مدرسه ضیائیه یکی از معدود بناهای تاریخی است که از دوران پیش از ایران باستان به جای مانده و قدمت 800 ساله دارد. احداث این بنا در قرن 7 هجری قمری و در سال 631 شروع شده و پس از 74 سال، به پایان رسیده است. طبق روایات نقل شده از مورخان محلی یزد، اسکندر مقدونی در مکان کنونی شهر یزد، زندانی احداث کرد که در آن زمان به آن کثه می گفتند. با گذشت سالیان دراز این زندان تغییر کاربری داده و امروزه به مدرسه ضیائیه تبدیل شده است. با این حال، به خاطر پیشینه به جای مانده از آن در روایات موجود، همچنان این مدرسه را با نام زندان مخوف اسکندر می شناسند. برای ساخت این بنای عظیم تاریخی از خشت خام استفاده شده و در معماری آن هیچ نوع کاشی کاری بکار نرفته است و شاید دلیل ماندگاری آن تا قرن معاصر همین موضوع باشد. در گنبد مدرسه ضیائیه شاهد قسمت های کوچک به جای مانده از گچ بری هایی هستیم که با رنگ طلایی و آبی لاجوردی طراحی شده اند. متاسفانه بیشتر این طراحی ها با گذشت قرن ها، از بین رفته است.
گردشگرانی که قصد دارند با تور یزد به این شهر سفر کرده و از زندان مخوف اسکندر بازدید کنند خوب است بدانند که این عمارت در محله تاریخی فهادان و در کوچه پس کوچه های آن واقع شده است. همچنین جالب است بدانید در نزدیکی این بنای باستانی، آثار ارزشمند کهن و تاریخی دیگری نیز همچون بقعه دوازده امام یزد، موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده یزد و خانه لاری ها قرار دارد که گردشگران تور یزد می توانند همزمان از آن ها نیز بازدید کنند. همچنین لازم به ذکر است که بازدید از این مکان تاریخی، همه روزه به جز ایام سوگواری از ساعت 08:00 – 19:40 امکان پذیر است و هزینه ورودی آن نیز (در آذر ماه سال 97) برای اتباع ایرانی 2500 تومان و برای اتباع خارحی 15 هزار تومان می باشد.
آدرس دقیق مدرسه ضیائیه: محله فهادان، کوچه رختشوی خانه، کوچه حمام نو.
