راهنمای سفر به سراب

زمانی‌که حرف از سفر به استان زیبای آذربایجان شرقی به میان می‌آید، شاید اغلب مردم به جاهای دیدنی تبریز فکر کنند. اما شهرهای دیگری مانند شهرستان سراب در این استان وجود دارد، که برای سفر و گشت و گذار بسیار گزینه خوبی می‌باشند. شهرستان سراب از دیرباز منطقه‌ای مسکونی بوده و امروزه نیز جمعی از مردم مهربان و خونگرم ترک زبان کشورمان، در آن‌جا ساکن هستند. این شهرستان زیبا، مناطق دیدنی و تاریخی منحصر به فردی را در خود جای داده است. اگر قصد سفر به استان کوهستانی آذربایجان شرقی را دارید در ادامه مطلب همراه لحظه آخر باشید تا شما را با یکی از شهرستان‌های دیدنی این استان، یعنی شهرستان سراب، آشنا کنیم.

شهر سراب کجاست؟

سراب شهری با قدمت 8 هزار ساله، در جنوب شرق استان آذربایجان شرقی می‌‎باشد که ما بین دو رشته‌کوه مرتفع سبلان و بزقوش واقع شده است. دامنه‌ی کوه بزقوش منظره‌ای تماشایی در این شهر پدید آورده است و بلندترین قله‌های این رشته کوه، قله‌ی آق‌داغ و قله‌ی قیسیر است. شهرستان سراب فقط 13 هزار کیلومترمربع وست دارد و از شهرستان‌های کوچک استان آذربایجان شرقی به شمار می‌رود. طبق آمار سرشماری که در سال 1395 انجام شد، جمعیت افراد این شهرستان 45 هزار نفر بود. از نظر جغرافیایی شهر سراب از سمت شمال با شهرستان‌های هریس و مشکین شهر، از شرق با استان اردیبل، از جنوب با شهرستان میانه و از سمت غرب با شهرستان بستان آباد مرز همسایگی دارد. این شهر گردشگری با غرب اردبیل 85 کیلومتر، با میانه 185 کیلومتر و با شرق تبریز 134 کیلومتر فاصله دارد. لازم به ذکر است که با احداث و راه‌اندازی بزرگراه سراب-میانه فاصله این دو شهرتان دو سوم کاهش پیدا کرد.

سرگذشت شهر سراب

جالب است بدانید که شهرستان سراب تا سال 1324 هجری شمسی جزو تابعه اردبیل بود. در کتاب حدودالعام که سال 372 هجری قمری نوشته شده است و یاقوت حموی، این شهرستان را نام‌های «سرآو» و «سراره» معرفی کرده‌ بودند. حمدالله مستفی نیز در کتاب نزهة القلوب شهرستان سراب را با نام «سراو» یاد کرده است. این شهر در کنار رودخانه سراو و مسیر راه ابریشم واقع شده است و به همین دلیل نام‌های سراو و سراب را روی آن گذاشته‌اند. سراب دوست‌داشتنی که روزی غرق در خون بود، در سال 617 هجری قمری تحت حمله مغول قرار گرفت و آسیب‌های زیادی به آن وارد شد. به علاوه جنگ خلیل پاشا و شاه عباس در این شهرستان رخ داد و متاسفانه در سال 1205 هجری قمری، سراب به دستور آقامحمدخان ویران شد. متاسفانه بلاهایی که بر سر این شهرستان زیبا آمده بود و آن را غرق در خون کرده بود تمامی نداشت. فتحعلی شاه قاجار نیز سراب را محلی برای آمادگی خود با جنگ روسیه انتخاب کرد. این شهر با تخریب و ویرانی زیادی دست و پنجه گرم کرده است، اما خوشبختانه درحال حاضر این شهر  یکی از شهرهای زیبا و دیدنی استان آذربایجان شرقی می‌باشد. 

