همه چیز درباره کاظمین

کاظمین سومین شهر مهم زیارتی کشور عراق پس از نجف و کربلا است که دارای جایگاه ویژه مذهبی نزد شیعیان می‌باشد. این شهر به دلیل وجود بارگاه ملکوتی دو امام شیعیان از این جایگاه مذهبی بالایی برخوردار است. این دو امام معصوم شهر کاظمین را تبدیل به منطقه شهری مستقلی کرده‌اند که سالانه میلیون‌ها زائر را میزبانی می‌کند. در ادامه به بررسی این شهر نورانی می‌پردازیم و همه چیز درباره کاظمین را بیان خواهیم‌کرد.

کاظمین کجاست؟

شهر کاظمین در واقع در شمال شهر بغداد و در مجاورت این شهر واقع شده‌است که بعدها به دلیل توسعه شهری به بغداد وصل شد. این شهر که در غرب رودخانه دجله واقع شده‌است دارای فاصله 86 کیلومتری از کربلا می‌باشد و به همین دلیل زائران بسیاری از سراسر جهان به این شهر سفر می‌کنند. 

مختصری از تاریخچه کاظمین

در جوار شهر بغداد که در زمان خلافت منصور به عنوان پایتخت انتخاب شد، باغ‌هایی وجود داشت که به شونیزیه معروف بودند. مقابر قریش نامی است که به وسیله منصور در 145 هجری قمری بر این باغ گذاشته‌شد و به این ترتیب این باغ به عنوان مقبره خانوادگی منصور انتخاب شد. جعفر بن منصور عباسی که در سال 150 هجری قمری از دنیا رفت، اولین فردی بود که در این قبرستان دفن شد. امام کاظم علیه‌السلام در سال 179 هجری قمری به دستور هارون از مدینه به بغداد آمدند و در این شهر زندانی شدند. ایشان در سال 183 هجری قمری به دستور خلیفه و به دست زندان‌بان خود، سندی‌بن‌شاهک، مسموم شده و به شهادت رسیدند. امام کاظم علیه السلام در همان مقابر قریش و در مکانی که خود از پیش خریداری کرده بودند، به خاک سپرده شدند. امام کاظم علیه‌السلام چهارمین فردی بودند که در این قبرستان به خاک سپرده شدند. قبل از ایشان جعفر و سپس عیسی نوفلی در این قبرستان دفن شدند و سومین نفر نیز خلیفه امین، فرزند هارون بود که مادر او، زبده خاتون، بر سر قبرش بقعه ای بنا کرد. بر سر مرقد امام کاظم علیه السلام نیز، با نظر امام جواد و به دستور مامون، بقعه ای ساخته‌شد پس از آن دولت‌مردانی که در این قبرستان به خاک سپرده شدند هریک مقبره و بقعه برای خود اختصاص داده بودند. 

امام جواد علیه‌السلام که در سال 220 هجری قمری به دستور معتصم عباسی و به وسیله ام‌الفضل، دختر مامون و برادر‌زاده معتصم که همسر ایشان بودند، مسموم و شهید شدند. پس از شهادت ایشان، دستور داده‌شد امام را در جوار قبر امام موسی کاظم به خاک بسپارند. بقعه و عمارتی که بر قبر آن دو بزرگوار بنا شد به کاظمیه شهرت یافت. پس از بنا شدن کاظمیه، نام مقابر قریش به کاظمیه تغییر پیدا کرد. مسجد باب‌التین یا مسجد کاظمیه، مسجدی بود که در کنار این بقعه قرار‌داشت و شیعیان از داخل این مسجد قبر این دو امام بزرگوار را زیارت می‌کردند. به همین دلیل این بقعه به مشهد باب‌التین معروف شد و برای دو امام، گنبد و بنایی با چند حجره ساختند که خادمانی آن را اداره می‌کردند. وسایل و تسهیلات لازم برای زائران مرقد این دو امام در باغی که در جوار این بقعه وجود داشت و به زبیده‌ خاتون، همسر هارون‌الرشید، تعلق داشت، فراهم می‌شد. 

سفری سیاحتی به حرم امام حسین(ع)

تور کربلا

در کاظمین کدام امامان به خاک سپرده شدند؟

در شهر کاظمین قبر امام موسی‌کاظم علیه‌السلام و امام جواد علیه‌السلام قرار ‌دارد. این دو امام در زمان خلفای عباسی و در این شهر به شهادت رسیدند. حرم مطهر این امامان گران‌قدر زینت‌بخش شهر کاظمین و دلیل اصلی گسترش، شهرت و نام‌گذاری آن می‌باشد.

