کاروانسرای دالکی تا مرکز شهر بوشهر 95 کیلومتر فاصله دارد. شهر دالکی در گذشته اهمیتی فراوان داشته، به طوری که بعد از منطقه مسجد سلیمان، چاه های نفت در این منطقه حفر می شده و همچنین نخستین پمپ بنزین ایران در این شهر احداث گشته است.
همان گونه که در ابتدا اشاره کردیم این کاروانسرا، یادگاری از قاجار در بوشهر می باشد که به فرمان مشیرالدوله بنا گشته است و تاکنون بارها مورد بازسازی قرار گرفته است. معمار این بنا محمد رحیم نام داشت که از معماران برجسته شیراز به شمار می رفت. کاروانسرای دالکی در شهرستان دشتستان بنایی حیاط دار بوده که دارای 4 ایوان می باشد و ساختاری شبیه به آثار دوره قاجار دارد.
در 4 کنج کاروانسرا برج هایی ساخته شده که جلوه خاصی به آن بخشیده است و از طریق درگاهی کوچک به فضای داخلی راه پیدا می کند. در واقع این برج ها جهت دیدبانی تعبیه شده اند که برای این منظور روزنه هایی در آن شکل گرفته است. این برج های دایره شکل، به گچبری های زیبایی مزین گشته اند که تماشای آن ها برای گردشگران بسیار جذاب می باشد. اندازه حیاط مرکزی این بنا 30 در 30 است که بخشی از آن به محلی برای نگهداری چهارپایان اختصاص یافته بود، این بخش دارای جزرهایی قطور و سنگی بوده که آن را متمایز نموده است. مصالح به کار رفته در ساختار این بنا عمدتا سنگ های رودخانه ای، گچ و ملات بوده که سبب گشته با گذشت سالیان دراز، همچنان مستکم باقی بماند.
در دو سوی این جاذبه تاریخی پله هایی تعبیه شده که گردشگران تور لحظه آخری می توانند به واسطه آن ها خود را به پشت بام رسانده و چشم اندازی زیبا از شهر دالکی را به نظاره بنشینند. کاروانسرای دالکی ساختمانی یک طبقه بوده که تنها یک درب جهت وارد شدن دارد که دلیل این امر، ناامنی های موجود در آن زمان بوده است. گردشگران تور داخلی هنگام تماشای این بنا می توانند به قاعده تقارن و تقابل که اصلی ترین قاعده در معماری ایرانی می باشد، پی ببرند.
این کاروانسرا دارای تعدادی اتاق و استراحتگاه بوده که جهت استفاده پاسداران و کاروان ها تعبیه شده است. اتاق های این مکان، هیچ گونه زرق و برقی ندارند و فقط با هدف مکانی برای استراحت ساخته شده اند. از آن جایی که این منطقه با مشکل کمبود آب مواجه بود، آب انباری در آن ساخته شد که بتوانند به وسیله آن نیازهای آب شیرین را از طریق بارش باران تامین کنند. خوب است که گردشگران تور لحظه آخری بدانند این مکان تاریخی در سال 1377 در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این بنای یادگاری از قاجار در بوشهر تا اواخر جنگ جهانی دوم، استراحتگاهی برای کاروانیان بود و بعد از آن به مکانی برای نگهداری احشام تبدیل گشت که در طی این سالها، بخش هایی از آن ویران گشته است.
علاوه بر این کاروانسرا، تعدادی کاروانسرای مهم دیگر هم در جاده شیراز- بوشهر قرار دارد که قدمت آن ها به دوره قاجار باز می گردد و گردشگران تور داخلی می توانند از تماشای آن ها لذت ببرند.
علاوه بر کاروانسرای یادگاری از قاجار در بوشهر که در شهر دالکی احداث شده، جاذبه های تاریخی دیگری نظیر: حمام قدیمی دالکی، نخلستان های چشم نواز، مسجد سلمان فارسی، پل مشیر و بقعه شاهزاده احمد در این شهر وجود دارد که گردشگران تور لحظه آخری می توانند از تماشای آن ها خاطرات خوبی را برای خود ثبت کنند.
