نایین

شهری کویری در استان اصفهان و در زمینی هموار واقع گردید. گفته می‌شود نام این شهر از کلمه فارسی «نی» گرفته شده و دلیل آن را وجود نیزارهای متعدد در منطقه می‌دانند. اما گمانه‌زنی‌ها برای نام این شهر بسیار است. نایین، شهری باستانی در دل دشت کویر با بناهای تاریخی فراوان، فرهنگی غنی و تاریخی پر فراز و نشیب که در استان اصفهان قرار دارد. پس از ظهور اسلام، این شهر به استراحتگاه کاروان‌هایی تبدیل شد که از کویر عبور می‌کردند. شهر نایین را علاوه ‌بر آثار تاریخی با فرش، پارچه پشمی و شیرینی خانگی (کوپاچو) نیز می‌شناسند.

معرفی نایین

قدمت شهر نایین حدودا به سه هزار سال پیش باز می‌گردد و این شهر پیش از ورود اسلام به ایران، اقامتگاه مردم بوده است. در دوره هخامنشیان، ایران به چند ایالت تقسیم شده بود که به هر یک از ایالت‌ها یک کوره می‌گفتند. یکی از شهرهای پنج‌گانه کوره فارس، نایین نام داشت. این شهر پس از ورود اسلام به ایران نیز اهمیت خود را حفظ می‌کند و پابه‌پای دیگر شهرهای اصفهان، اقامتگاه مسافران می‌شود.

در زمان ایلخانیان و سلطنت سلطان محمد خدابنده و غازان خان، شهر نایین اوج شکوفایی خود را تجربه می‌کند. بناهای ارزشمندی همچون مناره مسجد جامع نایین، عمارت امامزاده سلطان سید علی و مسجد بابا عبدالله در این دوره ساخته شده‌اند. شهر نایین در زمان حکومت قاجار مورد بی‌توجهی قرار گرفت و شکوه و عظمت گذشته خود را از دست داد.

سفر به زیباترین شهرهای داخلی با لحظه آخر

تور کیشتور مشهدتور قشمتور چابهار

نایین کجاست؟

شهر نایین از سمت شمال با شهر اردستان، از جنوب با شهر یزد، از سمت شرق با خور و بیابانک و از غرب با اصفهان همسایه است. همچنین این شهر از سمت شمال توسط رشته کوه‌های سرخه و از سمت جنوب غربی توسط کوه سره و کوه سارو احاطه گردید. این شهر تا اصفهان حدودا 150 کیلومتر فاصله دارد.

چرا به نایین سفر کنیم؟

شهری در قلب طبیعت و محصور شده توسط کوه‌های سر به فلک کشیده که معماری بسته و درونگرایی دارد، می‌تواند تجربه‌ای متفاوت را رقم بزند. شهر نایین دارای تاریخی غنی است و بناهای تاریخی بسیاری در این شهر قرار دارند. اگر بازدید از بناها و خانه‌های تاریخی برای شما جالب و هیجان‌انگیز است، شهر نایین مقصد خوبی برای سفر شما خواهد بود.

بهترین زمان سفر به نایین

شهر نایین به‌ علت قرارگیری در دشت کویر، آب‌ و هوایی خشک و کویری دارد. دمای شبانه‌روز در این منطقه بسیار متفاوت هستند. از آنجایی‌که نایین فاقد رودخانه بوده، تابستان‌های آن بسیار گرمی خواهد بود؛ بنابراین سفر به شهر نایین در تابستان را پیشنهاد نمی‌کنیم. بهترین زمان سفر به شهر نایین را می‌توان بین ماه‌های اسفند تا اواخر اردیبهشت ماه دانست.

جاذبه های دیدنی نایین

بیشتر جاذبه‌های گردشگری شهر نایین را بناهای تاریخی آن تشکیل می‌دهند. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین مکان‌های دیدنی این شهر تاریخی می‌پردازیم.

