با اولین شهر دایره‌ای جهان آشنا شوید! شهر باستانی گور که با نام اردشیر خوره فیروزآباد هم شناخته می‌شود، شهری تاریخی با معماری دایره‌ای شکل است که در استان فارس و منطقه فیروزآباد قرار دارد. این شهر مربوط به دوره ساسانیان است و با عنوان چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس شناخته می‌شود. شهر گور در سال 1310 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و با معماری عجیبی که داراست، به عنوان یکی از جاذبههای مهم و دیدنی استان فارس شناخته می‌شود. برای آشنایی بیشتر با رازهای این شهر تاریخی همراه ما باشید.
شهر باستانی گور کجاست؟
شهر باستانی گور در استان فارس در شهر فیروزآباد و در فاصله 5 کیلومتری غرب این شهر و سه کیلومتری شمال جاده فیروزآباد قرار دارد. نکته جالب توجه در خصوص این شهر، معماری دایره‌ای شکل آن است که خبر از ساختار نظامی آن در زمان گذشته می‌دهد. گور در زمان‌های قدیم شهری پررونق و مرکز فرمانروایی اردشیر بابکان بود. خیلی‌ها تصور می‌کنند شهر باستانی گور در شیراز قرار دارد، در صورتی که فاصله این شهر با شیراز حدود 100 کیلومتر است و از شهرهای اطراف شهر شیراز است.
تاریخچه شهر باستانی گور؛ شهری مربوط به دوره ساسانیان
تاریخچه شهر گور در فیروزآباد به دوران باستان و قبل از حکومت ساسانیان برمی گردد. جالب است بدانید این شهر در همان زمان هم بر اساس اصول مهندسی ساخته شده است و معماری شهر گور به صورت دایره‌ای شکل و متفاوت است. اوج رونق شهر گور مربوط به دوران هخامنشیان است؛ اما در آن زمان اسکندر مقدونی به هر سختی که بود به این شهر حمله کرد و رونق را از آن گرفت. در زمان‌های بعد درست زمانی که اردشیر بابکان، آخرین پادشاه ساسانی در ایران سلطنت می‌کرد، گور مجددا شکوه و عظمت خود را بدست آورد.
شهر گور موقعیت تجاری بسیار خوبی داشت و در مسیر جاده تجاری هند و چین قرار گرفته بود. از این رو شدت رونق بالایی داشت و یکی از شهرهای مهم کشور تا زمان حمله اعراب شناخته میشد. زمانی که اعراب حمله کرده و این شهر را بدست گرفتند، گور تبدیل به خرابه شد. این مسئله تا زمان حکومت آل بویه ادامه داشت. پس از آن مجددا پادشان ایرانی شهر را دست گرفته و به عنوان مقر آن‌ها شناخته شد. در این زمان عضدالدوله دیلمی بار دیگر دستور بازسازی گور را صادر کرد و یک مسجد و بیمارستان در آن ساخت. دقیقا همین جا بود که گور به اسم فیروزآباد شناخته شد.
معماری شهر باستانی گور؛ شهری به شکل دایره
معماری شهر گور فیروزآباد از همان ابتدا به شکل دایره بود. در مرکز این شهر یک منار قرار گرفته است و به شکلی ساخته شده که دیوارهایی به صورت شعاعی داشته و سه دیواره منحنی آن را به 61 قسمت تقسیم کرده است. در بخش شرقی این شهر می‌توان گودال‌های نامنظمی را دید که دیواره هم دارند و به گفته باستان‌شناسان در گذشته محل استخر و آب‌تنی بود. برای حفظ امنیت از این شهر اطراف آن خندق‌هایی 50 متری حفر شده بود تا دشمن نتواند حمله کند. به طور کلی ساختار این شهر شامل دو بخش مجزا با دو خیابان اصلی و متقاطع است که بناهای مربوط به دربار و نزدیکان حکومت در مرکز و باقی بناها در بخش‌های اطراف ساخته شده بودند.
بخش‌های مختلف شهر باستانی گور فیروزآباد
همانطور که انتظار می‌رود شهر باستانی گور فیروزآباد، از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که هر یک نام خاصی دارند. البته در طول سال‌های طولانی و در زمان حکومت حاکم‌های مختلف، بیشتر قسمت‌های این شهر تخریب شده است؛ اما به هر حال در ادامه بخش‌های مختلف شهر گور را بررسی می‌کنیم.