جاهای دیدنی شهر سراب

شهر سراب چشم‌اندازهای دیدنی و شگفت‌انگیزی دارد که از دیدن آن‌ها سیر نمی‌شوید. جاهای دیدنی سراب شامل بناهای کهن، آثار تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و آبگرم‌های فوق‌العاده می‌باشد. رودهای زیادی در این شهر جریان دارند، به طور مثال رود پیسلرچای از یک کیلومتری مشرق، تلخه‌‌رود از ۴ کیلومتری جنوب و هندرودچای از میان شهر عبور می‌کند.

بناهای تاریخی شهر سراب

شهر سراب به دلیل تمدن بالایی که دارد، بناهایی با قدمت بالا (دوره پیش از اسلام) و آثار تاریخی زیادی را درون خود جای داده است. دو سنگ نوشته اورارتویی ( نزدیک به روستای قیرخ‌قیزلار در شمال شرق سراب)، سفالینه‌ها و آثاری از تمدن ساسانی‌ها (چهارطاق ساسانی آغمیون) و پارت‌ها در منطقه شهرستان سراب یافت شده است که اهمیت بسیار بالایی برای علاقه‌مندان به تاریخ دارد. این آثار شامل تپه‌های باستانی قلعه جوق (در 5 کیلومتری شمال شهر سراب و در کنار جاده رازلیق به سراب)، مقبره مغولی اسفستان (۶ کیلومتری شرق  شهر سراب)، سنگ نوشته رازلیق، کتیبه اورارتو، پل 31 متری گاودوش‌ آباد اوقان، معابد سنگی حاکی و... می‌شود که در ادامه شما را با تعدادی از آن‌ها آشنا می‌کنیم.

سنگ نوشته رازلیق شهر سراب

یکی از آثار تاریخی که قدمت خیلی بالایی دارد سنگ نوشته یا کتیبه رازلیق است که در شهر سراب به چشم می‌خورد. سنگ نوشته رازلیق در شهرستان سراب استان آذر بایجان قرار دارد که از شمال این شهر به کوه سبلان محدود می‌شود. این سنگ نوشته در کنار جریان رودخانه پلسر است. ابعاد این سنگ نوشته تاریخی که به دوران آرگیشتی دوم (۶۸۵-۷۳۰ پیش از میلاد مسیح) پادشاه اورارتور باز می‌گردد، 80 در 120 سانتی‌متر می‌باشد و 16 سطر روی آن نوشته شده است. طبق تاریخ این سنگ نوشته را برای پیروزی درجنگ و تسخیر سرزمین‌های روتومنی، آرهوفشولو، بوقو، گیردو، گیتوهانی و توایشدو  نوشته شده است. برای مشاهده این کتیبه تاریخی باید به روستای دیزهج سفیا بروید. این سنگ نوشته در ضلع شمال غربی روستای دیزهج سفیا و کوه زاغالان، بر روی صخره‌ای قرار دارد.

سنگ نوشته اورارتی قیرخ ‌قیزلار

یکی دیگر از آثارهای تاریخی شهرستان سراب که بسیار جالب و دیدنی می‌باشد، سنگ نوشته اورارتویی «کتیبه میخی اورارتویی نشتبان» است. این کتبه به عنوان آثار ملی ایران ثبت شده است. متن روی این سنگ نوشته به زبان میخی در 12سطر نوشته شده است و در کنار روستای قیرخ قیزلار، روی صخره‌ای در کوه قراکوه می‌باشد. این کتیبه تاریخی و دیدنی در ابعاد 106*75 سانتی متر است. موضوع متن این کتیبه به آرگیشتی (پسر روسا) مربوط است و به تصرف سرزمین گیردو، گیتو هانی و توایشد باز می‌گردد. در شمال این کتیبه یکی از 21 قلعه‌ای که شاه اورارتویی فتح کرده است قرار دارد. اگر به این مکان رفتید به شما توصیه می‌کنیم از «سنگ افراشته‌‌های قیرخ قیزلار» هم دیدن کنید. 
«سنگ افراشته‌‌های قیرخ قیزلار»
کنار کتیبه یا سنگ نوشته اورارتویی سنگ افراشت‌هایی وجود دارد که قابل مطالعه هستند. این سنگ به « چهل دختر » نیز معروف است. جالب است بدانید که به عقیده مردم بومی شهر سراب این سنگ‌ها انسان‌هایی بودند که از راه خدا دور شدند و مورد غضب خداوند قرار گرفته‌اند و تبدیل به سنگ شده‌اند. به گفته دیگری سردارانی که در جنگ پیروز می‌شدند یا سردار دشمن را به هلاکت می‌رساندند، این سنگ‌ها را در این مکان می‌گذاشتند. 