منطقه شکار ممنوع حیوانات

در فاصله 90 کیلومتری شهر نایین، منطقه‌ای حفاظت شده به نام منطقه عباس آباد قرار داشته که بخشی از آن به شهرستان خور و بیابانک تعلق دارد. این منطقه حفاظت شده با مساحتی بیش از 300 هزار هکتار، مجموعه‌ای از کوه‌ها و دشت‌های به‌هم پیوسته است. حیواناتی نظیر هوبره، شاه روباه، گربه شنی، کاراکل و پلنگ در این منطقه زندگی می‌کنند. همچنین این احتمال می‌رود که با یک یوزپلنگ آسیایی روبه‌رو شوید. پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده عباس آباد را بیشتر گیاهانی چون بنه، انجیر وحشی، بادام کوهی، گز و تاق تشکیل می‌دهند.

نارین قلعه

نارین قلعه که آن را با نام قلعه نارنج نیز می‌شناسند، یک بنای بسیار قدیمی و شناخته ‌شده در بخش مرکزی بافت تاریخی شهر نایین است. این قلعه به ‌شکل چند ضلعی ساخته شده و در گوشه اضلاع آن چندین برج قرار دارند. نارین قلعه یادگار دوران پارتیان و پیش از اسلام بوده و در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید. برای دسترسی به نارین قلعه یا قلعه نارنج، به مرکز بافت تاریخی شهر نایین، میان محله‌های باب المسجد، کلوان و نوآباد مراجعه نمایید.

خانه تاریخی پیرنیا

یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین خانه‌های تاریخی شهر نایین، خانه تاریخی پیرنیا نام دارد که در معماری آن از خانه‌های کویر مرکزی ایران الهام گرفته‌ شد. این خانه تاریخی در دوران حکومت صفویه و در حدود 400 سال پیش بنا گشت. در حال حاضر محل نمایندگی میراث فرهنگی شهر نایین و موزه مردم‌شناسی نایین است. خانه تاریخی پیرنیا قسمت‌‌های مختلفی از جمله باغ، گودال باغچه، اتاق نشیمن، ایوان شاه‌ نشین، غلام گردش، هشتی، ورودی و دالان‌های متعددی را شامل می‌شود. برای دسترسی به خانه تاریخی پیرنیا، لازم بوده به آدرس نایین، بافت قدیمی شهر، مقابل مسجد جامع بروید.

مسجد جامع نایین

مسجد جامع نایین به سبک خراسانی ساخته شده و در ساخت آن از مسجد پیامبر مدینه الهام گرفته شد. ساختمان اولیه مسجد جامع نایین در قرن دوم هجری بنا گشت. این ساختمان اولیه امروزه بخش زیادی از مسجد فعلی را تشکیل می‌دهد. جالب است بدانید مسجد جامع نایین از معدود مساجد اولیه شبستانی به‌ شمار می‌آید که صورت اولیه خود را حفظ کرده و کمتر دستخوش تغییرات گردید. مسجد جامع نایین در بافت قدیمی این شهر قابل دسترسی خواهد بود.

قلعه محمدیه

یکی از معروف‌ترین بناهای شهر نایین، قلعه محمدیه نام دارد که در بالای کوهی مشرف به محله محمدیه قرار گرفته است. به گفته کارشناسان احتمالا در زمان‌های گذشته این قلعه را به‌ عنوان دژ دفاعی ساخته‌اند. قدمت قلعه محمدیه را به دوران پیش از اسلام نسبت می‌دهند. قلعه محمدیه که برخی نیز آن را عاشوراگاه می‌نامند، آن ‌چنان با شکوه و با عظمت بوده که از هر کجای محله محمدیه می‌توانید آن را تماشا کنید.

بازار تاریخی نایین

بازار تاریخی نایین مرکز تجاری این شهر در زمان‌های گذشته قرار داشت. این بازار از قدیمی‌ترین بازارهای سنتی ایران محسوب می‌شود که بنای اولیه آن را به دوره ایلخانان نسبت می‌دهند. این بازار تاریخی بیشتر رونق خود به دوره حکومت صفویه مدیون است. ورودی بازار تاریخی نایین از دروازه‌های قدیمی شهر بوده که به آن دروازه تاریخی چهل دختران می‌گویند.

خانه تاریخی امامی

در محله تاریخی کلوان در شهر نایین، خانه‌ای تاریخی به نام امامی واقع شده است که قدمت آن را مربوط به دوران صفویه می‌دانند. معماری و فضای خانه تاریخی امامی در دوران قاجار دستخوش تغییراتی شد و از آن به عنوان خانه امام جمعه این شهر، «خاندان امامی‌ها» و «محمد سعید امامی» استفاده می‌نمودند. خانه تاریخی امامی در خیابان آیت‌الله نایینی قرار دارد.