- منار میلو: منار میلو مهمترین سازه در شهر تاریخی گور است. اگرچه بیشتر قسمت‌های آن تخریب شده؛ اما هم‌چنان زیبایی خود را دارد. این منار ساختاری مربعی داشته و بر اساس گفته باستان‌شناسان در گذشته 80 متر ارتفاع داشته است. در حال حاضر که قسمت زیادی از آن در طول زمان تخریب شده است، هر منار فقط 9 متر طول داشته و ارتفاع آن به 30 متر می‌رسد. در آن زمان برای ساخت منار از سنگ‌های بزرگ، آهک و گچ استفاده شده است. از این منار‌ها برای اهداف نظامی، دیدبانی و برگزاری مراسم آیینی استفاده میشد.
- عمارت تخت نشین: از دیگر بناهای مهم شهر باستانی گور، می‌توان به عمارت تخت نشین اشاره کرد. این عمارت در زمان‌های قدیم آتشکده بوده و در دوره ساسانیان نمادی از الهه مقدس در دین زرتشت محسوب میشد. باستان‌شناس‌ها در این بخش بقایای سنگ‌فرش و دروازه‌های سنگی را پیدا کرده‌اند.
- رصدخانه: رصدخانه این شهر را پروفسور دیتریش هوف در سال 1384 کشف کرده است. همچنین این باستان‌شناس بنای دایره‌ای شکل را کشف کرد که برای ساخت آن از گل و خشت استفاده شده بود. این رصدخانه نشان‌دهنده پیشرو بودن ایران در دوره ساسانیان است.
- نقش چهار شاهزاده: باستان‌شناس‌ها در نزدیکی منار میلو نقشی از 4 شاهزاده ساسانی را دیده‌اند. این نقش شامل یک شاهزاده مرد، نوجوانی با بره در آغوش و 2 شاهزاده زن است.
- دروازه‌های شهر: دروازه‌های این شهر شبیه به سردرهای تخت جمشید است. رنگ‌های بکار رفته در این دروازه‌ها بیانگر تمایل ساسانی‌ها به استفاده از رنگ‌های مختلف است. 4 دروازه این شهر به نام بهرام، مهرف اردشیر و هرمز شناخته می‌شوند.
جاذبههای اطراف شهر باستانی گور را بشناسید
وقتی به استان فارس و شهر گور در فیروزآباد می‌روید، علاوه بر جاذبههای زیبای این شهر تاریخی می‌توانید سری به جاذبههای اطراف هم بزنید. در اطراف شهر تاریخی گور، جاذبههای زیادی برای دیدن وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
قلعه دختر فیروزآباد؛ قلعه‌ای با معماری عجیب
قلعه دختر فیروزآباد یکی از جاذبههای دیدنی و زیباست که از شهر گور 15 کیلومتر فاصله دارد. این قلعه دقیقا بعد از پیروزی اردشیر بابکان بر اشکانیان ساخته شده و در آن دوران کاربرد نظامی و دفاعی داشته است. شکل معماری این قلعه بسیار عجیب بوده و مشابه با ذوزنقه است که دورتادور آن با دیوار محصور شده و این دیوار ممتد تا پستی و بلندی‌های کوهستان کنار قلعه ادامه دارد. این کاخ دارای دو بخش سلطنتی و مسکونی است و تنها راه دسترسی به آن پله‌های آن هستند.
آدرس: شیراز، فیروزآباد، کیلومتر 10 جاده فیروزآباد، کوار
کاخ اردشیر بابکان؛ کاخی با ابهت بالا
کاخ اردشیر بابکان از دیگر جاذبههای اطراف شهر باستانی گور است که دارای ابهتی بالا پس از گذشت این همه سال است. این کاخ در فاصله 8 کیلومتری شمال گور بوده و مکانی معروف و دیدنی است. شکل معماری این کاخ بیانگر کاربرد اصلی آن یعنی آتشکده است. از بناهای به جا مانده این کاخ مشخص است که 3 بخش شامل تالار، ایوان و حیاط دارد. روی ستون و گنبد این کاخ آثاری از معماری زمان اشکانیان قرار دارد.