مسجد جامع سراب

مانند همه شهرهای دیگر ایران زمین، شهرستان سراب هم برای خود مسجد جامع دارد. مسجد جامع سراب بسیار بزرگ و قدیمی (قرن نهم هجری) می‌باشد که فاقد گلدسته و مناره است. همین یکی از دلایل منحصر به فردی این مسجد است. در این مسجد یک حیاط کوچک، شبستان، منبر و سه محراب دیده می‌شود. کتیبه‌ای مرمرین در کنار درب شرقی این مسجد وجود دارد که به سال 875 هجری قمری باز می‌گردد. این مسجد از جاهای دیدنی سراب به شمار می‌رود و گردشگران از این مسجد بازدید می‌کنند. در حال حاضر این مسجد تحت حفاظت میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی است.

مسجد سنگی اسنق

مسجد اسنق سراب در روستای اسنق قرار دارد و قدمت آن به دوره ایلخانی می‌رسد. این مسجد دارای ستون‌های بزرگ با سرستون‌های مقرنس و پنجره‌های منبت کاری شده است. مرمت این بنا از سال ۱۳۸۲ توسط صنایع‌دستی وگردشگری و میراث فرهنگی آغاز شد و بعد از گذشت سه سال به پایان رسید. این مسجد با شماره ثبت ۲۵۴۳ در لیست آثار ملی کشور ایران به ثبت رسیده است.     

موزه مردم شناسی سراب

موزه مردم‌شناسی عشاير آذربايجان اولین و تنها موزه عشایر در ایران است. این موزه در ساختمان قدیمی حمام جلال سراب که به دوره قاجار باز می‌گردد واقع شده است و وسعتی برابر با 650 متر مربع دارد. هدف از برپایی این موزه نشان دادن زندگی عشایر آذربایجان است و در این راستا فعالیت‌ها، پوشش‌های محلی، آداب و رسوم، معشیت و صنایع دستی آن‌ها را به نمایش می‌گذارند. نام این بنا با شماره ۴۱۹۹ در سال ۱۳۸۰  داخل فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، سپس  آن را  مرمت‌سازی ، تجهیز و تکمیل  کردند. بعد از آن این مکان در سال ۱۳۸۵ فعالیت خود را به عنوان موزه مردم‌شناسی  در شهر سراب آغاز کرد. در این موزه شما شاهد بخش‌هایی مانند کتابخانه تخصصی، بخش مالی-اداری، اطلاع رسانی، غرفه سینمای سنتی، غرفه اشیا و بخش فرآورده‌های سنتی و بومی لبنیات هستید.

چهار طاق ساسانی آغمیون

در 9 کیلومتری شمال شرقی شهر سراب، در جاده طاران به آغیمون یک چهارطاق ساسانی وجود دارد. این چهارطاقی به شکل یک بقعه در آمده و از قلوه سنگ بنا شده است. این چهارطاق در ابتدا یک آتشکده بوده و در طی زمان تبدیل به امامزاده شده که درون آن یک گور قرار دارد. این چهاطاق بین مردم بومی شهر سراب به امامزاده حسن معروف است. این بنا در سال1347 در فهرست آثار ملی ایران با شماره 794 ثبت شد.