آب انبار معصوم خانی

یکی از آب انبارهای اصلی شهر نایین، آب انبار معصوم خانی نام دارد. این آب انبار توسط خیری به همین نام در محله چهل دختران در جوار دروازه چهل دختران ساخته شده است. قدمت این بنا تاریخی به دوران پهلوی باز می‌گردد و به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. برای دسترسی به آب انبار معصوم خانی، به محله چهل دختران، کنار دروازه چهل دختران بروید.

قلعه رستم ریگاره

قلعه رستم، نام قلعه‌ای تاریخی در روستای بافران در شرق نایین است. وجود 4 برجک در 4 طرف قلعه نشان دهنده محل‌های دیده‌بانی در آن است. سوراخ‌های تعبیه شده روی برجک‌ها حاکی از آن است که در زمان جنگ کاربرد داشته‌اند. ارتفاع 4 متری، جنسی از گل و خشت، دیوارهایی تزیین شده با ساروج و چوب و گچ در کنار خندق، جلوه‌ای دیگر از معماری ایران باستان را به رخ می‌کشد. امروزه به ‌علت عدم رسیدگی به قلعه رستم، این قلعه تاریخی در معرض تخریب قرار دارد.

خانه فاطمی‌ها

در محله نوآباد و در مقابل بازار تاریخی شهر نایین، یکی از مهم‌ترین خانه‌های سنتی و تاریخی شهر نایین قرار دارد که به آن خانه فاطمی‌ها می‌گویند. قدمت این خانه تاریخی به دوران قاجاریه باز می‌گردد. خانه فاطمی‌ها در حال حاضر در حال مرمت بوده و در مالکیت نمایندگی میراث فرهنگی و گردشگری شهر نایین قرار گرفته است.

کاروانسرای بلاباد

در کیلومتر 23 جاده اصفهان به نایین، کاروانسرایی به نام بلاباد قرار دارد که مساحتی در حدود دو هزار متر مربع داشته و دارای 26 حجره است. این کاروانسرا مربوط به دوره صفویه بوده و از جاذبه‌های دیدنی شهر نایین به ‌شمار می‌رود. این کاروانسرا در دهستان لای سیاه و در مجاورت روستای بلاباد جای گرفت.

مسجد بابا عبدالله

مسجد بابا عبدالله واقع در محله نوآباد شهر نایین، بنایی تاریخی است که در دوران ایلخانی به‌ صورت گنبد مقبره‌ای بود. این مسجد به مرور زمان در کنار این بنا ساخته شد. طبق کتیبه‌ای که قدمت آن به سال 700 هجری قمری باز می‌گردد، مسجد بابا عبدالله را در اواخر قرن هفتم یا اوایل قرن هشتم هجری قمری ساخته‌اند.

آتشکده سپرو

در 30 کیلومتری شمال غربی شهر نایین و بر فراز شیرکوه، روستایی به نام سپرو قرار دارد. در این روستا، آتشکده‌ای واقع شده که قدمت آن به دوران ساسانیان باز می‌گردد. این آتشکده سپرو یا به زبان مردم محلی، چهاردری خوانده می‌شود. آتشکده سپرو امروزه در حال مرمت و بازسازی است.

کارگاه‌های عبابافی

کارگاه‌های عبابافی نایین معمولا خانه‌هایی قدیمی در دل زمین هستند که بافندگان را در تابستان از گرمای کویر حفظ کنند. محله محمدیه شهر نایین، شهرت خود را مدیون همین کارگاه‌های عبابافی است. عباهایی که از جنس کرک شتر و پشم گوسفند هستند و در رنگ‌های سرخ و خرمایی بافته می‌شوند.

باغ مصلی

یکی دیگر از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری شهر نایین، باغ مصلی است که تفرجگاه مردم در روزهای تعطیل به‌ شمار می‌رود. بقعه‌ای در این باغ وجود دارد که زیارتگاه نایینی‌ها بوده و به پیشینیان خاندان پیرنیا تعلق دارد. برای دسترسی به باغ مصلی باید به خیابان پاسداران بروید.