آدرس: شیراز، کیلومتر 9 جاده فیروزآباد، کوار
دریاچه سد تنگاب؛ دریاچه‌ای زیبا در 30 کیلومتری گور
دریاچه سد تنگاب، دریاچه‌ای زیبا و پرآب در 30 کیلومتری شمال شرقی کور است. مردم محلی به آن سد ساسانیان، سد آریوبرزن و سد اردشیر هم می‌گویند. جالب است بدانید این دریاچه بخش مهمی از کشاورزی و صنعت فیروزآباد را تامین می‌کند و دارای چشمه‌هایی مرتفع به اسم حنیفقان است. اطراف این دریاچه زیستگاه پرندگان، حیوانات و گیاهان مختلف است.
آدرس: شیراز، 2 کیلومتری شمال شهر فیروزآباد، انتهای جاده میمند، کنار منطقه حفاظت شده پادنا
روستای خرقه؛ بهشت فیروزآباد
شهر توریستی خرقه یکی از مهمترین جاذبههای دیدنی استان فارس است. این روستا در دهستان احمدآباد قرار داشته و بسیار سرسبز و خوش آب و هواست. همین مسئله آن را به بهشت فیروزآباد تبدیل کرده است. آبشار، چشمه، بقعه امامزاده و قلعه از جمله مهمترین جاذبههای این روستان است.
آدرس: شیراز، غرب شهر فیروزآباد، کیلومتر 17 جاده فیروزآباد_ فراشبند، جاده فرعی روستای توریستی خرقه
چگونه به شهر باستانی گور برویم؟ مسیر دسترسی به شهر گور
شهر باستانی گور در 5 کیلومتری غرب شهر فیروزکوه در استان فارس قرار گرفته است و برای رفتن به آنجا باید ابتدا به استان فارس و شهرستان فیروزآباد بروید. شهرستان فیروزآباد در 100 کیلومتری شیراز قرار گرفته است. بعد از رفتن به فیروزآباد باید وارد بلوار پاسداران شده و از ضلع غربی میدان امام وارد جاده فراشبند شوید. کمی که در این جاده رانندگی کنید در ابتدای جاده فراشبند و کنار بقعه امامزاده، ورودی شهر گور را مشاهده می‌کنید.
شرایط و ساعت بازدید از شهر باستانی گور
- ساعت کار مجموعه شهرباستانی گور: نیمه اول سال از ساعت 8 صبح تا 8 شب، نیمه دوم سال از سال 8 صبح تا 6 غروب
- روزهای تعطیل: تاسوعا و عاشورا، شب‌های قدر، رحلت پیامبر، شهادت امام جعفر صادق و 14 و 15 خرداد.
توصیه‌هایی که قبل از بازدید از شهر باستانی گور بهتر است بدانید
- بهترین زمان بازدید از شهر باستانی گور آخر تابستان یا اوایل بهار است.
- این شهر امکانات رفاهی ندارد؛ بنابراین حتما با خود خوراکی و آب ببرید.
- این شهر از آثار باستانی مهم ایران است؛ پس به بناهای آن آسیب وارد نکنید.
- برای بازدید از این شهر باید بلیط تهیه کنید.
- در هر روزی به جز ایام تعطیل که پیش‌تر گفتیم می‌توانید برای دیدن این شهر بروید.
بازدید از شهر باستانی گور؛ شهری تاریخی با قدمتی طولانی
شهر باستانی گور استان فارس یکی از آثار تاریخی مهم کشور بوده که در یونسکو ثبت شده است. سالانه تعداد زیادی گردشگر برای بازدید از این شهر باستانی به استان فارس می‌روند. بهترین زمان بازدید از شهر گور فیروزآباد آخر تابستان یا اوایل بهار است. پیشنهاد می‌کنیم اگر در تور شیراز شرکت کردید حتما از این شهر و جاذبههای اطراف آن دیدن نمایید و با تاریخ و تمدن ایران باستان بیشتر آشنا شوید. در صورتی که تجربه بازدید از این شهر را دارید، در بخش ثبت دیدگاه، تجربه خود را برای ما ثبت کنید.