امامزاده بزرگ سراب

امامزاده بزرگ سراب از مکان‌های گردشگری-مذهبی شهر سراب است. بنای این امامزاده به دوران صفوی باز می‌گردد که مناره‌ها و نمازخانه در دوران قاجار در این امامزاده بنا شده است. به عقیده بومی‌های این شهر، مقبره‌ی یکی از نوادگان امام موسی ابن جعفر(ع) در این امامزاده قرار دارد. در حال حاضر این مکان گردشگری با محیطی آرام و معنوی، محل مناسبی برای گشت و گذار و زیارت هموطنان عزیز و توریستان خارجی است.

جاذبه‌های طبیعی سراب

شاید فکر کنید شهر سراب به دلیل سردسیر بودن عاری از پوشش گیاهان است. اما باید بدانید که این شهر زیبا و دوست داشتنی در فصول تابستان و بهار بسیار سرسبز و باطراوت است. به دلیل اینکه شهرستان سراب بین کوه‌های سبلان و قزقوش قرار گرفته است، مانند یک دشت می‌باشد. همانطور که در فصل زمستان، سراب پوشیده از برف می‌شود، در فصل بهار و تابستان پر می‌شود از مراتع سرسبز و شقایق‌های سرخ که در گوشه و کنار این شهر زیبا خودنمایی می‌کند.

گردشگری آغمیون-سهزاب

منطقه گردشگری آغمیون- سهزاب مساحتی بیش از 50 هکتار دارد و در 10 کیلومتری شمال شرق شهر سراب واقع شده است. این منطقه دوست‌داشتنی با طبیعت بکر و دست نخورده‌اش، مکان مناسبی برای کمپ‌زدن و طبیعت‌گردی است. وجود رودخانه آغیمون و پوشش گیاهی زیبایی این منطقه  را دو چندان کرده و باعث شده توجه گردشگران به این مکان افزایش یابد. این منطقه به دلیل در برگرفتن طبیعتی چشمگیر با باغ‌های میوه و مراتع یک دست، در سال 1388 به عنوان منطقه نمونه گردشگری معروف شد. در فصل تابستان، آب و هوای منطقه گردشگری آغمیون- سهزاب بسیار معتدل و دلپذیر است. به علاوه منطقه گردشگری آغیمون-سهزاب به منطقه گردشگری و کمپینگ اردها در ۲۰ کیلومتری جنوب‌شرقی سراب و 3 کیلومتری روستای اردها نیز سر بزنید. این منطقه نیز با طبیعتی سرسبز مانند منطقه آغیمون-سهزاب، دیدنی و جذاب است و تفرجگاه مناسبی برای گذراندن یک روز خوب است.

چشمه آبگرم اسبفروشان

در شهر سراب چشمه‌های آبگرم زیادی وجود دارد که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به چشمه آبگرم اسبفروشان اشاره کرد. این چشمه در 22 کیلومتری جنوب شهر سراب و دامنه رشته کوه بزقوش قرار دارد. در اطراف این چشمه معروف می‌توانید از امکانات دیگری نظیر سرویس بهداشتی، مسجد، نمازخانه، آلاچیق، غذاخوری، استفاده کنید. چشمه‌های آبگرم این شهرستان معمولا خواص درمانی دارند و مردم زیادی برای بهره برداری از این خواص به این چشمه‌ها می‌روند. بنای این چشمه در دوره ولیعهدی عباس میرزا، به دستور حاکم منطقه، به سبک معماری قاجار ساخته شد. چشمه‌‎های دیگری مانند چشمه آبگرم الله حق (با خواص درمانی مریضی‌هایی مانند رماتیسم و سنگ کلیه)، آبگرم شالقون و آبگرم جلده باخان (با بهره‌برداری از خواص درمانی) نیز در شهر سراب وجود دارند که سالیانه گردشگران زیادی را به سمت خود جلب می‌کند.