مشاهیر نایین

شهر نایین همواره محل سکونت مردمانی بخشنده، سخت‌کوش و مهربان بوده است که از دین و آیین خود پاسداری می‌کرده‌اند. مشاهیری از جمله اسدالله بقایی نایینی، دکتر منصور علوی نایین، میرزا رفیعا نایینی و سید صدرالدین بلاغی نایینی را به جامعه معرفی نمودند.

غذاهای محلی نایین

از غذاهای محلی شهر نایین می‌توان به آش جو و آش گندم اشاره کرد. مردم نایین ماده‌ای غذایی را نیز از تخمیر شیر گوسفند و بز در خیک تهیه می‌کنند که اغلب بوی تندی دارد. آ‌ن‌ها برای کاستن از این بوی تند، ناچار به استفاده از سبزیجات معطر هستند. در نایین نوعی ماست چکیده نیز تهیه می‌شود که در زبان محلی به آن ماستینه می‌گویند. همچنین نوعی نان محلی خوش مزه نیز با روشی خاص و در تنوری که نیمه روشن باشد خشک می‌نمایند. این نان هم از مزه خوبی برخوردار است و هم ماندگاری بالایی خواهد داشت.

رستوران ‌های نایین

بهترین رستوران‌های این شهر از نظر کاربران، رستوران دادا و رستوران هانیگ هستند. برای غذا گزینه‌های متعددی پیش روی شما است؛ برای مثال پیتزا مسعود در خیابان امام و کافه رویایی روبه‌روی هتل جهانگردی گزینه‌هایی خواهند بود که هم نوشیدنی و هم فست فود سرو می‌کنند. در صورتی‌ که در هتل جهانگردی اقامت دارید، می‌توانید هر سه وعده غذایی خود را از هتل دریافت نمایید.

اقامت در نایین

اگر در سفر خود به شهر تاریخی نایین قصد اقامت دارید، گزینه‌هایی از جمله اقامتگاه سنتی انار، هتل گل نرگس و مهمانسرای جهانگردی پیش روی شما است.

سوغات و صنایع دستی نایین

اگر تصمیم دارید از شهر نایین، سوغات و صنایع ‌دستی تهیه کنید، گزینه‌های متعددی در مقابل شما است. از صنایع ‌دستی نایین می‌توان به فرش‌های دست‌بافت، عبا و انواع سفالینه‌ها و از سوغاتی‌های آن می‌توان به شیرینی‌های حلوا شکری، حاجی بادام، باقلوا و قطاب اشاره کرد.

چگونه به نایین برویم؟

از آنجایی‌که شهر نایین، فرودگاه مستقل یا ایستگاه راه آهن ندارد، بهترین راه برای رفتن به نایین از طریق مسیر زمینی است. فرودگاه شهید بهشتی اصفهان نزدیک‌ترین فرودگاه به شهر نایین محسوب می‌شود. برای دسترسی به شهر نایین از سمت اصفهان، حدودا 158 کیلومتر راه در پیش دارید که این فاصله را تقریبا در مدت 2 ساعت می‌توان طی نمود.

فاصله شهر یزد تا نایین نیز تقریبا 170 کیلومتر بوده و برای رفتن از یزد به نایین نیز حدودا 2 ساعت باید رانندگی کنید. در صورت سفر با خودرو شخصی، در زمان هوشیاری حرکت نمایید. در این مسیر تراکم جمعیت و پیچ و خم کمی در مسیر وجود دارد و رانندگی کسل‌کننده و طولانی ممکن است باعث به خواب رفتن شما و بروز حوادث ناگوار شود.

کلام لحظه آخری

شهرستان نایین یکی از بخش‌های استان اصفهان در بخش مرکزی ایران است. جمعی از مردم محلی در این شهر به گویش پهلوی باستانی ساسانی همان لهجه‌ زرتشتیان امروز در یزد صحبت می‌کنند. بیابانی بودن، کم آبی و خشکسالی که همواره برای مردم این شهر تهدید بوده، موجب گردید تا آب انبارهای زیادی در اطراف شهر بنا شود. همچنین نایین در دنیا به دلیل قالی‌های ایرانی شهرت دارد. نایین یکی از بهترین مکان‌ها برای مشاهده عملکرد قنات‌هایی بوده که در زیر زمین حفر شدند تا آب را از کوه‌ها به دشت برسانند محسوب می‌شود.