این جاذبه ارزشمند یکی از مهم‌ترین آثار مذهبی و تاریخی مشهد است که سالانه تعداد بسیار زیادی از مسافران و گردشگران برای دیدن این آثار تاریخی در شهر مشهد مسافرت می‌کنند. گنبد سبز که به نام میدان گنبد سبز نیز شناخته می‌شود در حقیقت آرامگاهی است که در یک میدان قرار دارد. این آرامگاه مانند نگینی سبز رنگ در قلب مشهد می‌درخشد.