کافه رستوران‌های شهر سراب

شهر کوچک سراب رستوران‌های معروفی در خود جای داده است که پذیرای گردشگران و توریستان خود باشد. شما می‌توانید رستوران‌هایی با کادر مجرب و غذاهای بسیار خوشمزه و لذیذ را در این شهر پیدا کنید. از نمونه رستوران‌های شهر سراب رستوران دریا (سراب، میدان انقلاب، اول کمربندی)، رستوران شاندیز طاران، فست فود زیتون(سراب، خیابان مطهری شمالی، روبه‌روی اداره گاز)، رستوران سرچشمه (میلانی) واقع در روستای طاران، فست فود-ساندویچی آذربایجان (سراب، خیابان امام خمینی، روبه‌روی اداره پست، جنب سینمای آزادی) و رستوران زعفران (سراب، میدان آزادی) می‌باشد.

بهترین زمان برای سفر به سراب چه موقعی است؟

همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم شهرستان سراب در بین دو رشته کوه قرار گرفته است و به همین دلیل آب و هوایی کوهستانی، سرد و خشک در این شهر حاکم است. این شهرستان در تابستان هوایی معتدل و خنکی دارد، اما در فصل زمستان بسیار سرد و برفی می‌شود، به صورتی که از نقاط سردسیر کشور ایران به شمار می‌رود. بنابراین بهترین زمان برای سفر به شهرتان سراب در فصل تابستان و اواخر بهار است. در این دوره زمانی سراب در بهترین حال آب و هوایی خود قرار می‌گیرد و یکی از بهترین مکان‌ها برای فرار از گرمای شدید تابستان است. با تابش آفتاب برف روی کوه‌ها آب می‌شود و رودهای جاری میان شهر از آب زلال و خنک پر می‌شود. از دیگر دلایلی که در فصل‌های تابستان و بهار گردشگران و توریستان جلب این شهر بسیار زیبا می‌شوند، باغ‌های سرسبز و میوه‌های تازه آن است. در باغ‌های این شهر بهترین آلوها، قیصی‌ها، گیلاس‌ها و آلبالو‌ها را می‌بینید و می‌توانید از چشیدن مزه خوشمزه این میوه‌ها نهایت لذت را ببرید.

اقامتگاه‌های سراب

شهرستان دوست‌داشتنی سراب چندان بزرگ نیست و هتل‌های لوکس زیادی ندارد، اما شما امکان اجاره ویلا، آپارتمان و سوییت را دارید. اما برای اقامت در هتل‌های این شهر می‌توانید در هتل جهانگردی سراب اقامت داشته باشید. پرسنل این هتل بسیار خوش‌برخورد و مسئولیت پذیر هستند.  هتل جهانگردی از برندهای زنجیره‌ای هتل در ایران است و نسبت به بقیه هتل‌ها مقرون به صرفه است. به علاوه اینکه شما قادر هستید در اقامتگاه‌های این شهر اقامت داشته باشید، می‌توانید در دشت‌ها و مناطق گردشگری این شهر چادر یا کمپ بزنید و از طبیعت زیبای این شهر استفاده کنید. 

سوغات سراب

شهر سراب در دامنه‌کوه قرار دارد و جالب است بدانید که روی دامنه این‌کوه‌ها گیاهان دارویی بسیار زیادی رشد می‌کند. گیاهانی اعم از گزنه، پونه کوهی، چای کوهی و... روی دامنه این کوه‌ها روییده می‌شود و برخی از مردم محلی با چیدن و فروختن این گیاهان برای خود درآمد کسب می‌کنند. به علاوه دامنه رشته‌کوه‌ها  مکان مناسبی برای پرورش زنبور است، پس در نتیجه عسل طبیعی از محصولات ارگانیک دیگر این شهر به شمار می‌رود.  عسل سبلان از معروف‌ترین عسل‌های ایران است.
به دلیل آب و هوا و موقعیت جغرافیایی این شهرستان، محل مناسبی برای دامداری است. محصولات تازه و ارگانیک این دام‌ها مانند شیر، پنیر محلی، کره، ماست تازه و قره‌قوروت‌ها از دیگر سوغات خوشمزه این شهر به شمار می‌رود. بگذارید برای شما از فطیرهای مقوی و بی‌نظیر این شهر بگویم؛ مردم محلی این شهرستان خوشمزه‌ترین فطیرهای ممکن را می‌پزند. فطیر از بهترین سوغاتی‌های شهرستان سراب است. شما می‌توانید برای عزیزانتان صنایع دستی، که هنر مردم سراب را به نمایش گذاشته است خریداری کنید. فرش‌های دستبافت، قالی، گلیم، حکاکی روی فلز و چوب‌های منبت کاری شده از نمونه صنایع دستی این شهرستان است.