اماکن زیارتی کاظمین

شهر کاظمین دارای زیارتگاه‌های بسیاری است که به همین دلیل این شهر از نظر مذهبی جایگاه ویژه‌ای را در میان مسلمانان و به‌ویژه شیعیان پیدا کرده‌است. در ادامه به معرفی اماکن زیارتی کاظمین می‌پردازیم.

• حرم کاظمین

اولین مکان زیارتی شهر کاظمین، حرم کاظمین است که آرامگاه دو امام شیعیان، امام کاظم علیه‌السلام و امام جواد علیه‌السلام می‌باشد. این حرم دارای چهار شبستان بزرگ و باصفا است که با کاشی‌کاری های نفیس و معماری زیبا، منظره‌ای چشم‌نواز و معنوی را برای زائران فراهم می‌کند.

• مسجد صفوی

مسجد صفوی مسجدی ساخته‌شده در زمان اسماعیل صفوی است که به سبک ساختمان‌های عراقی و پس از تسلط عراق بر کاظمین ساخته شده‌است. این مسجد با معماری باشکوه، ستون‌های ضخیم، طاق‌های قوسی‌شکل و... دارای منظره‌ای چشم‌نواز و دلنشین است و هر بیننده‌ای را به تحسین وادار می‌کند. گنبد کاشی‌کاری شده بسیار کوتاه این مسجد از درون صحن به زحمت دیده می‌شود. ضریح مطهر حرم کاظمین را می‌توانید از پنجره‌ای که به درون رواق شمالی باز می‌شود مشاهده کنید که جلوه‌ای بی‌نظیر دارد. 

• آرامگاه خواجه نصیرالدین طوسی

آرامگاه خواجه نصیرالدین طوسی که یکی از حکیمان قرن هفتم هجری بوده و در سال 672 هجری درگذشته ‌است، در بخشی از حرم کاظمین قرار گرفته‌است. این آرامگاه طبق وصیت خود این عالم در حرم مطهر بنا شده و دارای ضریحی قدیمی و فولادی می‌باشد.

• آرامگاه شیخ مفید

در شرق رواق جنوبی حرم کاظمین می‌توانید آرامگاه شیخ مفید، متکلم، فقیه امامیه و از بزرگان شیعه را که در سال 413 هجری قمری در‌گذشت، مشاهده کنید. این عالم چند سالی را در خانه خود دفن بود و سپس به مقابر قریش برده‌شد و در نزدیکی قبر امام جواد علیه‌السلام دفن شد. ضریحی فولادی و سنگی مرمری حاوی شعر بر بالای مقبره ایشان قرار گرفته‌است.

• آرامگاه ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه

آرامگاه ابوالقاسم جعفر‌بن‌محمدبن‌قولویه را می‌توانید در شرق رواق جنوبی حرم کاظمین و در مجاورت آرامگاه شیخ مفید زیارت کنید. این عالم فقید یکی از علما و محدثین امامیه بود که در سال 368 هجری قمری درگذشت.

• آرامگاه سید مرتضی و سید رضی

آرامگاه سید مرتضی و سید رضی که دو برادر از اعیان و مشاهیر امامیه در قرن پنجم هجری بودند، در بیرون صحن حرم و جنوب شرقی دیوار آن قرار دارد.

• قبر ابو یوسف قاضی

در جنوب شرقی صحن حرم کاظمین و درون یکی از حجره‌ها می‌توانید قبر ابویوسف‌قاضی را که در سال 166 قاضی بغداد بود، مشاهده کنید. این فرد اولین فرد مسلمان بود که به عنوان قاضی‌القضات شهرت پیدا کرد.

• مسجد براثا

مسجد براثا را می‌توانید در محله‌ای به همین نام پیدا کنید. این مسجد به دلیل روایاتی که از اقامت و نماز خواندن امام علی علیه‌السلام در این مسجد پس از بازگشت از نهروان نقل می‌شود، در نزد شیعیان بسیار مقدس است. این مسجد زمانی مرکز نشر احادیث اهل‌البیت علیه‌السلام بوده‌است و روایت می‌شود که برخی از انبیای الهی در این مکان نماز گزارده‌اند.

