یکی از شهرهای دیدنی و بزرگ یزد اردکان است که دارای سه بخش مرکزی، خرانق، عقدا می‌باشد. شهر تاریخی اردکان در میانه راه تهران به کرمان در قلب کویر قرار دارد. این شهر از نظر وسعت و جمعیت دومین شهر استان یزد است. بافت تاریخی اردکان، بعد از گذر مدت‌ها هنوز سالم مانده و ساختمان‌های خشتی و گلی آن به دلیل عدم فرسایش به وسیله باران از حوادث دور مانده است. با گشت‌و‌گذار در جاهای دیدنی اردکان آرامشی مملو از نشاط در شما ایجاد می‌شود در ادامه این جاذبه های دیدنی را معرفی می‌کنیم.
پیر سبز چک چک اردکان
یکی از زیارتگاه‌های تاریخی اردکان چک چک است این زیارتگاه یکی از مکان‌های مقدس زرتشتیان می‌باشد. 4 روز از سال از 24 خرداد زرتشیان در این مکان جمع می‌شوند و یکی از مهمترین جشن‌های خود، یعنی جشن مهرگان را در این محل برگزار میکنند. نام این زیارتگاه "چک چک" یا "چک چکو" از صدای قطرات آبی که از صخره می‌چکد، برگرفته شده است. چک چک در شهرستان اردکان میان کوه‌ها قرار گرفته شده است و دارای امکاناتی نظیر آب، برق و تعدادی اتاق برای استراحت می‌باشد.
پیر هریشت
یکی دیگر از زیارتگاه‌های زرتشتیان در اردکان پیرهریشت است. مردم زرتشت معتقدند یکی از کنیزهای بانوی یزدگرد ساسانی در این مکان ناپدید شده است. این نیایشگاه هر سال 18 فروردین محلی برای گردهمایی زرتشیان و انجام آیین‌های مذهبی و زیارت محسوب می‌شود. مردم زرتشت شریفیان جشنی به نام "جشن هیرومبا" دارند که در آن به تهیه هیزم برای آتش به پیر هشت می‌روند تا آتشی برپا کنند. این مردم پیش از غروب آفتاب در نیایشگاه پیرهشت حضور دارند. این نیایشگاه در 90 کیلومتری بخش غربی یزد و 15 کیلومتری اردکان قرار دارد.
مسجد جامع اردکان
مسجد جامع اردکان جزو بناهای تاریخی و مهمی اردکان محسوب می‌شود که به دوران صفوی تعلق دارد. مسجد جامع اردکان در سال 1377 به عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسید. گنبد و ایوان این مسجد در 500 سال گذشته 5 مرتبه تعمیر شد. جالب است بدانید در این مسجد زیراندازی وجود داشت که این زیرانداز مربوط به سال 1016 قمری بود و هم اکنون در موزه مردم شناسی یزد از آن محافظت می شود. در ورودی این مسجد با ظرافتی تمام از قطعه چوب های 5 ضلعی ایجاد شده که در دماغه در نیز 4 قطعه فلز قرار دارد. بر روی این در با خط کوفی کلمات ارزشمندی مانند "الله" و "محمد" نوشته شده است.
منارجنبان خرانق
این مکان نیز از جاذبه‌های دیدنی روستای خرانق بوده و مربوط به دوران ساسانیان می باشد. این روستا از توابع شهر اردکان یکی از قدیمی ترین روستاهای این شهر است که دارای قدمت دور و درازی می باشد. خرانق تنها منارجنبانی است که در آن از کاشی استفاده نشده و به صورت خشتی ساخته شده است.
مسکن مجوسیان
قلعه خرانق یا مسکن مجوسیان جاذبه ای زیبا در روستای خرانق است. قدمت قلعه به دوره ساسانیان بازمی‌گردد و به دست بهرام گبر ( گو) ساخته شده است. دیوارهای قلعه خشت و گلی بوده و شامل چهار دروازه ورودی می باشد. مسکن مجوسیان از بزرگترین قلعه های مسکونی استان یزد است که در لیست آثار تاریخی ایران به ثبت ملی رسیده است.
مسجد چرخاب
مسجد حاج محمد سعیدا که به چرخاب مشهور است در محله چرخاب اردکان واقع شده است. طاق و تویزه های کوتاه در مدخل وروی شبستان، علاوه بر تامین گرما در فصل سرد، زیبایی منحصر بفردی به مسجد داده است.
