دریاچه هامون را باید پس از خزر و ارومیه، سومین دریاچه بزرگ ایران و هفتمین تالاب بزرگ در جهان دانست. هامون از سه دریاچه کوچک‌تر تشکیل شده که در زمان بالا آمدن آب دریا با هم یکی می‌شوند. این جاذبه طبیعی در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و منبع اصلی تأمین آن رودخانه هیرمند است. در این مقاله قصد داریم همه چیز را درباره هامون بررسی کنیم. اگر شما هم علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع هستید، با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
معرفی دریاچه هامون
برای بازدید از دریاچه ی هامون باید خود را به مرز ایران و افغانستان برسانید. این تالاب بزرگ 5 هزار و 660 کیلومتر مربع مساحت دارد. بخشی از این جاذبه طبیعی در استان کرمان و قسمتی از آن در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. معمولا در دشت‌هایی که اطراف این دریاچه وجود دارد، معمولا گیاهان گرمسیری کاشته می‌شود. از آنجایی که پوشش گیاهی منطقه ضعیف است، این احتمال بالا می‌رود که بارش باران به سیلاب تبدیل شود و در نهایت خاک فرسایش پیدا کند. نکته جالب دیگری که باید درباره دریاچه هامون بدانید این است که وسعت آن در زمان‌های مختلف سال تغییر پیدا می‌کند. بیشترین مساحت دریاچه هامون 5660 و کمترین مساحت آن 3820 کیلومتر مربع است. همچنین سطح دریاچه نیز در زمان‌های مختلف سال تغییر می‌کند و به نسبت آن می‌توانید شاهد ساحل‌های متعددی در زمان‌های مختلف سال باشید.
مروری بر پیشینه دریاچه هامون
نام هامون را بارها و بارها در کتاب‌های تاریخ و ادبیات ایران دیده‌ایم. برای مثال در اوستا به این دریاچه و کوه اوشیدا (کوه خواجه) به عنوان محل وحی زرتشت اشاره شده است. همچنین تیمور لنگ درباره دریاچه هامون اشاره کرده و گفته است: "امیر سیستان مرا سوار بر کشتی کرد و روی دریاچه هامون گردش داد و به من گفت که در دوره رستم وسعت این دریا بیش از این بود که می‌بینی." همچنین در کتاب حدود العالم نیز نام از این تالاب نام برده‌اند. البته باید بدانید در شاهنامه فردوسی دریاچه هامون با نام زره شناخته می‌شود و بیشتر داستان‌های شاهنامه در اطراف همین تالاب است. آن‌طور که مشخص است دریاچه هامون قدیم مساحت بیشتری نسبت به این تالاب در حال حاضر داشته است.
هامون؛ ذخیره گاه زیست کره ای که مرکز گرد و غبار است
در سال 1394 تالاب هامون به‌عنوان دوازدهیم ذخیره‌گاه زیست کره یونسکو به ثبت رسید. متاسفانه خشک‌سالی‌های شدید در این منطقه، باعث شده تا با کوچک‌ترین باد ریزگردها در هوای منطقه معلق شوند. دلیل اصلی خشک شدن تالاب هامون این است که جلوی ورود حق آبه ایران از دریاچه هیرمند را گرفته‌اند. بیش از یک دهه است که این تالاب با خشکسالی و گرد و غبار دست و پنجه نرم می‌کند و این مسئله کل استان سیستان و بلوچستان را با مشکلات اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی روبه‌رو کرده است.