• مسجد المنطقه

مسجد المنطقه که نام دیگر آن مسجد العتیقه می‌باشد، در جنوب شرقی شهر منصور واقع شده‌است. این شهر در میان شهر کاظمین و جعیفر قرار دارد. این مسجد به دلیل روایاتی که نماز گزاردن امام علی علیه‌السلام را در این مسجد نقل می‌کنند، در میان شیعیان شهرت دارد.

معماری بنای حرم کاظمین

با ورود به حرم کاظمین از هریک از درهای آن می‌توانید معماری ایرانی- اسلامی چشم‌نوازی مشاهده کنید که سراسر حرم را زینت داده‌است. حرم کاظمین دارای کاشی‌کاری‌های معرق نفیس، آینه‌کاری‌های زیبا، ایوان‌های باشکوه و صحن‌های چشم‌نوازی است که این حرم را به موزه نمادی هنر معماری ایرانی- اسلامی تبدیل کرده است. صندوق و ضریح:در قرن دهم هجری دو صندوق زیبا و خاتم‌کاری شده به دستور شاه‌اسماعیل صفوی بر قبر دو امام نصب شد.

صندوق روی قبر امام جواد علیه السلام از صندوق‌های زیبایی است که از لحاظ ریز‌نقش و پرکار بودن از زیباترین شاهکارهای هنری آن عصر به شمار می‌رود. صندوقی که امروزه بر مزار مطهر امام موسی کاظم علیه‌السلام قرار گرفته‌است، از عصر صفوی تا به امروز باقی‌مانده و به دست استاد صنیع خاتم ترمیم شده‌است اما این صندوق از لحاظ پرنقشی به پای صندوق امام جواد علیه‌السلام نمی‌رسد.این صندوق دارای 152000 سانتی‌مترمربع مساحت است و از صندوق قبر امام جواد علیه‌السلام کوچک‌تر می باشد. ضریحی که امروزه در حرم قرار دارد، توسط بانو سلطان‌بیگم، دختر مشیر‌الملک شیرازی و از نقره ساخته شده‌است. در این ضریح 250 هزار مثقال نقره به‌کار رفته‌است و دارای 18 پنجره می‌باشد. سوره‌هایی از قرآن و اسماء الهی در نوار بالای ضریح قرار گرفته‌اند. طول این ضریح 8 متر، عرض آن 5 متر و ارتفاع آن 5.3 متر می‌باشد. درب این ضریح که در وسط ضلع شرقی آن قرار دارد، در فاصله بین دو صندوق باز می‌شود.

هشت گلدان بزرگ از فولاد حاوی آیه و حدیث فراوان که از آثار شاه‌سلطان حسین صفوی هستند در بالای ضریح قرار گرفته‌اند. در داخل روضه‌ای که ضریح در آن قرار دارد، قندیل هایی دارای ظرافت و هنر بسیار زیبایی وجود دارند که از تزئینات نفیس عصر معزالدوله دیلمی می‌باشند و از طلای ناب ساخته شده‌اند. همچنین روی کتیبه‌های اطراف روضه مطهر می‌توانید نام شاه اسماعیل و فتحعلی‌شاه را مشاهده کنید. رواق‌ها: چهار رواق را می‌توانید در چهار سمت روضه و ضریح مشاهده کنید که از پایین تا نیمه سنگ و مابقی آینه‌کاری شده هستند. رواق‌ها دارای طول 40 متر بوده و از هفت چشمه مرکب شده‌اند. عرض شرقی و غربی رواق‌ها 30 متر و مرکب از 5 چشمه می‌باشند. در برخی از این رواق‌ها عالمان و بزرگان شیعه دفن هستند. رواق باب‌المراد به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار آینه‌کاری شده است و رواق باب‌القریش که در جنوب ضریح قرار‌ دارد به دستور سلطان‌محمد رشاد خان بازسازی شده‌است. رواق شمالی در شمال ضریح و رواق جنوبی رو‌به‌روی رواق شرقی قرار گرفته‌است. در سمت رواق جنوبی که به صحن باز می‌شود، در سال 1283 هجری قمری از سوی میرزا بابای اصطهباناتی اهدا شده‌است. میرزا محمد علی طبیب شیرازی، خطوط کنده کاری شده روی این درب را انجام داده‌است که بسیار زیبا و بدیع می‌باشند. 

صحن حرم: امروزه مجموع مساحت صحن، حرم حاشیه آن 26 هزار مترمربع است. معتمدالدوله فرهاد میرزا، عموی ناصرالدین‌شاه، صحن امروزی کاظمین را ساخته‌است.