خانه تقدیری اردکان
این خانه، عمارتی مربوط به یکی از تجار دوران قاجار است که تقدیری نام داشت. خانه تقدیری اردکان به سبک خانه‌های یزدی به صورت چهار وجهی ساخته شده و شامل دو بخش اعیان نشین و نوکر نشین می باشد. خانه تقدیری در 2 طبقه ساخته شده و شامل یک بادگیر بلند است. اتاق های خانه پنج در یا سه در بوده که با شیشه های رنگی تزئین شده اند و در پیرامون حیاط مرکزی قرار دارند.
کوچه ضیایی
کوچه ضیایی یکی از کوچه‌های قدیمی اردکان است که دارای بافت قدیمی می باشد. خانه انصاری، ضیائی، مجدالعلما، خانه سنایی در این کوچه قرار دارند. این کوچه زیبا معبری آرامش بخش بوده و از مسجد چرخاب تا خانه ضیایی ادامه دارد. قرار است کوچه ضیایی به طرح پردیسان تبدیل شود و در صورتی که طرح مورد هدف قرار گیرد، خانه انصاری به عنوان اقامتگاه و هتل، خانه ضیائی به آشپزخانه و رستوران و خانه سروری محل پذیرش میهمانان خواهد بود. همچنین خانه سنائی به عنوان مرکز خدمات و پشتیبانی هتل و اقامتگاه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
موزه مردم شناسی اردکان
موزه مردم شناسی اردکان اولین موزه این شهر است که سال 1307 با تلاش های جناب آقای علی سپهری، پژوهشگر و محقق اردکانی افتتاح شد. این موزه اولین موزه مردم شناسی یزد و نخستین موزه خصوصی این استان می باشد که امروز شامل بخش های مختلفی مانند گیاه شناسی، جانور شناسی، باستان شناسی و مردم شناسی و موزه کودک می باشد. از نظر محتویات و اشیای درون موزه، موزه اردکان دارای گنجینه ای منحصربفرد است که با هدایای مردم و تلاش مالک آن گردآوری شده است.
غار اشکفت یزدان
غار اشکفت یزدان در 70 کیلومتری اردکان قرار دارد که درون این غار قندیل‌های بلند و آهکی همراه با حوضچه‌هایی زیبا به چشم می‌خورند که زمین‌شناسان ادعا میکنند قندیل‌ها قدمتی بیش از دو میلیون سال دارند. اشکفت از غارهای مقدسی است که هر سال تعداد زیدی از زرتشیان هند شبی را در آن می‌گذرانند. راه ورودی غار صعب الورود است اما داخل غار محوطه وسیعی با ظرفیت 1000 نفر است. برای رسیدن به غار باید بخشی از مسیر (یعنی حود 2 ساعت) را پیاده روی کنید. پیاده روی در این مسیر گذشتن از صخره های سنگی صعب العبور با شیب تند است. از این رو اگر کوه نورد ماهری هستید این مکان را برای گردش انتخاب کنید.
پارک ملی سیاهکوه
پارک ملی سیاهکوه گونه های جانوری و گیاهی نادری در خود دارد. این پارک تنها پارک ملی یزد است که در اردکان واقع شده است. در حال حاضر بیش از 78 هکتار منطقه جزو پاک ملی است. با اینکه در این پارک، باران بسیار کم می بارد تنوع گیاهی و جانوری بسیار زیادی دارد اما به دلیل بی توجهی و محافظت نادرست از این پارک گونه های نادر آن در حال انقراضند! در ارتفاعات این پارک، میش، بز، قوچ زندگی میکنند.
کاروان سرا و برج ارجنان
کاروان سرا و برج ارجنان بنایی متعلق به دوران قاجار است که مرحوم حاجی شیخ آقابابا هرندی بانی آن بود. ارتفاع این برج 8 متر و ارتفاع کاروان سرا بیش از 3 متر است. کاروان سرا و برج ارجنان در بخش مرکزی اردکان قرار دارند و در سال 1384 به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است. برج در سمت شمال جاده و روبروی رباط ارجنان قرار دارد. در گذشته این روستا در کنار جاده یزد-نایین قرار داشت رونق بیشتری داشت زیرا کاروان سرای آن محل استراحت رهگذران و مسافران بود.
مسجد چرخاب
مسجد حاج محمد سعیدا یا همان مسجد چرخاب یکی از مهمترین مساجد اردکان در محله چرخاب است. این مسجد از کوچه ای به نام حسینیه (میدان) چرخاب متصل می‌شود و شامل دو بخش زمستانی و تابستانی است. برای دسترسی به وضوخانه مسجد باید به بخش مرز قسمت تابستانی و زمستانی رفت. قسمت تابستانی شامل 3 بادگیر است که حدودا 30 سال بعد از بخش زمستانی ساخته شده است. طاق و تویزه های کوتاهی که در مدخل قرار دارند در زمستان گرما بخش هستند و زیبای خاصی به این منطقه داده اند.