هامون؛ تنها جایی از شرق که پرندگان به آن مهاجرت می کنند
شاید برایتان جالب باشد که بدانید دریاچه ی هامون تنها نقطه از شرق است که پرندگان به آن مهاجرت می‌کنند. در این دریاچه 239 گونه مختلف جانوری زندگی می‌کنند که از میان آنها می‌توان به پلیکان، فلامینگو، غاز، قوی گنگ، باکلان، کفچه نوک، اردک تاجدار، آنقوت، هوبره، کبک، تیهو، عقاب، شاهی، سنقر، شاهین، دال، جغد، پرستوی دریایی، عقاب دریایی دم سفید، عقاب تالابی، سارگپه، مار چلیپر، افعی پلنگی، افعی شاخدار ایرانی، مار جعفری، بزمجه، آگاما، ماهی گرگک، کپور ماهی، آمور سفید و سیاه ماهی اشاره کرد. متاسفانه اگر هامون به طور کامل خشک شود، زندگی همه این جانوران به خطر می‌افتد.
چرا دریاچه هامون در حال نابودی است؟
به جز مسئله حق آبه هیرمند، دلایل دیگری هم برای خشک شدن دریاچه هامون وجود دارد که برخی از این دلایل به شرح زیر هستند:
- تغییرات آب و هوایی
- ایجاد زمین‌های زراعی اطراف تالاب
- افزایش جمعیت
- هدر رفت آب در آبیاری
- تامین آب شرب شهرهای بزرگ از این دریاچه
- ایجاد سد روی زمین‌هایی با گل رس
مسیر دسترسی به تالاب هامون
در پاسخ به این سؤال که دریاچه هامون در کجا قرار دارد باید گفت، این تالاب را می‌توان در زمین‌های کویری استان سیستان و بلوچستان و در نزدیکی شهر سوخته زابل پیدا کرد. گردشگران می‌توانند هم به صورت هوایی و هم به صورت زمینی خود را به این دریاچه زیبا برسانند. برای سفر هوایی باید ابتدا پروازی به مقصد فرودگاه زابل رزرو کنید و سپس از آنجا 31 کیلومتر را برای رسیدن به تالاب طی نمایید. برای سفر زمینی هم باید خود را اتوبوس، قطار یا خودروی شخصی به استان سیستان و بلوچستان برسانید و از آنجا راهی دریاچه هامون شوید. شما می‌توانید نقشه دریاچه هامون را در زیر مشاهده کنید:
جاذبه های دیدنی اطراف دریاچه هامون
در استان سیستان و بلوچستان جاذبه‌های گردشگری زیادی می‌توانید پیدا کنید که برخی از این دیدنی‌ها در فاصله بسیار کمی از تالاب قرار گرفته است. از جمله جاذبه‌های گردشگری اطراف هامون می‌توان به شهر زابل و جاهای دیدنی آن، چاه نیمه زهک، شهر سوخته، کوه خواجه و دهانه غلامان اشاره کرد. اگر فرصت کافی برای این سفر دارید، حتما زمانی را هم برای بازدید از جاهای دیدنی زاهدان کنار بگذارید.
هنگام بازدید از دریاچه هامون کجا اقامت کنیم؟
در زابل و در نزدیکی دریاچه هامون اقامتگاه‌ها و بومگردی‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید شب را در یکی از آنها به صبح برسانید. از میان هتل‌ها و اقامتگاه‌های اطراف این تالاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اقامتگاه بومگردی زهک
- هتل لاله نیمروز
- هتل آرام
- هتل پردیسان
- هتل پارتین
گالری عکس های دریاچه هامون
در گالری تصاویر دریاچه هامون می‌توانید وضعیت دریاچه هامون در حال حاضر و چند سال گذشته را با هم مقایسه کنید.
چرا باید از تالاب هامون دیدن کنیم؟
دریاچه هامون یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین تالاب‌های ایران است که تعداد زیادی گونه گیاهی و جانوری را در خود جا داده است. این دریاچه هم از نظر سیاسی و هم از نظر طبیعی برای ایران اهمیت دارد و در اطراف آن یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های ایرانی شکل گرفته است و در حال حاضر هم یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان به حساب می‌آید. همه این‌ها را باید دلایل کافی برای بازدید از تالاب زیبای هامون دانست. اگر نکته دیگری درباره این موضوع وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بهره ببرند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.