آب و هوای کاظمین

از آن‌جایی که شهر کاظمین در کنار رودخانه دجله قرار گرفته است، بارندگی در بعضی از ایام سال مانند بهار در این شهر رگباری است. این شهر در زمان عباسیان بغداد دارای مناطق حاصل‌خیزی بوده و یکی از تفریح‌گاه‌های عباسیان بوده‌است.

هتل و اقامتگاه های کاظمین

شهر کاظمین دارای اقامتگاه‌ها و هتل‌های بسیاری است که دلیل این امر نیز زائرانی می‌باشد که هرساله برای زیارت حرم کاظمین به این شهر می‌آیند. هتل القائم، هتل قصر کاظمین، هتل قمرین‌السیاحی،هتل شناشیل، هتل زهره کاظمین، هتل خفاجی، هتل هجری و هتل عرش از هتل‌های این شهر هستند که برای استراحت می‌توانید روی آن‌ها حساب کنید. این هتل‌ها دارای امکانات مناسبی هستند و می‌توانند اقامتی راحت را برای شما فراهم کنند.
برای سفر به کاظمین باید در نظر داشته‌باشید که هتل‌ها و اقامتگاه‌های این شهر دارای خدمات ضعیفی هستند و بهتر است با خود ملافه تمیز همراه داشته باشید. شب‌ها تا دیروقت نشده به هتل برگردید. به ساعت‌هایی که سالن های‌غذا خوری در لابی هتل نصب می‌کنند توجه کنید. کارت مشخصات و کارت نشانی هتل را هنگام خروج از هتل حتما به همراه داشته‌باشید.

غذاهای کاظمین

از آن جایی که شهر کاظمین نزدیک به پایتخت کشور عراق یعنی بغداد قرار دارد، دارای غذاهای بهتری نسبت به دیگر شهرها می‌باشد. از این رو می‌توانید راحت تر به انتخاب رستوران مورد نظر خود بپردازید. رستوران عافیت، رستوران الجدی، رستوران البالام، رستوران کریسمس، رستوران مطعم کنتاکی کتکوت، رستوران کباب ابوحاتم، رستوران مرسی و مطاعم‌العطیفیه، رستوران مطعم‌وسام و رستوران دجاج‌النور از رستوران‌های خوب و باکیفیت مناسب کاظمین هستند که می‌توانید در آن‌ها وعده‌غذایی خود را میل کنید. 
رستوران فست فود، رستوران خانه پیتزا سوپراستار و فست فود بخور و برو از بهترین فست فودی‌های شهر کاظمین هستند. برای استراحت و نوشیدن یک نوشیدنی مناسب برای رفع خستگی نیز می‌توانید به کافی‌شاپ کوفی شوب سوالفنه بروید. در سفر به کاظمین به یاد داشته‌باشید که حتی‌الامکان غذاهای کنسروی و یا تنقلات فاسد نشدنی همچون بیسکویت، خشک‌بار و... به همراه داشته‌باشید و از آب‌های پلمپ شده و بهداشتی استفاده کنید.

نقشه شهر کاظمین

همانطور که گفته‌شد شهر کاظمین در شمال بغداد و در غرب رودخانه دجله قرار ‌گرفته‌است. شما با در دست داشتن یک نقشه مناسب می‌توانید تمامی مکان‌های کاظمین را به خوبی پیدا کنید. 

سوغات کاظمین

مهر و تسبیح از رایج‌ترین سوغاتی‌هایی است که می‌توان از شهر کاظمین خرید. این شهر دارای فروشگاه‌ها و بازارهای نزدیک به‌هم است که کیفیت اجناس خوبی را عرضه می‌دهند. بازار سرابادی از بازارهای خوب کاظمین است که در خیابان اصلی قرار گرفته‌است. عطاری سجاد ابوعلی و حبیب مغازه‌ای است که می‌توانید از آن ادویه‌های رنگارنگ و خوراکی‌های خوشمزه‌ای تهیه کنید. بازار الفضوه نیز دارای مغازه‌هایی است که طلا، پارچه و کفش می‌فروشند. برای خرید پیراهن و پارچه نیز می‌توانید به بازار شارع باب‌الدروازه بروید.

بهترین زمان سفر به کاظمین

به طور کلی بهترین زمان برای سفر به کاظمین ماه‌های مارس تا می و اکتبر تا نوامبر می‌باشد. در این زمان‌ها آب و هوای کاظمین معتدل است و می‌توانید با خیال راحت‌تری به زیارت بپردازید.