دسترسی به شهر سراب

شهر سراب بین مسیر تبریز به اردبیل واقع شده است و این دلیل برای جذب گردشگران متعدد کافی است. فرودگاهی در شهر سراب وجود ندارد اما برای سفر هوایی کافیست به فرودگاه بین‌المللی تبریز یا فرودگاه اردبیل بروید و ادامه مسیر را با سواری‌ها یا اتوبوس به سمت شهر سراب بروید. مسیری که با سواری از فرودگاه تبریز تا سراب طی می‌کنید حدود 140 کیلومتر است، اما از فرودگاه اردبیل تا سراب حدود 100 کیلومتر است.

اگر در تهران هستید و قصد سفر زمینی به شهر سراب را دارید کافیست به پایانه جنوب بروید و با اتوبوس‌ها مستقیما به شهر سراب بروید. برای گردشگران عزیزی که در مشهد هستند و قصد سفر به شهر سراب را دارند باید سوار قطار مشهد-بستان آباد بشوند. این خط راهن در سال 98 راه‌اندازی شد. بعد از اینکه به بستان آباد برسید حدود 70 کیلومتر با سراب فاصله دارید و می‌توانید با ماشین‌های سواری خود را از بستان آباد به شهر سراب برسانید. خوشبختانه در تبریز و میانه قطار وجود دارد و افرادی که در تهران، مشهد، تبریز، زنجان، قزوین و کرج می‌توانند از این خط‌ها استفاده کنند و خود را به تبریز یا میانه برسانند. و مانند باقی مسیرها، ادامه مسیر را با سوار به شهر سراب بروند. اگر در شهر بیرجند هستید از مسیر شاهرود و سبزوار  به مسیر خود ادامه دهید و را از تهران، زنجان، بستان آباد بگذرید، سپس به سراب برسید. از بیرجند تا شهر سراب حدود 1770 کیلومتر فاصله است. به علاوه برای اون دسته از عزیزانی که سنندج به سمت سراب حرکت می‌کنند می‌توانند از مسیر بیجار، زنجان، بستان آباد و سراب خود را به مقصد برسانند. تمامی این مسیرها دیدنی‌ها و طبیعت زیبای خود را دارد که قطعا از مسیر طولانی خسته نمی‌شوید و سفری دل‌انگیز را برای خود رقم می‌زنید. ناگفته نماند دوستانی که از بندرعباس قصد عزیمت به سمت سراب را دارند می‌توانند از سیرجان-بندعباس حرکت کنند و در ادامه راه از یزد و نایین، کاشان، قم، زنجان و بستان آباد بگذرند تا به شهرستان خوش آب و هوای سراب برسند. از تهران تا شهر سراب 640 کیلومتر فاصله است، که حدود 8 الی 9 ساعت راه را باید برانید. مناطق دیدنی و طبیعت زیبای بین راهی این مسیرها برای وقت گذرانی بسیار مناسب هستند. اگر قصد دارید زمینی به شهر سراب بروید سعی کنید در راه کمی استراحت کنید و از مسیر خود لذت ببرید.

سخن پایانی
به گردشگران و توریستان عزیزی که قصد دارند به سمت استان آذربایجان غربی بروند توصیه می‌کنیم از این شهر حتما دیدن کنند و نهایت لذت را ببرند. شهر سراب با آثار تاریخی و طبیعت زیبا و محصر به فرد خود، برای شما سفری خاطره‌انگیز به جای می‌گذارد. مسافرین عزیز تور تبریز نیز می‌توانند از این شهر بازدید داشته باشند. برای آشنایی با بهترین مکان‌های گردشگری با لحظه آخر همراه باشید. ما همیشه کنار شما گردشگران عزیز هستیم.